Արտամարմնային բեղմնավորումը Հայաստանում և պետական ֆինանսավորման ծրագրերը. Գեորգի Օկոև

Արտամարմնային բեղմնավորմնան կարևորության, ՀՀ-ում կիրառման վերջինիս ծավալների և թեմային առնչվող մի շարք կարևորագույն հարցերի մասին զրուցեցինք Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոնի տնօրեն Գեորգի Օկոևի հետ:

Ի՞նչ ասել է արտամարմնային  բեղմնավորում  և ինչպիսի՞ արդյունավետությամբ է այն իրականացվում:

 Արտամարմնային բեղմնավորումը (ԱՄԲ) անպտղության բուժմանը միտված օժանդակ վերարտադրողական տեխնոլոգիաների արդիական մեթոդներից մեկն է: Այս տարի աշխարհում արտամարմնային բեղմնավորման  մեթոդի 41-րդ ամյակն է: Արտամարմնային բեղմնավորման էությունը կայանում է նրանում, որ պունկցիայի միջոցով ստացված կնոջ ձվաբջիջը լաբորատոր պայմաններում` փորձանոթում, բեղմնավորվում է սերմնաբջջի հետ:  Սաղմը կամ սաղմերը 3-5 օր անց տեղափոխվում են կնոջ արգանդի խոռոչ, 2 շաբաթ անց ստուգում է խորիոնիկ հոնադոտրոպինի քանակը, որի բարձր մակարդակը խոսում է հավանական հղիության մասին: Իսկ 1 շաբաթ անց հղիությունը հաստատվում է գերձայնային հետազոտությամբ:

Այս տեխնոլոգիայի շնորհիվ շատ ամուսնական զույգեր, ովքեր անհաջողությամբ փորձում էին բուժել անպտղությունը,  կարողացան ունենալ առողջ երեխաներ:

Սակայն հարկ է նշել, որ այն պետք չէ դիտարկել որպես 100% արդյունավետությամբ գործընթաց: Ցավոք, նույնիսկ աշխարհի լավագույն կլինիկաներում ԱՄԲ-ի արդյունավետությունը չի գերազանցում 40-45%-ը` մեկ փորձի դեպքում: ԱՄԲ- արդյունավետությունը պայմանավորված է ինչպես մեթոդի ընտրությունից, պացիենտի տարիքից, արգանդի վիճակից, այնպես  էլ անպտղության պատճառից և այլն:

Օժանդակ վերարտադրողական տեխնոոլոգիաների բաժանումնքում հատուկ տեղ է տրվում բժիշկների հմտությանը, տեխնիկական հագեցվածությանը, բուժման համար օգտագործվող որակյալ դեղորայքի ընտրությանը, սաղմնաբանական լաբորատորիային: Մեր բուժհաստատությունն` իր պրոֆեսիոնալ մասնագետներով, շուրջօրյա իրականացնում է ԱՄԲ գործընթացը:

ԱՄԲ ոլորտում ի՞նչ առաջընթացներ են գրանցվել Հայաստանում

2003թ. Հայաստանում առաջին անգամ արձանագրվեցին ԱՄԲ և ՍՏ մեթոդի Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոնում ներդրումից հետո հղիության առաջին դեպքերը, իսկ 2004թ. ծնվեցին առարին երեխաները` եռյակ (2 աղջիկ, 1 տղա): Այդ ժամանակ ԱՄԲ կատարվում էր դասական եղանակով:

2006թ.-ից ներդրվեց նորամուծութուն, որը կոչվում է «ԻՔՍԻ» մեթոդ:  Այս եղանակը կիրառվում է տղամարդկային գործոնով  պայմանավորված անպտղության դեպքում: Ավելի ուշ տեղ գտավ փոխնակ մայրության ծրագիրը, ձվաբջիջների դոնացիան, դոնորական սերմի կիրառումը:

Այս տարի գրանցել ենք լուրջ առաջընթաց` շնորհիվ.

• արտոնյալ պայմաններով վերարտադրողականության օժանդակ տեխնոլոգիաների կիրառմամբ բժշկական օգնության (ԱՊՎՕՏԿԲՕ),
• սպասարկման կարգի ու շահառուներին ներկայացվող պահանջների վերանայման:

Կառավարությունը որոշում է կայացրել, որի համաձայն պետության կողմից ԱՊՎՕՏԿԲՕ է իրականացվում պետական ծրագրով սահմանված թիրախային խմբին: Խմբի մեջ ներառվում են մինչև 35 տարեկան, օրինական ամուսնական կապի մեջ գտնվող զինծառայողների ընտանիքները, սահմանամերձ  բնակավայրերի մեր հայրենակիցներն և այլոք:

 Նախկինում մեզ դիմող զույգերը ԱՄԲ իրականացնելու համար դիմում  էին և հովանավորվում էին մի շարք  հիմնադրամների, հաստատությունների, կազմակերպությունների կողմից: Այժմ գործում է պետական ծրագիր, և նմանօրինակ ծրագրերի համար նախադեպը չունեցող գումար է հատկացվում:

Նախկինում եղած պետական ծրագրերի դեպքում գումարը հատկացվում էր ՝ զույգի բուժման գործընթացի որոշ մասը, իսկ ներկայում թիրախային խմբի արտամարմնային բեղմնավորման ամբողջ գործընթացի համար վճարում է պետությունը:

Պետական ֆինանսավորման համար ինչո՞ւ է սահմանվել 35 տարեկան շեմը, և որքանո՞վ է դա նպատակահարմար:

Հարցը տեղին է: Շատ զույգեր, ովքեր տարիներ շարունակ պայքարել են երեխա ունենալու համար և արդեն հատել են նշված տարիքային սահմանը, օգտվել պետական աջակցությունից չեն կարող, քանի որ 35 տարեկանն անց զույգի մոտ հաջողության հասնելու հավանականությունը կտրուկ նվազում է: Այդ է պատճառը, որ նախընտրելի է գումար և ժամանակ ծախսել ծրագրի շահառու երիտասարդ զույգերի համար` գործն առավել մեծ հավանականությամբ հաջողությամբ պսակելու նպատակով:

Հարկ է նշել, որ սա  բնավ չի նշանակում, թե անհնար է հասնել դրական արդյունքի 35 տարեկանն անց կանանց մոտ, պարզապես տարեցտարի հաջողության  հասնելու հավանականությունը նվազում է:

Ամեն մի երխայի ծնունդը նոր հույս է` ևս մեկ քայլ դեպի հավերժություն:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ