ԵՊԲՀ. Բժշկագիտության զարգացման գործում ներդրում ունեցած 10 կանայք

Հարգելի ընթերցողներ, շարունակում ենք ձեր ուշադրությանը ներկայացնել հետաքրքիր դեպքեր ու փաստեր բժշկագիտության մասին: Այս անգամ ընտրել ենք աշխարհին հայտնի կանանց անունները, որոնք հետք են թողել այս կարևոր ոլորտի պատմության մեջ:

Մարգարեթ Էնն Բալքլի

Մարգարեթ Էնն Բալքլին 50 տարի հագնվել է տղամարդու նման, որպեսզի կարողանա աշխատել որպես բժիշկ, քանի որ այդ ժամանակ կինը բժշկական կարիերայի մասին չէր կարող մտածել։ Մարգարեթը հուսահատ ծրագիր է մշակում, ծպտվելով Ջեյմս Բարրի անվան տակ՝ ավարտում է բժշկական համալսարանը։ 46 տարի առեղծվածային դոկտոր Բարրին ծառայել է որպես ռազմական վիրաբույժ Հարավային Աֆրիկայում:

Բարրիի կենսաբանական սեռը հանրությանը և նրա գործընկերներին հայտնի դարձավ միայն նրա մահից հետո։

Վիրջինիա Ապգար

Վիրջինիա Ապգար, ամերիկացի բժիշկ, մանկաբարձ անեսթեզիոլոգ և բժշկական հետազոտող: Հեղինակ է նորածինների կենսունակությունը ստուգող բժշկական մեթոդի, որը կոչվում է նրա անունով՝ Ապգար: Ապգարի թեստը, որը տրվում է ծնվելուց մեկ րոպե և հինգ րոպե հետո, չափում է երեխայի շնչառությունը, մաշկի գույնը, ռեֆլեքսները: Նա առաջատար էր անեսթեզիոլոգիայի և տերատոլոգիայի ոլորտներում:

Լեյլա Դանիա

Ամերիկացի մանկաբույժ, կապույտ հազի դեմ պատվաստանյութի մշակողներից մեկը: 103 տարեկանում անցել է թոշակի, նա իր կյանքում ամենաերկար պրակտիկ բժիշկն է։ 2001 թվականին Դանիան պաշտոնապես ճանաչվել է Գինեսի ռեկորդների գրքում որպես ամենատարեց պրակտիկ բժիշկը։ Նա միշտ բժշկությամբ զբաղվել է իր տանը կամ իր սպասասրահում, կարող էր հիվանդի տեսնել օրվա գրեթե ցանկացած ժամի: 1935 թվականին բժիշկը ստացավ Ֆիշերի մրցանակը կապույտ հազի ախտորոշման, բուժման և պատվաստման համար իր աշխատանքի համար։

Լեյլա Դենմարքը կյանքից հեռացել է ոչ վաղ անցյալում՝ 2012 թվականին՝ կյանքի 114-րդ տարում։

Գերտրուդ Էլայոն

Գերտրուդ Էլայոն ամերիկացի կենսաքիմիկոս, դեղագետ, որն իր երկարամյա ղեկավարի հետ համատեղ 1988թ. դեղերի թերապիայի կարևոր սկզբունքների հայտնաբերման համար արժանացել է Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակի։ Էլայոնը մշակել է մի շարք նոր դեղեր` օգտագործելով նորարարական հետազոտական մեթոդներ, որոնք հետագայում հանգեցրին ՁԻԱՀ-ի AZT (զիդովուդին) դեղամիջոցի զարգացմանը։ Էլայոնը մշակել է առաջին իմունոպրեսիվ դեղը՝ ազաթիոպրինը, որն օգտագործվում է օրգանների փոխպատվաստման համար։

Նա Նյու Յորքի համալսարանի պոլիտեխնիկական դպրոցից 1989 թվականին ստացել է պատվավոր դոկտորի, իսկ 1998 թվականին Հարվարդի համալսարանի գիտության դոկտորի կոչում։

Ռոզալինդ Ֆրանկլին

Անգլիացի կենսաֆիզիկոս և գիտնական, ուսումնասիրել է ԴՆԹ-ի կառուցվածքը։

Ռոզալինդ Ֆրանկլինը հայտնի է իր ԴՆԹ-ի կառուցվածքի մասին եզրակացությամբ, որը հետագայում հաստատվել է։ Աշխատել է Քեմբրիջի համալսարանում։ Ուսումնասիրություններ է կատարել նաև ծխախոտի բնագավառում (ուսումնասիրել է ծխախոտի մոզաիկա և պոլիոմիելիտա վիրուսները)։

1945 թվականին ստացել է գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Ռոզալինդ Ֆրանկլինը տեղափոխվում է Ֆրանսիա և այնտեղ զբաղվում ուսումնասիրություններով։

Նադեժդա Սուսլովա-Գոլուբևա

Ֆիզիոլոգ, վիրաբույժ, գինեկոլոգ, առաջին ռուս կինը, որը դարձել է բժշկության դոկտոր։

Սուսլովան ցանկացել է ընդունվել բժշկական ուսումնական հաստատություն, սակայն այն ժամանակների օրենքներն արգելում էին կանանց զբաղվել բժշկությամբ, անգամ հաճախել դասախոսությունների։ Սուսլովան պայքարում է և գնում Շվեյցարիա՝ Ցյուրիխի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում կրթություն ստանալու։ 1867թ. նա փայլուն պաշտպանում է թեզը և ստանում բժշկության, վիրաբուժության և մանկաբարձության դոկտորի աստիճան։

Սակայն երիտասարդ բժիշկուհու խնդիրներն այդքանով չավարտվեցին։ Ռուսաստանում կինը չէր կարող լինել բժիշկ, արտերկրում ստացած կրթությունը ուժ չուներ։ Սուսլովան հաջողությամբ անցնում է նոր փորձությունը։ Նրա բժշկական պրակտիկան նույնպես փայլուն էր, նա հարգանք էր վայելում ինչպես բժշիկների, այնպես էլ բնակչության շրջանում։

Ռիտա Լևի-Մոնտալչինի

Իտալացի նյարդաբան, նեյրոկենսաբան։ Համաշխարհային բժշկագիտության մեջ հայտնի է աճի գործոնների հետազոտություններով։

Իր անձնանվեր մասնագիտական գործունեության համար Ռիտա Լևի-Մոնտալչինին 1986 թվականին արժանացել է բժշկագիտության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակի։ Երկու աշխարհամարտերի ականատես եղած տիկինը 2001 թվականին արժանացել է Իտալիայի ցմահ սենատորի պատվո տիտղոսին։

Էլիզաբեթ Բլաքվել

Բրիտանացի բժիշկ, առաջին կինը, որը բժշկական որակավորում է ստացել Միացյալ Նահանգներում, և առաջին կինը, որը Գլխավոր բժշկական կոմիտեի կողմից գրանցվել է Բժշկական գրանցամատյանում։ Նրան մերժում էին իր դիմած բոլոր բժշկական դպրոցներում, բացառությամբ Ժնևի բժշկական քոլեջի, որտեղ արական սեռի ուսանողները քվեարկեցին Բլաքվելի ընդունման օգտին։ Այսպիսով, 1847 թվականին Բլաքվելը դարձավ առաջին կինը, որը հաճախեց բժշկական դպրոց ԱՄՆ-ում։

Բլաքվելը էական ներդրում է ունեցել բժշկության ոլորտում կանանց կրթությունը խթանելու առաջամարտիկ։ Ի պատիվ նրա ստեղծվել է Էլիզաբեթ Բլաքվել շքանշան, որն ամեն տարի շնորհվում է այն կնոջը, որը  նշանակալի ներդրում է ունեցել բժշկության ոլորտում կանանց առաջխաղացման գործում։

Նատալյա Բեխտերևա

Խորհրդային և ռուս նյարդաֆիզիոլոգ, ուղեղի խոշոր հետազոտող։ Կենսաբանական գիտությունների թեկնածու, բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր։

Հետազոտել է մարդու ուղեղը նորմալ և պաթոլոգիական պայմաններում: Նրա ղեկավարությամբ ստեղծվել է նյարդաբանության և նյարդավիրաբուժության նոր ճյուղ։ 1990 թվականից Բեխտերևան ԽՍՀՄ ԳԱ ուղեղի կենտրոնի գիտական ղեկավարն էր, իսկ 1992 թվականից՝ Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի մարդու ուղեղի ինստիտուտի գիտական ղեկավարը։

Գրունյա Սուխարևա

Հոգեբույժ, ԽՍՀՄ-ում մանկական հոգեբուժության հիմնադիր։ Հայտնի է գիտական գրականության մեջ մանկական աուտիզմի ախտանիշների առաջին նկարագրությամբ:

Երկար տարիներ զբաղվել է ակտիվ գիտական գործունեությամբ։ Նա կարողացել է օրինաչափություններ հաստատել շիզոֆրենիայի դինամիկայի, դրա վրա առաջացման ծանրության և գործընթացի զարգացման արագության վրա, ինչպես նաև հայտնաբերել շիզոֆրենիայի երեք տեսակ: Սուխարևան Մոսկվայի նյարդաբանների և հոգեբույժների միության մանկական բաժնի նախագահն էր։

Շարքի հեղինակ` Արփինե Թովմասյան

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ