Համաժողով՝ միտված լաբորատոր ոլորտում անհրաժեշտ փոփոխություններին

Վերջերս տեղի է ունեցել Բժշկական լաբորատոր ախտորոշման մասնագիտական ասոցիացիայի /ԲԼԱՄԱ/ համաժողովը, որտեղ առողջապահության նախարարության և պետական տեսչության ներկայացուցիչների հետ միասին քննարկվեցին լաբորատոր հետազոտությունների արձանագրման հետ կապված հարցերը:

Ընդունվեցին լաբորատոր ախտորոշիչ հետազոտությունների արդյունքների արձանագրման նվազագույն պահանջները՝ համաձայն առողջապահության նախարարի 19. 04. 2023 թ․, թիվ 14 հրամանի:

Ստորև ներկայացնում ենք կազմակերպիչների և մասնակիցների հետ մեր զրույցը.

Վահան Գևորգյան, ԲԼԱՄ Ա-ի հիմնադիր-նախագահ

- Ի՞նչ գործունեություն է ծավալում ԲԼԱՄԱ-ն, և ովքե՞ր կարող են դառնալ ասոցիացիայի անդամ

- Ասոցիացիան ստեղծվել է 2017 թվականին: Ասոցիացիայի անդամ ընդունվում են կամավորության սկզբունքով։ Յուրաքանչյուր անձ, ով ցանկություն ունի համագործակցել մեզ հետ և համաձայն է մեր կանոնադրության հետ կարող է դառնալ ասոցիացիայի անդամ:

Լաբորատոր ոլորտում առկա էին իրավաբանական խնդիրներ կապված, մասնագիտական հավաստագրման հետ։ Հավաստագրումը պահանջում է բազային բժշկական կրթության առկայություն։ Սակայն ակընհայտ է որ Հանրապետության լաբորատոր ոլորտուտում  բժշկական կրթությամբ մասնագետները  կազմում են փոքր մաս։ Լաբորատոր ոլորտը տարբեր ժամանակներում կազմավորվել է տարբեր պահանջների և մոտեցումների հիման վրա։ Եվ այսօր մեր լաբորատոր ոլորտը էապես չի տարբերվում այլ երկրների լաբորատոր համակարգի   կառուցվածքից։ Միջազգային պրակտիկան վկայում է որ աշխատում են տարբեր տոկոսային հարաբերությամբ և բժիշկներ և կենսաբաններ և այլ մասնագետներ։   Սակայն մենք ընդունելով որպես պարտադիր պայման բազային բժշկական կրթությունը ստեղծում ենք մի վիճակ, երբ ամբողջ լաբորատոր համակարգը կանգնում է փլուզման առջև եթե բժշկական սպասարկման մասին նոր օրենքը խստիվ կիրառվի։

Հաշվի առնելով ոչ բազային բժշկական  կրթությամբ մասնագետների հետբուհական մասնագիտացումները, վերապատրաստումները և անհրաժեշտ ՇՄԶ կրեդիտների առկայությունը  կարծում ենք որ նրանք ևս պետքէ հավաստագրվեն և իրավունք  ունենան հետագայում  նաև լիցենզավորվեն։  Այս հարցում կարծում եմ հաջողվել է հասնել փոխըմբռնման առողջապահության նախարարության հետ։ Որպես հարցի լուծման օրինակ կարելի է դիտարկել ՌԴ փորձը, քանի որ մենք ունենք նույն հետսովետական խնդիրնրը։   

ԲԼԱՄԱ-ի գործունեության մեջ մեծ տեղ է հատկացվում անդամների անդամների մասնագիտական զարգացման մակարդակի բարձրացմանը։ Անցեն կացվում կոնֆերանսներ, գիտապրակտիկ սեմինարներ, իրազեկելու լաբորատոր ոլորտի նորություններին։

Մյուս կարևոր, կարելի է ասել արդեն լուծված, ասպեկտն էր լաբորատոր հետզոտությոննեի աձանագրման ձևերի նոր պահանջների ընդունումն էր,   որի համաձայն մուտքային և ելքային տվյալները բոլորի համար պետք է լինեին միանման, իսկ բովանդակությունը պետք է արտացոլեր լաբորատորիայում ռեալ կատարված հետազոտությունների ցանկը։ Սա ևս առողջապահության նախարարության հետ հաջողված աշխատանքի օրինակ է։

Ի՞նչ պլաններ ունի ասոցիացիան։

Պետք է շարունակենք մեր սկսած գործը: Առաջին հերթին, դա կրթական գործընթացն է, երկրորդ տեղում՝ կիրառական ասպեկտներն են:

Կարինե Թեյմուրազյան, լաբորատոր-փորձագետ, ԲԼԱՄ-ի անդամ

Ինչպիսի՞ն էր նախորդ ձևաթուղթը, և ի՞նչ դրական փոփոխություններ են իրականացվելու՝ նախարարության հետ համաձայնեցված։

Իրավական ակտեր են փոփոխվում, լրացումներ են կատարվում. ժամանակի հետ համաքայլ գնալու համար դրանք պետք է պարբերաբար վերանայվեն, թարմացվեն, բայց դրանք կատարվում են փոփոխություններ նախաձեռնողների կողմից՝ գրեթե աննկատ, ինչի հետևանքով առաջանում են բազմաթիվ խնդրահարույց իրավիճակներ:

Ուստի որքան կարևոր են իրավական ակտերի թարմացումները, նույնքան կարևոր է դրանց իրազեկումը և լուսաբանումը: Քանի որ իրավական ակտերը գրվում են մասնագետների համար ոչ այնքան հասկանալի իրավաբանական լեզվով, դա կարող է տարընթերցումներ առաջացնել, նոր պահանջներն իրենց անսովորությամբ ընկալելի չլինեն, կամ ոմանք դրանցում հնարավոր է նույնիսկ խնդրահարույց կետեր գտնեն:

Այդ հարցերի կարգավորմանը, սահուն անցմանն օգնում են նման իրազեկման հարթակները, որտեղ հավաքվում են շահագրգիռ բոլոր կողմերը՝ և՛ նախարարությունը, որը փոփոխությունների նախաձեռնողն և իրավաբանական ակտերը մշակողն է, և՛ կիրառողները, և՛ հետագայում նաև տեսչական մարմնի աշխատակիցները, որոնք պետք է տեղերում ստուգեն օրենքի տառին համապատասխանությունը:

Առաջիկայում ի՞նչ փոփոխություններ են սպասվում ոլորտում։

Տարիներ առաջ մեթոդներն ավելի ստանդարտ էին, միանման էին սարքերը և արձանագրման ձևանմուշները նույնպես միանման էին, բայց ներկա իրականության մեջ դրանք հնարավոր չէ կիրառել, որովհետև բազմազան են թե սարքերը, թե մեթոդները: Նման դեպքերում կազմակերպությունների համար արձանագրությունների ձևով առավելագույնը ներդնելու հնարավորությունները սահմանափակվում են։ Նրանք ստիպված են լինում կամ խախտումներ կատարել, կամ հարմարեցնել իրենց։

Որպեսզի գնանք ճիշտ ճանապարհով, բոլոր իրավական պահանջները պետք է ժամանակ առ ժամանակ վերանայվեն, որովհետև մեթոդների, սարքերի, լաբորատոր ոլորտի հնարավորությունների հետ կապված մարտահրավերները շատ են:

Այս նոր նախագծով հնարավորություն ենք տալիս դիզայնի հարցում կազմակերպությունը ինքը որոշի՝ ելնելով իր ոլորտից, իր առանձնահատկությունից, թե փաստաթղթի ո՞ր հատվածում, ո՞ր տեղեկատվությունը տեղադրի․ բոլորին միանման պարտադրվում են միայն նվազագույն պահանջները: Պարտադիր է այն տեղեկատվությունը, որը պետք է զետեղվի ստանդարտ ձևանմուշներում, ինչը համահունչ են միջազգային չափանիշների պահանջներին:

Նախարարությունն աջակցեց այս հարցում: Հուսանք, որ այս իրազեկման հարթակը շարունակական կլինի: Մենք  բաց ենք. բոլոր խնդրահարույց իրավիճակներում պատրաստ ենք պատասխանել հեռախոսազանգերին, նորից ու նորից լուսաբանել: Կարծում եմ նախարարության և տեսչական մարմնի աշխատակիցները ևս կփորձեն ճիշտ մեկնաբանել պահանջները, և որոշ ժամանակ անց կստանանք այն, ինչ ուզում ենք: Նպատակը մեկն է՝ լաբորատոր ոլորտում շարժվել միջազգային չափանիշների պահանջներին համաքայլ, որպեսզի հետագայում հետազոտական ծրագրեր բերենք Հայաստան, ճանաչելի դարձնենք մեր լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքները, որակը:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ