Հղիությունը միակ երիկամի դեպքում (Pregnancy with one kidney). urolog.am

Հղիությունը միակ երիկամի դեպքում տեղի է ունենում թերզարգացած կամ հեռացված երիկամով կանանց մոտ: Միակ գործող օրգանի նորմալ աշխատանքի դեպքում հատուկ ախտանիշները բացակայում են: Խանգարումների առկայության դեպքում լինում է մեզի ծավալի և գույնի փոփոխություն, առավոտյան դեմքի շրջանում այտուց, ցավեր գոտկային շրջանում, գլխացավեր, գլխապտույտ, սուբֆեբրիլ ջերմություն, ընդհանուր թուլություն: Ախտորոշումն իրականացվում է երիկամների ուլտրաձայնային հետազոտությամբ, ֆունկցիոնալ գործունեությունը գնահատվում է արյան և մեզի լաբորատոր քննությամբ, թերմոգրաֆիայով: Չբարդացած դեպքերում կանխարգելման նպատակով նշանակվում են ֆիտոուրոսեպտիկներ, բարդությունների շտկման նպատակով կիրառվում են հակաբիոտիկներ, հորմոններ, տոկոլիտիկներ, սպազմոլիտիկներ և այլ դեղեր:

Միակ երիկամի պատճառները

Խանգարումները, որպես կանոն, առաջանում են ընթացող հղիությունից առաջ և պատճառականորեն կապված չեն նրա հետ: Սակայն հղի կնոջ օրգանիզմում տեղի ունեցող ֆիզիոլոգիական փոփոխություններն ազդում են մեզի հոսքի վրա և կարող են վատթարացնել նրա առողջական վիճակը: Ուրոլոգիական ախտաբանությունը կարող է լինել բնածին և ձեռքբերովի: Միակ երիկամի պատճառ են հետևյալ երկու հիմնական կլինիկական իրավիճակները.

• Երիկամի ագենեզիա (ապլազիա): Օրգանի ֆունկցիայի պահպանման դեպքում օնտոգենետիկ խանգարումները մնում են չախտորոշված և հայտնաբերվում են հենց հղիության ընթացքում:
• Նեֆրէկտոմիա: Մանկաբարձության մեջ ավելի հաճախ հանդիպում են մեկ երիկամը վիրահատության միջոցով հեռացված դեպքեր:

Միակ երիկամի դեպքում հղիության ընթացքը

Օրգանի անատոմիական ճիշտ դիրքի և գործունեության բավարար մակարդակի դեպքում հղիության ընթացքը չի տարբերվում սովորականից: Միակ երիկամի ախտահարման մասին են վկայում արտազատվող մեզի քանակի աճը կամ նվազումը, գույնի փոփոխությունը (մգանալը, արյան հետքերի հայտնվելը), գոտկային շրջանում առաջացող ցավերը, որոնք ճառագայթում են դեպի աճուկ, արտաքին սեռական շուրթեր, ազդր, առավոտյան դեմքի այտուցվածությունը, գլխապտույտով ուղեկցվող զարկերակային ճնշման բարձրացումը, գլխացավերը, ականջներում` աղմուկը: Ուժեղանում են հղիության ասթենիկ ախտանիշները՝ թուլություն, քնկոտություն, դյուրհոգնելիություն: Երբ հղիությունը համատեղվում է երիկամային բորբոքային ախտաբանության հետ, կարող է բարձրանալ մարմնի ջերմաստիճանը մինչև 37,5-38,0°С և ավելի, հնարավոր են ցնցումներ:

Ախտորոշումը

Երբ առկա են տվյալներ տարած նեֆրէկտոմիայի մասին, ախտորոշումը որևէ դժվարություն չի ներկայացնում: Քանի որ ապլազիայով հիվանդների մոտ մինչև հղիությունը հաճախ բացակայում են երիկամների անգործունակ լինելու կլինիկական դրսևորումները, երիկամային ախտաբանությանը բնորոշ գանգատների առաջացման դեպքում անհրաժեշտ է բացառել բնածին թերզարգացումը:

Ախտորոշման գլխավոր խնդիրն է գնահատել գոյություն ունեցող օրգանի ֆունկցիոնալ հնարավորությունը: Առավել տեղեկատվական են հետևյալ հետազոտությունները.

• երիկամների ՈՒՁՀ,
• մեզի ընդհանուր հետազոտություն,
• արյան կենսաքիմիական հետազոտություն,
• գոտկային շրջանի ջերմագրություն (թերմոգրաֆիա): Երիկամների պրոյեկցիայով մարմնի մակերևույթի ինֆրակարմիր ջերմային ճառագայթման վիզուալ գնահատականը և ճշգրիտ չափումն անուղղակիորեն արտացոլում են օրգանի ֆունկցիոնալ ակտիվությունը, ինչը կարող է լրացուցիչ հաստատել նաև բորբոքային գործընթացի առկայությունը: Այս մեթոդի առավելություններն են ոչ միջամտական լինելը և իրականացվող բուժման ժամանակ դինամիկ փոփոխությունների մոնիտորինգի հնարավորությունը:

Հղիության վարումը միակ երիկամի դեպքում

Այս վիճակի հայտնաբերման դեպքում հիմնական բժշկական խնդիրներն են հղիության երկարաձգման հնարավորության որոշումը, հնարավոր բարդությունների ժամանակին հայտնաբերումը և վերացումը: Հղիության պահպանման բացարձակ հակացուցումներն են հիդրոնեֆրոզը, նեֆրոլիթիազը, տուբերկուլոզը, միակ երիկամի այլ հիվանդությունները, ազոտեմիան և զարկերակային գերճնշումը: Այս դեպքերում խորհուրդ է տրվում մինչև 10-12 շաբաթականն իրականացնել հղիության բժշկական ընդհատում: Ախտաբանական գործընթացների բացակայության և գոյություն ունեցող օրգանի ֆունկցիայի պահպանման դեպքում անհրաժեշտ է մանկաբարձ-գինեկոլոգի և ուրոլոգի դինամիկ հսկողություն, մեզի կանոնավոր սքրինինգային հետազոտություն: Ամբղջ հղիության ընթացքում կանխարգելման նպատակով ցուցված է բուսական ուրոսեպտիկների ընդունումը:

Բորբոքային նշանների կամ մանկաբարձական բարդությունների հայտնաբերման դեպքում իրականացվում է դեղորայքային բուժում հետևյալ խմբերի դեղերով.

• հակաբիոտիկներ,
• հորմոններ` զուգակցված տոկոլիտիկների հետ: Քանի որ միակ աշխատող երիկամով հղիների մոտ հաճախ հղիության ընդհատման վտանգ է առաջանում, արգանդի տոնուսն իջեցնելու նպատակով կարելի է խորհուրդ տալ հեստագեններ, մեթիլքսանտիններ, սպազմոլիտիկ դեղեր, մագնեզիում: Հուզական լարվածությունը հանելու նպատակով լրացուցիչ նշանակում են սեդատիվ բուսապատրաստուկներ:

Այլ մանկաբարձական բարդությունների ժամանակ առաջնորդվում են բուժման համապատասխան ուղեցույցներով: Ծննդալուծման ժամկետը և եղանակը որոշում են` հաշվի առնելով հղիության ընթացքը և միակ երիկամի ֆունկցիոնալ վիճակը: Երիկամային անբավարարության ախտանիշների առաջացման և հարաճման դեպքում ցուցված է վաղաժամ ծննդալուծում: Մնացած դեպքերում նախընտրելի է բնական ճանապարհով ծննդաբերությունը: Կեսարյան հատում կատարվում է մանկաբարձական ցուցումների դեպքում (կլինիկորեն նեղ կոնք, պլացենտայի առաջադրություն կամ վաղաժամ շերտազատում, արգանդի պատռվելու վտանգ, պտղին կամ կնոջ կյանքին սպառնացող վիճակներ):

Կանխատեսում և կանխարգելում

Միակ պահպանված երիկամով կանանց հղիության ելքը պայմանավորված է հիմնական հիվանդության պատճառագիտությամբ, իրականացված նեֆրէկտոմիայի ժամկետով, գոյություն ունեցող օրգանի ֆունկցիոնալ լիարժեքությամբ: Հղիության և բուժական ճիշտ վարման ու առաջացած բարդությունների ժամանակին շտկման դեպքում կանխատեսումը 95% դեպքերում բարենպաստ է:

Մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի ոլորտում կատարված դիտարկումների տվյալներով, միակ ձախ երիկամով կանայք թեթև են տանում հղիությունը: Խորհուրդ է տրվում հղիությունը պլանավորել` հաշվի առնելով ուրոլոգի կարծիքը, երիկամը հեռացնելուց հետո 2 տարուց ոչ շուտ: Բարդությունների կանխարգելման համար անհրաժեշտ է ավելի շուտ գրանցվել կանանց կոնսուլտացիայում, կարգավորել սննդակարգը (սահմանափակել ընդունվող ջրի, կերակրի աղի, սպիտակուցների քանակը, ռացիոնը լրացնել մրգերով, բանջարեղենով, հացահատիկներով, ցածր յուղայնությամբ կաթնամթերքով, հրաժարվել սուրճից): Կարևոր է բացառել գերսառեցումը, կարգավորել աշխատանքի և հանգստի ռեժիմը, հրաժարվել ծանրություն բարձրացնելուց:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ