Բժշկի ընդունարանում
Հարցազրույց նյարդաբան, բ.գ.թ. Բելլա Գրիգորյանի հետ. իր գործին նվիրյալը

«Հերացի» թիվ 1 համալսարանական հիվանդանոց Ռադիոլոգիայի կենտրոնի ԷՆՄԳ լաբորատորիայի հիմնադիր
Նյարդաբանի մասնագիտական բարդ ճանապարհ եք անցել. ինչի՞ց սկսվեց:
80-ականների սկզբին հայրս հիվանդացավ` ծանր նյարդաբանական հիվանդություն, որն այդպես էլ Հայաստանում չախտորոշվեց: Ծնողներս ստիպված մեկնեցին Մոսկվա, որտեղ ախտորոշումից հետո սկսեց բուժվել: Հեռվից-հեռու բուժման գործընթացը բազմաթիվ խնդիրներ էր ստեղծում:
Այդ ժամանակ բժշկական համալսարանի ուսանող էի, և նյարդաբանի մասնագիտությունն ընտրելուս առաջին պատճառը հորս վիճակն էր:
Մյուս պատճառը նրանում էր, որ թեև շատ նյարդաբանական հիվանդություններ գրեթե չեն բուժվում, ախտորոշման գործընթացը պահանջում է տրամաբանություն և գիտելիքների մեծ ծավալ, ինչն ինձ համար այն դարձնում էր հետաքրքիր ու գրավիչ:
Ինչպե՞ս միտք հղացավ հասնել Ամերիկա և բերել մի մեթոդ` էլեկտրանեյրոմիոգրաֆիան, որի կարիքն այնքան կար պատերազմի ճանապարհին կանգնած մեր երկրի համար:
Երկրաշարժից հետո՝ 1988-ին, ԱՄՆ-ից շատ բժիշկներ այցելեցին Հայաստան, և շատ խնդիրների բախվեցին: Դրանցից էին տարբեր վնասվածքների ժամանակ նյարդերի, մկանների վնասվածքները, որոնց ախտորոշման համար կիրառվող մեթոդները չէին համապատասխանում միջազգային բժշկության մակարդակին: Եվ Հայ օգնության ֆոնդը (ՀՕՖ) 1990-ից սկսեց բժիշկների վերապատրաստումներ կազմակերպել Միացյալ նահանգների լավագույն բժշկական կենտրոններում։
Ինքս այդ ժամանակ նորավարտ էի, վարժ խոսում էի անգլերեն, ուստի ընդգրկվեցի բժիշկների առաջին խմբում: ԱՄՆ-ում աշխատում էի պերիֆերիկ նյարդերի լաբորատորիայում, սովորում հիվանդությունների ախտորոշման մեթոդները, բուժման ընտրության մոտեցումները: Երբ վերադարձա, անհրաժեշտ գիտելիքները և փորձը ներդնելու համար ՀՕՖ-ի օգնությամբ ձեռք բերվեց նաև առաջին նեյրոմիոգրաֆը:
Կիսվեք, խնդրե՛մ, Ձեր փորձով:
Մեթոդը ստեղծվել է 20-րդ դարի առաջին կեսին, սակայն բուռն զարգացում է ապրել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո: Ցավալի է, բայց փաստ, որ պատերազմները խթանում են գիտության զարգացումը: Արդեն ամբողջ աշխարհում՝ Եվրոպայում, ԱՄՆ-ում, Ռուսաստանում մեթոդը կիրառելի էր:
Մեթոդը հնարավորություն է տալիս հետազոտել ծայրամասային (պերիֆերիկ) նյարդերը, մկանները, նյարդ-մկանային կապակցությունները, ողնուղեղային բջիջները, գտնել նյարդի վնասվածքը, վնասման աստիճանը, վնասման տեղը, հաջորդիվ`գնահատել բուժման ընթացքը:
Ինչո՞ւ էր այդ մեթոդն այդքան անհրաժեշտ վիրավոր զինվորներին:
Ցավոք, մենք առճակատվեցինք ժամանակակից պատերազմի առանձնահատկություններին: Պատերազմը փոխել է իր դեմքը: Եթե անգամ զինվորը պաշտպանիչ հագուստ է կրում, նրա վեջույթները անպաշտպան են մնում: Բազմաբեկորային վնասվածքների ժամանակ, բեկորները թափանցելով վերջույթների մեջ, վնասում են ոսկրերը, մկանները, անոթները, նյարդերը` առաջացնելով ոսկրա-նյարդա-անոթային համակցված ծանր վնասվածքներ: Մեթոդը հնարավորություն է տալիս նույնիսկ ծանր վնասվածքների դեպքում ճիշտ ախտորոշել, գտնել վնասվածքի տեղակայումը: Եվ որքան շուտ է այն իրականացվում, այնքան ճիշտ և արդյունավետ է բուժման ընթացքը:
Կա՞ն էլեկտրամիոգրաֆիայի կիրառման արդյունավետության անառարկելի փաստեր:
Ճշգրիտ ախտորոշման դեպքում խուսափում ենք բժշկական սխալներից, այլապես հնարավոր է երկարատև ու անարդյունք «բուժել» հիվանդին, և պարզվի, որ վնասվածքի տեղում ձևավորվելել են անվերադարձ փոփոխություններ, կամ սպիացման գործընթացը խոչնընդոտել է, որ նյարդն աճի ու վերականգնվի:
Խոսենք հայ-ամերիկյան համագործակցության մասին:
1988-ից առայսօր ՀՕՖ-ը բազմաթիվ բժշկական ծրագրեր է իրականացրել, վերապատրաստել բազմաթիվ մասնագետների: Պատերազմի ժամանակ սերտ համագործակցել ենք ֆրանսիացի մասնագետների հետ` հատկապես Լիոնի համալսարանական հիվանդանոցից, որոնք 2021 թվականից առայսօր 3 ամիսը մեկ Հայաստան են գալիս` ծանր հիվանդների բուժման և փորձի փոխանակման համար: Նրանք սովորեցնում են նոր մեթոդներ, կիսվում իրենց փորձով և մեզնից էլ սովորում ժամանակակից ռազմական վնասվածքներով հիվանդների վարման մեր փորձը:
«Յուրաքանչյուր հիվանդ հնարավորություն է տալիս մի բան ավելի սովորել, չէ՞ որ բժշկությունն այն մասնագիտությունն է, որ մինչև կյանքի վերջը սովորելու բան ունես»,- այսպես եք արտահայտվել 2013 թվականին «Առողջապահության լրատու» շաբաթաթերթին տրված հարցազրույցում: Այսօր ի՞նչ կավելացնեք Ձեր այս համոզմունքին:
Չնայած 10 տարի է անցել այդ հարցազրույցից, կյանքս նույն կերպ շարունակվում է: Ոչինչ չի փոխվել, թերևս` հակառակը, գործունեության ծավալն ավելի է ընդլայնվել:
«Երջանկություն է, որ մասնագիտական քո միջամտությամբ կարող ես օգնել ո՛չ միայն հիվանդ մարդկանց, այլև երիտասարդ բժիշկներին», - դարձյալ Ձեր խոսքերն են: Տարիներ անց ինչպիսի՞ն են այսօրվա երիտասարդները, և շարունակո՞ւմ եք Ձեր առաքելությունը:
90-ականներից սկսած ընդգրկվել եմ տարբեր կրթական ծրագրերի աշխատանքներում` ՀՕՖ-ի հետ ամերիկան ծրագրերն էին, հետո եվրոպական` Զալցբուրգյան բժշկական սեմինարները: Վերջին տարիներին միոգրաֆիայի հետ կապված ծրագրերն են հոգեհարազատ դարձել:
Երբեմն հետևում եմ մեր երիտասարդ գործընկերներին, որոնք արդեն հայտնի, անգամ արտերկրում ճանաչված մասնագետներ են, հիշում նրանց առաջին փորձերը, առաջին հաջողությունները: Հաճելի է գիտակցելը, որ դա նաև մեր ջանքերի պտուղն է:
Պատմեք, խնդրե՛մ, ամերիկահայ բարերար Նազարյանների ընտանիքի մասին, ովքեր ներդրում ունեն ռադոլոգիայի կենտրոնի կայացման գործում:
Նազարյանների ընտանիքի ավագ որդին՝ Լևոն Նազարյանը, հայտնի բժիշկ- ռադիոլոգ է, աշխատում է Ջեֆերսոնի ռադիոլոգիայի կենտրոնում, ԱՄՆ և սերտ կապեր ունի մեր համալսարանի հետ, ինչը համագործակցության առիթ դարձավ: Երբեմն փոքր գործից է սկսվում մեծ գործը: Նազարյանների ընտանիքն օգնեց համալսարանական ռադիոլոգիայի կենտրոնի ստեղծմանը;
Կենտրոնը ներկայում ունի գրեթե բոլոր ժամանակակից ծառայությունները, որոնք անհրաժեշտ են բազմապրոֆիլային հիվանդանոցի համար: Այն առայսօր նաև ուսուցողական կենտրոն է: Այստեղ իրականացվում են անոթների, նյարդերի, գլխուղեղի, ողնուղեղի հետ կապված բոլոր անհրաժեշտ հետազոտությունները:
ՀՕՖ գործունեության շրջանակում Դուք «Զալցբուրգյան միջազգային բժշկական սեմինարներ» ծրագրի համակարգողն եք. ի՞նչ տվեց ծրագիրը, և ինչպիսի՞ն է ծրագրի այսօրը:
Զալցբուրգյան ծրագրերը բազմաթիվ էին՝ 10-ից ավելի տարբեր մասնագիտական ուղղությամբ: Անցկացվում էր բաց մրցույթ` արտերկրից հրավիրված դասախոսների կողմից, և յուրաքանչյուր երկրից ընտրվում էին մի քանի մասնագետներ:
Այժմ ծրագիրը շարունակվում է այլ համակարգով, առավել ընդլայնուն է, ավելի շատ մասնագետներ են դիմում Հայաստանից և գործընթացն է հեշտացված, քանի որ այսօրվա մեր մասնագետներն ավելի ակտիվ են` գիտաժողովներին մասնակցության, վերապատրաստումներ անցնելու առումով և ավելի վարժ են տիրապետում անգլերենին:
Կյանքն ընթանում է առաջ բոլոր ասպարեզներում, և մեր երիտասարդ մասնագետները՝ նույնպես: Ցավալի է, որ մեր մասնագետների մի մասը տեղափոխվում են Եվրոպա, ԱՄՆ… Բայց նրանց փոխարեն գալիս են նորերը:
2015 թվականին Դուք պարգևատրվել եք Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի շքանշանով, կկիսվե՞ք մեզ հետ:
Աշխատանքում չես մտածում պարգևների մասին, բայց միշտ հաճելի է, երբ այն գնահատվում է: Դա նշանակում է հաղթահարված փուլ և կարելի է առաջ անցնել` դեպի նոր ձեռքբերումներ, և շարունակել ծառայել հիվանդներին, հասարակությանը, բժշկական միջավայրին:
Որպես վերջաբան. նպատակ, որին հասնելը սպասված երջանկություն էր և նպատակ, որի ճանապարհին եք…
Երբ նոր էի սկսել նյարդաբանի ճանապարհը, պետք է զբաղվեի ծայրամասային նյարդերի բուժմամբ ու մեկնեցի ԱՄՆ, այնտեղ զգացի, որ պրակտիկորեն ոչինչ չգիտեմ:
Հիմա, երբ նայում եմ անցածս ճանապարհին, երջանկություն է, որ բավականին մեծ ու որակով գործ է կատարվել, որ վաստակում ես այն աշխատանքով, որը նաև հաճույքով ես անում: Բավարարվածություն է օգնել բուժառուներին` ապաքինվել, գործընկերներին` կրթվել և ճիշտ ուղղորդվել մասնագիտական հարցերում:
Այդքանով հանդերձ, միշտ կա գիտակցումն այն բանի, որ շատ բան դեռ չգիտենք, անելիքներ դեռ շատ կան, և դա անվերջ գործընթաց է:
Բժշկությունը զարգանում է շատ արագ, և պետք է վազել նրա հետևից, չմնալ տեղում: Այսպիսի ասացվածք կա. «Եթե ուզում ես մնալ տեղում՝ շարժվիր առաջ», որովհետև հետ կմնաս, եթե չշարժվես առաջ»: Որքան էլ փորձված մասնագետ լինես՝ այն ճիշտ ուղղությամբ զարգացնելու համար առաջ ընթանալը պարտադիր է:


Կարդացեք նաև

Գանգուղեղային վնասվածքների /ԳՈՒՎ/ պատճառները և դասակարգումը
Գանգուղեղային վնասվածքները կարող են առաջանալ տարբեր պատճառներով...



Ինչո՞ւ է կարևոր լսողության սքրինինգ ծրագիրը նորածինների մոտ։
Երեխաների որոշ տոկոս ծնվում է լսողության խանգարումով: Յուրաքանչյուր...



Ինչպե՞ս կբնորոշեք միջողային սկավառակի ճողվածքը։
Միջողային սկավառակի ճողվածքը ողնաշարի հիվանդություն է, որի ժամանակ միջողային սկավառակը...



Ի՞նչ է կոնքազդրային հոդի սքրինինգը
Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոնում 2009 թ-ից սկսած կատարվում է...



Ժամանակակից քիթ-կոկորդ-ականջաբանության խնդիրների շարքում կոկորդի ախտահարումներն ամենահաճախ հանդիպողներից են...



Ի՞նչ պատճառներ ունի ներգանգային գերճնշումը
Ներգանգային գերճնշումը /ՆԳԳ/ որպես համախտանիշ հանդիպում է շատ հիվանդությունների...



Քթի պլաստիկ վիրահատությունը` ռինոպլաստիկան, ըստ դիմա-ծնոտային և պլաստիկ վիրաբույժ, բժշկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Հայկ Ելոքյանի, մի ամբողջ փիլիսոփայություն է ու ներառում է և՛ ֆիզիկական...



Ի՞նչ է համակարգային հիվանդությունը:
Համակարգային հիվանդությունների շարքին են դասվում այն ախտահարումները, երբ ախտաբանական գործընթացը կարող է...



Ի՞նչ գործոններ կարող են այրվածք առաջացնել և ի՞նչ ախտանիշներով են դրսևորվում:
Այրվածքը ցավ առաջացնող ախտաբանություն է: Այն կարող է առաջանալ արևի ճառագայթներից, տեխնիկական ճառագայթող սարքերից, շատ տաք...



Ի՞նչ գործունեություն, գործառույթներ է իրականացնում շագանակագեղձը:
Շագանակագեղձը տղամարդու միզասեռական համակարգի օրգաններից է։ Այն տեղակայված է կոնքում, մոտակա...



Ի՞նչ է ձվարանների գերխթանման համախտանիշը /ՁԳՀ/
Ձվարանների գերխթանման համախտանիշը /ՁԳՀ/ հազվադեպ հանդիպող, սակայն բավականին լուրջ յաթրոգեն...



Ո՞րն է բնածին հարականջային խուղակի առաջացման պատճառը
Այս արատը որոշ բացասական գործոնների ազդեցությամբ առաջանում է ներարգանդային կյանքի...



Ուռուցքաբանությունը բժշկության ամենաարագ զարգացող մասնագիտությունն է: Գրեթե ամեն տարի, նույնիսկ ամեն ամիս, կամ ամեն շաբաթ նորություններ են լինում այդ ոլորտում...



Դիաբետիկ ոտնաթաթի համախտանիշը շաքարային դիաբետով տառապող մարդկանց մոտ առաջացող բարդություններից է, որը դրսևորվում է ոտնաթաթին վերքային մակերեսներով, խոցերով՝ ընդհուպ մինչև ոտնաթաթի մեռուկացմամբ...



Ի՞նչ է ցրված սկլերոզը և որո՞նք են նրա առաջացման պատճառները
Ցրված սկլերոզը /ՑՍ/ առավել հաճախ հանդիպող դեմիելինիզացնող հիվանդություններից է...






Notice: Undefined index: HTTP_X_FORWARDED_FOR in /sites/med-practic.com/classes/flud_class.php on line 33
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Ընկերության մասին
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Դդում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն