Հոգեկան առողջություն
Աուտիզմը՝ որպես զարգացման ընդհանուր խանգարում. Սալուտեմ ամսագիր №3

Հոգեբանական զարգացման ընդհանուր խանգարումները բնորոշվում են սոցիալական փոխհարաբերություններում և հաղորդակցման ոլորտում որակական շեղումներով, ինչպես նաև հետաքրքրությունների ու գործողությունների սահմանափակ, ստերեոտիպային և կրկնվող դրսևորումներով: Այդ որակական փոփոխությունները անհատի գործունեության համընդհանուր գիծ են և դիտվում են բոլոր իրավիճակներում:
«Աուտիզմը» (հունարեն «autos» բառից) թարգմանաբար նշանակում է՝ «ինքս», հոգեկան վիճակ է, որը բնորոշվում է ինքնամփոփությամբ (Ռ.Ն. Ազարյան, 2012):
«Աուտիզմ» եզրույթն առաջին անգամ գործածել է շվեյցարացի հոգեբույժ է. Բլեյլերը 1912 թվականին:
1943 թ. որպես առանձին համախտանիշ աուտիզմը նկարագրվել է Լեո Կանների աշխատանքներում: Որպես աուտիզմի առաջնային առանձնահատկություն նա նշել է «ծայրահեղ մեկուսացումը», որն ուղեկցվում է վարքի ստերեոտիպայնության ձևերով և խոսքային խանգարումներով, շարժումների կարծրատիպությամբ և զգայական ազդակներին անհամապատասխան հակազդումներով:
Լ.Կանները, ուսումնասիրելով 11 դեպք, հանգեց այն եզրակացության, որ գոյություն ունի հոգեկան զարգացման խանգարումներով յուրահատուկ համախտանիշ, որն անվանեց վաղ մանկական աուտիզմ՝ ՎՄԱ (անվանում են նաև «Կանների համախտանիշ»)։
Կանները ոչ միայն առանձնացրեց այդ համախտանիշի բնորոշ գծերը, այլև նկարագրեց կլինիկական ախտանշանների զարգացման ընթացքը։
Մանկական աուտիզմի ախտանշաններով երեխաների երկրորդ հետազոտությունը կատարվել է ավստրիացի մանկական հոգեբույժ Հ. Ասպերգերի կողմից 1944 թ.: Եթե Լ. Կանները վաղ մանկական աուտիզմը դիտում էր շիզոֆրենիկ ասպեկտի խանգարումների շարքում՝ կապելով այն աֆեկտիվ խանգարումների հետ, ապա Հ. Ասպերգերի կողմից նկարագրած խանգարումները ներառվում են աուտիստիկ պսիխոպաթիաների դասակարգման մեջ:
Աուտիզմը համարվում է նյարդաբանական խանգարում, որն ազդում է ուղեղի բնականոն աշխատանքի վրա, խոչընդոտում սոցիալական հարաբերությունների և հաղորդակցման հմտությունների զարգացումը, ինչի հետևանքով տուժում է երեխայի շփումը շրջապատի հետ (Կ. Գիլբերտ, Տ. Պիտերե, 2002)։
Աուտիզմի ախտորոշման ցուցանիշը ամբողջ աշխարհում տարեցտարի շարունակում է աճել: Համախտանիշի կլինիկական պատկերը հեղինակների մեծ մասի կողմից բնութագրվում է բազմաձև և հակասական (Կ.Ս. Լեբեդինսկայա , Օ.Ս. Նիկոլսկայա, Ե.Ռ. Բայենսկայա, Մ.Մ. Լիբլինգ, 1989):
Աուտիզմին բնորոշ են հետևյալ հիմնական առանձնահատկությունները.
- խնդիրներ սոցիալական փոխհարաբերությունների ոլորտում,
- ստերիոտիպային վարք,
- խոսքային խանգարումներ (էխոլալիա, մուտիզմ և այլն),
- զգայական ոլորտի խանգարումներ:
Կ. Լեբեդինսկայան և Օ. Նիկոլսկայան մանկական աուտիզմը սահմանում են որպես հոգեկան զարգացման խանգարում, նյարդային համակարգի ախտաբանություն, որի հետևանքով դժվարանում է արտաքին աշխարհի հետ երեխայի հուզական շփումը (1991): Աուտիզմի հիմնական հոգեբանամանկավարժական հատկանիշներն են՝ աուտիզմը (որպես ախտանիշ), ստերեոտիպային վարքը, վախերը (ֆոբիաները), ագրեսիան և ինքնաագրեսիան, անսովոր հետաքրքրությունները, աֆեկտիվ հակազդումների խանգարումները, խոսքային և շարժողական յուրահատուկ խանգարումները: Թվարկված հատկանիշներն ամփոփվում են «հոգեկան աղճատված զարգացում» հասկացության մեջ:
Կան հոգեբանական տեսություններ, որոնք փորձում են բացատրել աուտիզմի բնույթը: Տեսություններում որպես առաջնապատճառ նշվում են հուզական ոլորտի խանգարումները։ Առանձնացվում է տեսությունների 2 խումբ:
- Ըստ առաջին խմբի տեսությունների՝ աուտիզմի բոլոր դրսևորումների պատճառը հուզական ոլորտի խանգարումներն են (Կ.Ս. Լեբեդինսկայա , Օ.Ս. Նիկոլսկայա, Ե.Ռ. Բայենսկայա, Մ.Մ. Լիբլինգ, 1989):
- Ըստ երկրորդ խմբի տեսությունների՝ աֆեկտիվ խանգարումները որոշում են աուտիզմ ունեցող անձանց փոխազդեցությունն աշխարհի հետ, իսկ վերջիններս էլ իրենց հերթին առաջանում են կոգնիտիվ ոլորտի խանգարումներից:
Առաջին խմբի տեսության հեղինակները նշում են, որ կենսաբանական անբավարարությունը ստեղծում է յուրահատուկ ախտաբանական պայմաններ, որոնցում «ապրում է» աուտիզմ ունեցող երեխան: Ծննդյան առաջին իսկ պահից նկատվում է երկու ախտածին գործոնների համադրություն` միջավայրի հետ ակտիվ համագործակցելու կարողության խանգարում, որն արտահայտվում է կենսական ներուժի ցածր մակարդակով:
Նշված երկու գործոնները խոչընդոտում են միջավայրի հետ ակտիվ համագործակցության զարգացումը` ստեղծելով նախադրյալներ ինքնապաշտպանության ուժեղացման համար: Վաղ տարիքում աուտիզմով երեխայի վարքին բնորոշ է երկու հիմնական առանձահատկություն։
- Ինքնապահպանման բնազդի խանգարում, որը դրսևորվում է 1 տարեկանից սկսած: Հանդիպում է ինչպես գերզգուշության ձևով, այնպես էլ բացարձակ վտանգի դեպքում երեխայի անտարբերությամբ: Այս 2 ախտանշանները հանդիպում են առանձին և միասին:
- Շփման դժվարություններ, որն աուտիզմի առաջնային նշաններից է, դրսևորվում է սկսած 3 տարեկանից: Երեխան շփման ընթացքում չի նայում մեծահասակի աչքերին, չի ժպտում, չի ընդունում գրկելու համապատասխան դիրք։
ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
- Ազարյան Ռ. Ն., Հատուկ կրթության հանրագիտարան , Եր., 2012թ.
- Гилберт К., Питерс Т., Аутизм. Медицинское и педагогическое воздействие. М., Гуманит. Изд. Центр ВЛАДОС, 2002 г.
- Лебединская К.С., Никольская О.С., Баенская Е.Р., Либлинг М.М. и др. Дети с нарушением общения. М., Просвещение, 1989 г.
- Лебединская К.С., Никольская О.С., Диагностика раннего детского аутизма. М., Просвещение, 1991 г.
Նաիրա Յոլչյան, մանկավարժ, հատուկ հոգեբան
Արևամանուկ երեխաների զարգացման կենտրոն /Arevamanuk child development center
Հասցե. Տիգրան Մեծ, 26ա, 0010, Երևան,
Հեռախոս. +374 55 08 20 01
«ՍԱԼՈՒՏԵՄ» առողջ ապրելակերպի ամսագիր
Պետական գրանցման համար․ 211․200․00969
magazinesalutem@gmail.com
+(374) 91 64 10 15
+(374) 98 79 15 15


Կարդացեք նաև

Կարճատև արձակուրդը և հետտոնական ընթացքը մարդուն պարտադրում են դիմելու հարմարողական մեխանիզմների կիրառման ամենօրյա կյանքին վերադառնալու համար...



Մանկավարժ-հոգեբան, Խաղաթերապիայի կաբինետի պատասխանատու Ռուզաննա Շավրեշյանը ուսումնական տարվա մեկնարկից առաջ օգտակար խորհուրդներ է ներկայացնում, որոնք կարող են թեթևացնել առօրյան...



Հիվանդությունների կենսաքիմիական, կլիմայական և այլ պատճառների մասին կարելի է անվերջ խոսել: Սակայն դրանք միայն հետևանքներ են: Հիվանդության առաջնային պատճառը մարդու ներսում է՝ նրա մտքերում, հույզերում...



Մարդն ունի մտածելու, շրջակա տեղեկատվությունը մեկնաբանելու և դրանք անձնական նախասիրությունների, համոզմունքների ու փորձառությունների միջոցով մշակելու միտումներ, որոնք երբեմն կարող են կողմնակալ լինել ու ազդել...



ՄԱԿ-ի կողմից ապրիլն ավանդաբար նշվում է որպես «Աուտիզմի իրազեկման ամիս»: Ամբողջ աշխարհում գիտնականների ուշադրության կենտրոնում են աուտիզմի սպեկտրի խանգարումները՝ կապված վերջին տասնամյակում...



Դեռ 1949 թվականին հետազոտողներ Էնրիկո Ֆերմին, Ուլամը և Մակարոն ուսումնասիրել են ոչ գծային՝ տատանողական համակարգերը, որոնց հատկությունները կախված են դրանցում տեղի ունեցող գործընթացներից...



Ուրախ ժամանց հարազատների ու մտերիմների հետ, գեղեցիկ նվերներ, հրաշքներ և Ամանորի հեքիաթ… Ամեն տարի բոլորս մեծ ակնկալիքներով ենք սպասում Ամանորին, սակայն ժամանակի ընթացքում հաճախ հասկանում ենք, որ մեր երազանքներից շատերը այդպես էլ...



Երբեմն բացակայում որևէ բան անելու ցանկությունը, սակայն երբ այն վեր է ածվում ամեն ինչի նկատմամբ անտարբերության, երբ ցանկություն չի լինում փողոց դուրս գալ, անգամ անկողնուց վեր կենալ, դա արդեն ոչ նորմալ վիճակ է...



1955 թ. նոյեմբերի 16-ին ՅՈՒՆԵՍԿՈ-Ի անդամ-պետությունները Դեկլարացիա ընդունեցին հանդուրժողականության սկզբունքների վերաբերյալ: 1996 թ. ՄԱԿ-ի Գլխավոր Անսամբլեան առաջարկեց անդամ-պետություններին ամեն տարի նոյեմբերի 16-ը նշել...



Զգացմունքը հզոր ուժ է, որի միջոցով ձևավորվում է մարդու հայացքը կյանքի վերաբերյալ։ Էմոցիաները ձևավորվում են օրվա ընթացքում կյանքի իրադարձությունների հիման վրա: Դրանց միջոցով կարեկցում և կիսում ենք...



Այս երևույթն ունի բացասական ազդեցություն պացիենտների առողջության վրա։ Ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության, նման բռնկումն աշխատանքային քրոնիկ սթրեսի հետևանքով ի հայտ եկող...



Ճանաչողական-վարքային թերապիայի եւ սոցիալական հոգեբանության մասնագետ Ալիս Բոյսը բացատրել է, որ ընկճված ժամանակ առույգանալը հեշտ է: Պետք է ապրել այնպիսի զգացումներ, որոնք լինում են հաջողությամբ կատարված առաջադրանքից...



Կպչուն մտքերը, իռացիոնալ վախերը, տարօրինակ ռիտուալները որոշ չափով բնորոշ են շատերիս:
Ինչպե՞ս հասկանալ, որ այն դուրս է եկել առողջ վարքի սահմաններից և ժամանակն է դիմել մասնագետի օգնությանը...



Հուզական այրման համախտանիշ (Emotional burnout syndrome) տերմինն առաջին անգամ հիշատակվել է հոգեբան Ֆրեդենբերգի կողմից 1974-ին: Այս համախտանիշն օգտագործվում է հուզական լարված աշխատանք կատարող...






Notice: Undefined index: HTTP_X_FORWARDED_FOR in /sites/med-practic.com/classes/flud_class.php on line 33
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Ընկերության մասին
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Դդում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն