Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Թերսնուցման և ճարպակալման կրկնակի բեռը. Անդրադարձ՝ անառողջ սննդի օգտագործման հետևանքներին
![ԵՊԲՀ. Թերսնուցման և ճարպակալման կրկնակի բեռը. Անդրադարձ՝ անառողջ սննդի օգտագործման հետևանքներին ԵՊԲՀ. Թերսնուցման և ճարպակալման կրկնակի բեռը. Անդրադարձ՝ անառողջ սննդի օգտագործման հետևանքներին](up/article/big/file_63969_8583937.jpg)
Հայտնի միջազգային “The Lancet” պարբերականում վերջերս հրապարակված նյութի համաձայն` աշխարհում այժմ 1 միլիարդից ավելի մարդ ապրում է «ճարպակալում» ախտորոշմամբ: Ուսումնասիրությունը ցույց տվել, որ, չնայած թերսնուցման մակարդակի նվազմանը, այն ևս շարունակում է մնալ հանրային առողջության խնդիր տարբեր տարածաշրջաններում, հատկապես` Հարավարևելյան Ասիայում և Հարավսահարայան Աֆրիկայում:
Ըստ ԱՀԿ մասնագետների գնահատականների` 2018թ-ին 820 միլիոն մարդ ունեցել է սննդի հասանելիության խնդիր նախորդ տարվա 811 միլիոնի համեմատ:
Միևնույն ժամանակ, ի լրումն այս մարտահրավերների` գերքաշության և ճարպակալման ցուցանիշները շարունակում են աճել ամենուր, հատկապես` դպրոցահասակ երեխաների և մեծահասակների շրջանում:
Ճարպակալումը քրոնիկ բարդ հիվանդություն է, որը բնութագրվում է մարմնի ավելորդ զանգվածով, այն կարող է հանգեցնել 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետի, սրտանոթային համակարգի հիվանդությունների ռիսկի մեծացման, կարող է ազդել հենաշարժական և վերարտադրողական համակարգերի վրա, մեծացնել քաղցկեղի որոշ տեսակների ռիսկը: Ճարպակալումը ազդում է կյանքի որակի վրա, մասնավորապես` քնի և շարժունակության վրա:
Մարմնի հավելյալ քաշի և ճարպակալման ախտորոշումը կատարվում է մարդկանց քաշի և հասակի չափման և մարմնի զանգվածի ինդեքսի (BMI) հաշվարկման միջոցով ՝ քաշ (կգ)/հասակ2 (մ2): Ճարպակալումը որոշելու համար BMI-ի կատեգորիաները տարբերվում են՝ կախված նորածինների, երեխաների և դեռահասների տարիքից և սեռից:
Համաձայն ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի՝ «Կենտրոնական Եվրոպայում և Ասիայում դպրոցահասակ երեխաների սննդակարգի» հետազոտության՝ Հայաստանում 10-24 տարեկան յուրաքանչյուր 4-րդ դեռահաս ավելորդ քաշ կամ գերքաշություն ունի։ Տղաների և աղջիկների միայն կեսն է ամեն օր միրգ ու բանջարեղեն օգտագործում։
Ավելին, Հայաստանում դեռահաս աղջիկների 56%-ը, իսկ տղաների 50%-ն ամեն օր քաղցր է ուտում, ինչը Կենտրոնական Եվրոպայի և Ասիայի տարածաշրջանի մյուս երկրների համեմատ ամենաբարձր ցուցանիշն է։ Եվ սրան զուգահեռ՝ մեր դեռահասների միայն 23%-ն է օրական 60 րոպե ֆիզիկապես ակտիվ լինում։
Հետաքրքիր փաստեր ճարպակալման և ցածր քաշի վերաբերյալ`
- 2022 թվականին աշխարհում 8 մարդուց 1-ի մոտ ճարպակալում է ախտորոշվել։
- 1990 թվականից ի վեր ամբողջ աշխարհում մեծահասակների շրջանում ճարպակալման դեպքերի թիվն ավելի քան կրկնապատկվել է, իսկ դեռահասների շրջանում ՝ քառապատկվել:
- 2022 թվականին 2,5 միլիարդ մեծահասակ (18 տարեկան և բարձր) ավելորդ քաշ է ունեցել: Նրանցից 890 միլիոնի մոտ առկա է եղել ճարպակալում, իսկ 390 միլիոնը ունեցել է ցածր քաշի խնդիր։
- 2022 թվականին 18 տարեկան և բարձր տարիքի մեծահասակների 43%-ն ավելորդ քաշ է ունեցել, իսկ 16%-ի մոտ գրանցվել է ճարպակալում:
- 2022 թվականին մինչև 5 տարեկան 37 միլիոն երեխա ավելորդ քաշ է ունեցել, իսկ 149 միլիոնը հասակի աճի և զարգացման խնդիր է ունեցել։
- 2022 թվականին 5-19 տարեկան ավելի քան 390 միլիոն երեխա և դեռահաս ավելորդ քաշ են ունեցել, այդ թվում ՝ 160 միլիոնի մոտ ճարպակալում է արձանագրվել։
- Մինչև 5 տարեկան թերսնուցված երեխաների քանակը (իրենց հասակի համար ցածր քաշ ունեցող) 49.5 միլիոնէ:
- Ցածր քաշով ծնված երեխաների թիվը կազմել է 20.5 միլիոն:
- 2022 թվականին ցածր քաշի և ճարպակալման ամենաբարձր համակցված ցուցանիշներով երկրները եղել են Խաղաղ օվկիանոսի և Կարիբյան ավազանի կղզային պետությունները, ինչպես նաև Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի երկրները:
«Նորագույն ուսումնասիրությունը կարևորում է ճարպակալման կանխարգելման և դրա դեմ պայքարի կարևորությունը վաղ տարիքից մինչև հասունություն` առողջ սննդակարգի, ֆիզիկական ակտիվության և պատշաճ խնամքի միջոցով, ըստ անհրաժեշտության»,-ասում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության գործադիր տնօրեն Թեդրոս Գեբրեյեսուսը:
«Ճարպակալման դեմ պայքարի և թերսնուցման վերացման գլոբալ նպատակներին հասնելը կպահանջի կառավարությունների և համայնքների մեծածավալ աշխատանք՝ ԱՀԿ-ի և հանրային առողջապահության ազգային հաստատությունների գիտականորեն հիմնավորված քաղաքականության աջակցությամբ: Կարևոր է նշել, որ սա պահանջվում է նաև մասնավոր հատվածի հետ համագործակցություն, որը պետք է պատասխանատու լինի իր արտադրանքի` առողջության վրա հնարավոր ազդեցության համար»:
![](images/calendar.png)
Կարդացեք նաև
![ԵՊԲՀ. Կապույտ հազի դեպքերի թվի անսովոր աճը՝ Հայաստանում և աշխարհում ԵՊԲՀ. Կապույտ հազի դեպքերի թվի անսովոր աճը՝ Հայաստանում և աշխարհում](up/article/small/file_63908_1122771.png)
Ըստ հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման եվրոպական կենտրոնի կողմից հրապարակված տվյալների՝ 2023թ.-ի դեկտեմբերին Եվրոպական Միության անդամ մի շարք...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Միջազգային առողջապահական կանոնները՝ համաճարակների դեմ պայքարի հիմնարար սկզբունք ԵՊԲՀ. Միջազգային առողջապահական կանոնները՝ համաճարակների դեմ պայքարի հիմնարար սկզբունք](up/article/small/file_63782_2114489.jpg)
1951թ.-ին ԱՀԿ անդամ պետությունները հրապարակել են Միջազգային սանիտարական նորմերի վերաբերյալ առաջին կանոնակարգը։ Դրանք հիմնականում ներառում էին...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. JN.1 վիրուսի տարածվածությունն արագորեն աճում է ամբողջ աշխարհում ԵՊԲՀ. JN.1 վիրուսի տարածվածությունն արագորեն աճում է ամբողջ աշխարհում](up/article/small/file_63730_7520716.png)
Ըստ Հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման եվրոպական կենտրոնի կողմից աշխարհում տիրող կորոնավիրուսային համավարակի վերաբերյալ հունվարի 12-ին հրապարակած վերջին վիճակագրական տվյալների...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Չարորակ նորագոյացությունների գրեթե կեսը հայտնաբերվում են հիվանդության III-IV փուլերում ԵՊԲՀ. Չարորակ նորագոյացությունների գրեթե կեսը հայտնաբերվում են հիվանդության III-IV փուլերում](up/article/small/file_63552_8411260.png)
Համաձայն բժշկագիտության ժամանակակից տվյալների՝ քաղցկեղների 30-50%-ը կարելի է կանխարգելել, եթե վերացվեն ռիսկի գործոնները և իրականացվեն ապացույցների վրա հիմնված մի շարք կանխարգելման ռազմավարություններ...
![](images/calendar.png)
![ՀՀ ԱՆ. Աշխարհում կարմրուկի առումով համաճարակային իրավիճակն անբարենպաստ է ՀՀ ԱՆ. Աշխարհում կարմրուկի առումով համաճարակային իրավիճակն անբարենպաստ է](up/article/small/file_63394_8830491.jpg)
Առողջական ծայրահեղ ծանր վիճակով 1 տարեկան 8 ամսական երեխա է հոսպիտալացվել, ում մոտ ախտորոշվել է կարմրուկ: Փոքրիկն ունեցել է ուղեկցող մի շարք հիվանդություններ...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Արհեստական լույսը և աղմուկը` անտեսված վտանգներ առողջության համար ԵՊԲՀ. Արհեստական լույսը և աղմուկը` անտեսված վտանգներ առողջության համար](up/article/small/file_63065_3482175.jpg)
Համաձայն բրիտանական հայտնի “The Guardian” պարբերականում հրապարակված նյութի՝ Լորդերի պալատը կոչ է անում ստեղծել հատուկ խորհրդատվական խմբեր՝ աղտոտող նյութերի դեմ պայքարելու համար...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Մալարիայի դեմ երկար սպասված պատվաստանյութը հասանելի կլինի աֆրիկյան տարածաշրջանի մի շարք երկրներում ԵՊԲՀ. Մալարիայի դեմ երկար սպասված պատվաստանյութը հասանելի կլինի աֆրիկյան տարածաշրջանի մի շարք երկրներում](up/article/small/file_63041_3833480.jpg)
Թեև աշխարհում 2000 թվականից մալարիայի հիվանդացությունը զգալիորեն նվազել է, այն շարունակում է մնալ բազմաթիվ երկրների հանրային առողջապահության գերակա խնդիրներից մեկը...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Ուրբանիզացիան՝ մարդու ապրելակերպի, սոցիալական վարքագծի և առողջության զգալի փոփոխություններին նպաստող գործոն ԵՊԲՀ. Ուրբանիզացիան՝ մարդու ապրելակերպի, սոցիալական վարքագծի և առողջության զգալի փոփոխություններին նպաստող գործոն](up/article/small/file_62885_1114815.jpg)
Ժողովրդագրության ուսումնասիրման հիմնական թիրախներից է բնակչության դինամիկան, որի մի մասն է կազմում ուրբանիզացիան՝ ազգաբնակչության կենտրոնացումը քաղաքներում: Վերջինս նպաստում է...
![](images/calendar.png)
![ԱՀ ԱՆ. Սողունների սեզոնային ակտիվացում. պետք չէ խուճապի մատնվել ԱՀ ԱՆ. Սողունների սեզոնային ակտիվացում. պետք չէ խուճապի մատնվել](up/article/small/file_62875_1928243.jpg)
Թունավոր են միայն աշխարհի օձերի 15%-ը: Հայակական լեռնաշխարհում թունավոր են օձերի 4 հետևյալ տեսակները՝ գյուրզա, հայկական իժ, Դարևսկու իժ, լեռնատափաստանային իժ։ Թունավոր օձի խայթոցի դեպքում...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ.Դեղերի գերսպառումը՝ մարդկանց առողջության սպառնալիք ԵՊԲՀ.Դեղերի գերսպառումը՝ մարդկանց առողջության սպառնալիք](up/article/small/file_62846_7032451.jpg)
Ըստ միջազգային «The Economist» հայտնի պարբերականում վերջերս հրապարակված հոդվածի՝ բազմաթիվ մարդիկ չափից շատ դեղ են օգտագործում...
![](images/calendar.png)
![22 մայիսի` Կենսաբանական բազմազանության միջազգային օր 22 մայիսի` Կենսաբանական բազմազանության միջազգային օր](up/article/small/file_25712_3286689.jpg)
2001 թվականից սկսած մայիսի 22-ը նշվում է, որպես կենսաբանական բազմազանության միջազգային օր: Այս օրը հռչակվել է ՄԱԿ Գլխավոր Ասամբլեյի կոմից 1995 թվականին`1994թ. տեղի ունեցած Կենսաբանական բազմազանության Կոնվեցիայի...
![](images/calendar.png)
![Ալկոհոլի չարաշահման դեմ պայքարը կարող է փրկել 5000 մարդու կյանք Ալկոհոլի չարաշահման դեմ պայքարը կարող է փրկել 5000 մարդու կյանք](up/article/small/file_62357_3256586.jpg)
Մարդու առողջության ձևավորման հիմնական դերակատարն է կենսակերպը, որն էլ իր հերթին մեծապես կախված է առօրյայում հանդիպող ռիսկի գործոններից: Հիվանդության զարգացման ռիսկի գործոնների դեմ արդյունավետ...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Մինչև 2030թ. աշխարհում 6-ից 1-ը կլինի 60 և ավելի տարեկան․ Հայաստանը ծերացած բնակչություն ունեցող երկրների շարքում ԵՊԲՀ. Մինչև 2030թ. աշխարհում 6-ից 1-ը կլինի 60 և ավելի տարեկան․ Հայաստանը ծերացած բնակչություն ունեցող երկրների շարքում](up/article/small/file_62280_1315388.jpg)
Բնակչության ծերացումը ժողովրդագրական հիմնական խնդիրներից է ամբողջ աշխարհում, որը պահանջում է առողջապահական և սոցիալական պաշտպանության համակարգերի աշխատանքի վերագնահատում...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Ծերացող մոլորակ. ժողովրդագրական նոր ռումբ ԵՊԲՀ. Ծերացող մոլորակ. ժողովրդագրական նոր ռումբ](up/article/small/file_62216_2559211.jpg)
Բնակչության ծերացումը անկասկած համարվում է 21-րդ դարի հիմնական ժողովրդագրական խնդիրը, ինչպես զարգացած, այնպես էլ զարգացող երկրների համար...
![](images/calendar.png)
![](images/white_bl.gif)
![](images/white_br.gif)
![](images/white_tr.gif)
![](images/white_tl.gif)
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Ընկերության մասին
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Դդում
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն