Բժշկի ընդունարանում
«Հայրենիքի նվիրյալները`1991-1994» շարքից` անեսթեզիոլոգ Վարուժան Հովհաննեսի Հակոբյան

«Ես այնտեղ հասկացա, որ մարդ պետք է ապրի պարզ ճակատով, վախկոտ, խաբեբա չլինի, պետք է ճիշտ ապրել, կյանքի ճիշտ օրենքներով և վերջ…»
Ինչո՞ւ որոշեցիք բժիշկ դառնալ
Միջին դասարաններից արդեն բժիշկ դառնալու մտահղացումը կար, բայց դա որոշում էր, թե` ոչ, դժվար է ասել: Հետո դա շատ դժվարությամբ իրագործվեց:
Միշտ շատ լավ եմ սովորել և՛ դպրոցում, և՛ ինստիտուտում: Արդեն չեմ հիշում, թե ինչու էի ուզում բժիշկ դառնալ: Եղբայրս էր բժիշկ, հեռու ազգական բժիշկներ ունեինք…
1994-99 թ.թ. աշխատել եմ զինվորական հոսպիտալում, որից հետո «Աստղիկ» բժշկական կենտրոնում եմ աշխատում:
Հայրենիք, ազգային արժեքներ. ի՞նչ են Ձեզ համար
Ես միշտ հայամետ, ազգամետ եմ եղել, ազգային արժեքները միշտ վեր եմ դասել: Անգամ դժվար տարիներին երբեք մտքովս չի անցել ուրիշ երկիր մեկնել: Հնարավորություն եմ ունեցել ԱՄՆ, Ռուսաստան գնալու, ընկերներ ունեի, որ գնացին այլ երկրներ և ինձ էլ էին առաջարկում գնալ: Ընտանիքս ռուսախոս էր, ինքս էլ ռուսական դպրոց եմ ավարտել, բայց դա բոլորովին չի նպաստել ավելի պակաս ազգասեր լինել:
Ծնվել եմ Ադրբեջանում, Կիրովաբադում, այնտեղ ապրել եմ 5 տարի: Իմ բոլոր ազգականները 1988-ին այնտեղից Ռուսաստան մեկնեցին: Հնարավորություն կար` Ռուսաստանում հաստատվելու:
Մայրս Գետաշենից է, հայրս՝ Բանանց գյուղից: Երևի այդտեղից է եկել իմ ներքին կապն Արցախի հետ:
Ի՞նչ հոբբիներ ունեք…
Շատ էի սիրում ֆուտբոլ խաղալ, սպորտով զբաղվել եմ դեռևս երիտասարդ տարիքից` մինչև 45 տարեկանը: Շատ էմ սիրում հայրենասիրական երգեր, Արթուր Մեսչյանի, Ռուբեն Հախվերդյանի երգերը:
Երբ սկսվեց շարժումը… երկրաշարժ… պատերազմ…
Երկրաշարժի ժամանակ ես աշխատում էի Լենինականում. մինչև 1992 թվականը Ամասիայի շրջանում եմ աշխատել: …Այդ ժամանակ տանից դուրս էի եկել և հիվանդանոցում էի: Հիվանդանոցը չէր փլվել, բայց, որտեղ ապրում էի՝ ավերակ էր դարձել: Փաստորեն… փրկվել եմ: Ամեն բան իմ աչքի առաջ է եղել՝ ավերվածություններ, զոհեր: Դա շատ մեծ սթրես էր, և այդ տեսարանները դեռ իմ մեջ են:
Սկզբում փրկարարների հետ էի աշխատում, հետո, երբ շրջանից վերադարձա, մի քանի ամիս անց գնացի Արցախ, պատերազմ:
Շարժման սկզբում մասնակցում էի հանրահավաքներին, այդ ժամանակ վերջին կուրսի ուսանող էի:
1992-ին որոշեցի գնալ Արցախ, բայց արդեն համալրված էր տվյալ ծառայության կազմը՝ վիրաբույժներ, անեսթեզիոլոգներ, և ինձ ընդամենը գրանցեցին: Կանչեցին 1993-ին:
Ես հայկական բանակի սպա էի: Մենք Հորադիզում էինք: Հոսպիտալն առաջնագծում էր: Առաջին 2 ամիսը առաջնագծի բուժկետում էի, հետո, երբ կարիք եղավ, գնացի Հադրութի հոսպիտալ, Ֆիզուլիի շրջան: Գնդի հրամանատարը Արթուր Աղաբեկյանն էր:
Մինչև հրադադարը գրեթե այնտեղ եմ եղել: Հրադադարից 10 օր առաջ, հոսպիտալի լուծարումից հետո, Գորիս գնացի, հետո տեղափոխվեցի կենտրոնական հոսպիտալ: Հրադադարից հետո հոսպիտալում երկար աշխատեցի, զորացրվեցի 1999-ին:
Երբ գնում էիք, պարզ էր, որ վտանգում էիք Ձեր կյանքը…
Իհարկե՛, ինչ խոսք: Գնալ նշանակում էր՝ պատրաստ լինել ամեն բանի… Բայց այդ օրերին անգամ ժամանակ չկար նման բաների մասին մտածելու:
Երիտասարդ էի՝ 30 տարեկան, բոլորս էլ երիտասարդ էինք: Վախի և տագնապի զգացում լինում էր միայն, երբ վտանգավոր վիճակ էր ստեղծվում: Ներքին անհանգստություն, բնական է, լինում էր, բայց մենք աշխատանքը չէինք կարող դադարեցնել և շարունակում էինք աշխատել: Աշխատանքով զբաղված չէինք էլ մտածում: Էքստրեմալ պայմաններում մարդիկ ինչ-որ ներքին ուժով են ասես լցվում: Գուցե առաջին 2-3 շաբաթն է հոգեբանորեն դժվար, բայց հետո …
Երբ կրակոցները, պայթյունները, ինքնաթիռների թռիչքները դադարում էին, նոր միայն սկսում էինք մտածել տան, առօրյայի մասին:
Ընտանիքը տեղյակ էլ չէր, թե որտեղ եմ, ինչ եմ անում, ոչինչ չէին պատկերացնում: Կապ չկար: Ես ամիսը մեկ անգամ էի զանգահարում, երբ 2 օրով գնում էի Գորիս և ասում էի՝ ամեն բան նորմալ է:
Հոսպիտալի առօրյան…
Հոսպիտալը կազմավորված էր մի ադրբեջանցու տանը: Միահարկ սեփական տուն էր՝ սենյակներից մեկը վիրահատարանն էր, մյուսը՝ հետվիրահատարանը, մեկ ուրիշը՝ ննջարանը, մի սենյակն էլ՝ ճաշասենյակը: Հոսպիտալի պետը Տարոն Տոնոյանն էր:
Ծանրաբեռնվածությունը պարբերական էր՝ երբ ակտիվ գործողություններ էին, շատ ծանրաբեռնված էինք լինում: Օրն այնքան շուտ էր անցնում՝ վիրահատություններ, վիրահատություններ, վիրահատություններ…
Իսկ երբ ակտիվ գործողությունները մի փոքր դադարում էին, այդ ժամանակ դարձյալ ծանրաբեռնվածություն կար, կրկին պատահական վիրավոր էին բերում, վիրավորներ միշտ կային:
Մենք զենքով էինք, որպեսզի, երբ պետք լինի, նաև կռվի մեջ մտնենք, քնելիս զենքը բարձի տակ էինք դնում: Շատ էինք առաջնագծին մոտ, ցանկացած պահի կարող էր շրջափակում լինել: Հադրութն ավելի հեռու էր առաջնագծից:
Մենք վիրավորներին օգնություն էինք ցույց տալիս և ուղարկում Հադրութ կամ Ստեփանակերտ:
Այդ տարիներն ի՞նչ փոխեցին Ձեր մեջ
Հոգեբանորեն փոխվեցի, արժեքներն էլ փոխվեցին:
Պատերազմական պայմաններում կյանքի իմաստը բավականին փոխվում է, շատ բաներ, որ նախկինում կարևոր էին, դառնում են արդեն ոչ էական: Ես այնտեղ հասկացա, որ մարդ պետք է ապրի պարզ ճակատով, վախկոտ, խաբեբա չլինի, ճիշտ է պետք ապրել, կյանքի ճիշտ օրենքներով և վերջ… Պետք չէ մեծ-մեծ նպատակներ դնել՝ նյութական, ֆինանսական…. Դա պարզապես անիմաստ է:
Ավելի լավ է մտածել օգնելու, բարության մասին:
Այնտեղ իսկական ընկերություն էր, երբ համեմատում եմ քաղաքի ընկերության հետ; Այնտեղի ընկերությունն ուրիշ էր, ջերմությունը մինչև այսօր կա, եթե հաճախ չենք էլ հանդիպում, միևնույն է, հոգով միասին ենք:
Մենք իրար փոխարինում էին, ասենք, Սուրիկը (Սուրեն Ինանցը) գիշերները չէր կարողանում աշխատել, գիշերները ես էի աշխատում, ցերեկը` քնում: Պետք էր լինում մի 2 օրով մեկին տեղ գնալ, փոխարինում էինք իրար: Եվ, ընդհանրապես, այդ պայմաններում բոլորը հարազատ են դառնում:
Գևորգ Գրիգորյանն էլ էր մեզ հետ: Գևորգն, իհարկե, իր տեսակով, անձնուրացությամբ առանձնանում էր մեր մեջ. մենք երիտասարդ էինք, ինքն` ավելի հասուն: Մեզ համար Գևորգն օրինակ էր: Գևորգի նման հերոսներ շատ քիչ կային: Իր մոտեցումներն այլ էին, մենք դեռ կյանքի փորձ չունեինք, դեռ ձևավորվում էինք որպես մարդ:
Ճիշտ է դա ազգի համար դժվար շրջան էր, բայց ինձ համար այդ տարիները շատ լուրջ, բեկումնային տարիներ էին` կայանալու տեսակետից, որպես` մարդ, որպես` մասնագետ:
Ես շատ հպարտ եմ, որ գնացել եմ:
Հիշողություններ…
Հիշողությունները շատ են, շատ ջերմ: Ամենավառը վերջին օրն է, երբ հրադադար էր և արդեն պետք է անձնակազմով հոսպիտալից հեռանայինք: Այնքան էինք կապվել, որ այդ հրաժեշտը՝ անձնակազմի, տեղացիների հետ, շատ սրտաճմլիկ էր:
Ամենավատ օրերը…
Ամենավատ, տագնապալից օրերն էին, երբ առաջնագիծը ճեղքվելու վիճակ էր ստեղծվում: Դա երկու անգամ է եղել: Գույքը սկսում էինք հավաքել, հետո ասում էին՝ դադարեցնել:
Տպավորված դեպքեր…
Շատ տպավորվել է մի դեպք. մի ադրբեջանցի` 18 տարեկան, գերի էին բերել` վիրավոր: Եվ զարմացել էի նրա նկատմամբ Գևորգ Գրիգորյանի վերաբերմունքով: Դա արտառոց մի բան էր. Գևորգը վիրահատեց նրան, ամեն տեսակի օգնություն և խնամք էր ցուցաբերում, եթե մեկն ուզում էր նեղացնել՝ սաստում էր: Ես երիտասարդ էի, և դա ինձ համար շատ տարօրինակ էր: Ինքս այդպես չէի վարվի: Դրանից հետո ես էլ սկսեցի քիչ առ քիչ խղճալ այդ զինվորին:
Ինչո՞ւմ է հայկական բանակի ուժը…
Այդ տարիներին անպիսի հզոր մարդկանց եմ հանդիպել: Եվ հասարակ կամավորական ջոկատների տղաներն էին ինքնազոհ կռվում: Հասարակ զինվորն էլ ղեկավարվում էր նրանց միջոցով:
Ընդհանրապես, զինվորական սպաները կադրային լեյտենանտներից լավ էին պատերազմում, շատ հմուտ էին:
Այնպես որ, որքան էլ Ադրբեջանը զինվում է, պետք չէ վախենալ: Կարևորը մարդկային գործոնն է, որովհետև զինվելուց հետո կռվել է պետք:
Շատ դեպքեր գիտեմ, երբ ծնողները գալիս էին իրենց երեխաներին տանելու, տղաները չէին գնում: Ասում էին՝ ընկերս այստեղ է, չեմ թողնի նրան:
Բայց, իհարկե, վատերն էլ կային: Նման մարդիկ այս կյանքում էլ են դժվարությունից խուսափում: Այնտեղ, թե այստեղ, այդպիսիները նույնն են: Օրինակ, արցախցի բուժծառայության պետ կար, ով ոչ մի օր չեկավ: Նա այսօր, առօրյայում էլ պետք է փախչի ծանր հիվանդից, ինքն իրենից, դա մարդու էության խնդիր է:
Այնտեղ երևում է, թե ով` ով է:
Եղել է ժամանակ, երբ իրավունք եմ ունեցել մեկ շաբաթով գնալ և այլևս չգալ: Այնտեղ ասում էին՝ «իջնել», իսկ ես չէի «իջնում»: Այնտեղ ամեն բան երևում է, այնտեղ չես կարող դեմքդ թաքցնել:
Ադրբեջանցիների մեջ ապրելը որևէ վերաբերմունք ձևավորե՞լ է Ձեր ընտանիքի անդամների մեջ նրանց նկատմամբ:
Մենք ընտանիքով Ադրբեջանում ապրելիս միշտ զգույշ ենք եղել: Մեր մեծերն ասում էին, որ մեր միջև դարավոր թշնամանք կա, որ թուրքը՝ թուրք է, և զգուշանալ է պետք: Դա կար: Բայց եղել են հատուկենտ դեպքեր, երբ թուրք հարևաններն օգնել են հայերին: Ցավոք, հատուկենտ…
Եթե նորից…
Նորից 1916-ին գնացել եմ: Իհարկե, դա ռազմական կենտրոնի ահազանգով էր, բայց մեր ընկերներով էինք հավաքվել: Մեզ հետ էր նաև Միքայելը: Ընկերներս կամավոր էին եկել: Գնացինք, բայց չեմ ասի, թե ուր…. ռազական գաղտնիք է: Կրկին կազմավորել ենք դաշտային հոսպիտալ: Փառք Աստծո, շուտ վերջացավ:
Այնտեղ տեսա այնպիսի մարդկանց, ինչպիսին այն ժամանակ էի տեսել: Բոլորն էլ պատրաստակամ էին` ցանկացած պահի:
Եվ եթե պետք լինի՝ իմ պատասխանը ևս պարզ է:


Կարդացեք նաև

Մեր զրուցակիցն է «Արմենիա» ՀԲԿ ԿՈՎԻԴ-1 բաժանմունքի վարիչ թոքաբան Սիրանուշ Ռոմիկի Պողոսյանը, ում հետ զրուցեցինք համավարակային շրջանում կորոնավիրուսի բուժման համար բացված բաժանմունքներում բախված...



«Բժշկի համար ամենակարևորը դիմացինին հարգելն է: Ինքդ քեզ ես հարգում, եթե հարգում ես դիմացինին»:
Սիրիայից հայրենիք տեղափոխված և հիմնավորված ինտերվենցիոն սրտաբան Պողոս Սարգիսյանը բժշկությունն...



Ինչպիսի՞ն են «Արմենիա» բժշկական կենտրոնի վիրաբուժական ծառայության ծավալները:
Արմենիա բժշկական կենտրոնն ունի մեծ հնարավորություններ: Կենտրոնում՝ վիրաբուժության ուղղությամբ...



«Երիտասարդ էինք, անսպառ էներգիա ունեինք, պողպատյա կամք կար բոլորիս մոտ, ձգտում կար, շատ խորը հավատ կար ու սեր կար…: Միմյանց շատ էինք սիրում, գնահատում էինք շատ, ցավում էինք միմյանց համար….»...



ՀԱՄԱՃԱՐԱԿԱԲԱՆՆ ԱՅՍՕՐ «ՈՍԿՈՒ ԱՐԺԵՔ ՈՒՆԻ»
«…պետք է ամեն գործ անել հավատքով և սիրով»...
Երևանի պետական բժշկական համալսարանի սանիտարահիգիենիկ բաժինն ավարտած և 2007 թվականից...



Ի՞նչ է հիստերոսկոպիան:
Հիստերոսկոպիան վիրահատական միջամտություն է, որը թույլ է տալիս զննել արգանդի խոռոչը...



Ե՞րբ է հիմնվել ինտերվենցիոն սրտաբանական ծառայությունը «Արմենիա» բժշկական կենտրոնում
Անգիոգրաֆիա, կորոնարոգրաֆիա իրականացվում է կորոնար և պերիֆերիկ անոթների...



«Երբ դարձա 50 տարեկան, քննության ենթարկելով իմ կյանքը, հասկացա, որ իմ լավագույն տարիները եղել են պատերազմի տարիները, որովհետև տղամարդու համար շատ կարևոր է պահանջված լինել… Եվ հետո...



«Առաջին անգամ, երբ կամավոր մեկնում էի, բացի հայրենիքին ծառայելու ցանկությունը, կար և ինքս ինձ ուղղված հարցը, որի պատասխանն էի ուզում գտնել՝ արդյո՞ք ես համարձակ, պինդ տղամարդ եմ: Որովհետև, որքան էլ ցանկանաս...



Խոսենք Ձեր անցած ճանապարհի մասին:
1976 թվականին ավարտել եմ Երևանի բժշկական ինստիտուտը, ապա մեկ տարի աշխատել եմ...



Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում
Կեսարյան հատումը վիրահատություն է, որի ժամանակ երեխան ծնվում է ոչ թե բնական ծննդաբերական ուղիներով...



Արա Աշոտի Այվազյանն ավարտել է Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանը` բուժական գործ մասնագիտացմամբ, կարմիր դիպլոմով: Ավարտելուց հետո մեկնել է Ռուսաստան, ընդունվել և ավարտել է Պրիորի անվան վնասվածքաբանության...



«…արդեն 20 տարի է՝ այստեղ եմ ապրում, և այդ տարիների ընթացքում ես արդեն կարծես հայ եմ դարձել»
Հնդիկ բժիշկ Արու Տամբան ընտրել է բարդ, բայց չափազանց կարևոր` ինտերվենցիոն սրտաբանի...



«Կյանքի ամբողջ վայրիվերումներում՝ հաջողություններում, անհաջողություններում, միայն մի բան է իմ մեջ միշտ ներկա եղել. ցանկացած իրավիճակում պետք է մարդ մնալ»,- սա է Կրթության միջազգային ակադեմիայի...






ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Դդում
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Ընկերության մասին
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
- Բիոռեզոնանսային ախտորոշման և բուժման մեթոդներ