Դեղաբուժման հիմնավորումը հղիների ու սնուցող մայրերի ստոմատոլոգիական հիվանդությունների բուժման ժամանակ

Նիտրոիմիդազոլի ածանցյալներ: Մետրոնիդազոլը (մետրոգիլ, տրիխոպոլ, ֆլագիլ) զգալիորեն մեծացնում է մարդու լիմֆոցիտներում պտղի վրա քաղցկեղածին ազդեցություն ունեցող քրոմոսոմային աբերացիաների հաճախությունը: Հղիության 1-ին եռամսյակում կարող է ի հայտ գալ սաղմնաթունային ներգործություն, ինչի կապակցությամբ էլ նիտրոիմիդազոլի ածանցյալներ այս փուլում չեն կիրառվում: 2-րդ և 3-րդ եռամսյակներում դրանք նշանակվում են միայն կենսական ցուցումներով: Կրծքով սնուցման ժամանակ հնարավոր են նորածնի ախորժակի բացակայությունը, փսխումն ու դիսկրազիան:

Հակասնկային դեղեր են` լևորինը, ամֆոտերիցինը, գրիզեոֆուլվինը, նիստատինը, նատամիցինը (պիմաֆուցին), կլոտրիմազոլը, ֆլուկոնազոլը (դիֆլուկան) և այլն: Փորձում հայտնաբերվել է ամֆոտերիցինի և գրիզեոֆուլվինի արատածին ազդեցությունը: Նշված չեն նիստատինի, նատամիցինի, կլոտրիմազոլի, միկոնազոլի, բիֆոնազոլի արատածին և պտղաթունային ազդեցությունները: Մարդու կողմից տրիազոլային շարքի (ֆլուկոնազոլ կամ դիֆլուկան, իտրակոնազոլ) դեղեր ընդունելու տվյալները չեն պարունակում կիրառման վտանգի մասին տեղեկություններ, սակայն կենդանիների վրա փորձերում ի հայտ են բերվել դրանց մեծ դեղաչափերով թունայնությունը: Կրծքով սնուցման փուլում պետք է խուսափել լևորինի, գրիզեոֆուլվինի, ամֆոտերիցին B-ի, ֆլուկոնազոլի , իտրակոնազոլի կիրառումից:

Ստոմատոլոգիական պրակտիկայում կիրառվող ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղերի (ՈՍՀԴ) ազդեցությունը պտղի վրա

Հղիության ժամանակ ցավազերծիչներ ընդունելու անհրաժեշտության դեպքում խորհուրդ է տրվում դրանք կիրառել փոքր դեղաչափերով ու կարճաժամկետ: Հղիության ուշ փուլերում դրանց ընդունումից հնարավոր են ժամկետանց հղիության, հղիի և պտղի արյունահոսության ձևով բարդություններ, բոտալյան ծորանի վաղաժամկետ փակում, թոքային գերճնշում և նորածնի երիկամների ֆունկցիայի խանգարում (Վ.Կուկես, 1999):

Մարդու պտղի վրա սալիցիլատների և ինդոմետացինի արատածին ազդեցության գրական տվյալները սակավաթիվ են: Սակայն կենդանիների վրա փորձերում ցույց է տրվել դրանց արատածնությունը: Հղիության ուշ փուլերում այդ դեղերի նշանակում խորհուրդ չի տրվում, քանի որ ացետիլսալիցիլաթթվի` նույնիսկ ախտանշանային ընդունումը (շաբաթական 1 անգամ ) կարող է պտղի վրա թողնել հետևյալ ազդեցությունները.

• սաղմնաթունային` ընդհուպ մինչև սաղմի ներծծումը,
• արատածին, որը հետծննդյան շրջանում դրսևորվում է սիրտ-անոթային շեղումներով (ձախ փորոքի թերաճ, թոքային գերճնշմամբ միջփորոքային միջնորմի արատ), ստոծանու ճողվածքներով,
• պտղի աճի դանդաղում` հանգեցնելով բնածին թերաճի:

Պտղի քիմքի ճեղքվածքի 599 դեպքի հետազոտությունը ցույց է տվել, որ նման 14,9% նորածին սալիցիլատների ազդեցությանն է ենթարկվել հղիության 1-ին, 11,5%-ը` 2-րդ և 8%-ը` 3-րդ եռամսյակում (I.Saxon, 1975):

Գրականության մեջ կան պտղի վրա այլ ՈՍՀԴ-երի` ինդոմետացինի, իբուպրոֆենի, նապրօքսինի, ֆլուֆենամաթթվի և այլ դեղերի ասպիրինանման ազդեցության տվյալներ: Վերոնշյալ դեղերի ընդունումը կարող է դառնալ թրոմբոցիտների վրա ներգործելու արդյունքում պտղի արյունահոսության պատճառ և թունային ներգործության արդյունքում հանգեցնել հղիության երկարաձգման: Ացետիլսալիցիլաթթվի ընդունումից հնարավոր է Ռեյի համախտանիշի զարգացում, դեղի կանոնավոր կիրառումը հրահրում է հակաագրեգանտային ազդեցություն: Ինդոմետացինի ընդունումից կարող են ծագել մանկիկի ցնցումներ:

Կրծքով սնուցման փուլում նորածնի վրա մյուս ոչ թմրաբեր ցավազերծիչների և ՈՍՀԴ-երի կողմնակի ազդեցությունների մասին տվյալներ չկան, բայց արտադրողների մեծամասնությունը խորհուրդ է տալիս խուսափել այդ փուլում դրանք կիրառելուց:

Հակահիստամինային դեղերի ազդեցությունը պտղի և նորածնի վրա

Հղիության ժամանակ հակահիստամինային դեղերի նշանակմանը պետք է զգուշությամբ վերաբերվել` հաշվի առնելով հղիության ընթացքի և պտղի զարգացման մեջ հիստամինի ֆիզիոլոգիական դերը: Հիստամինն ապահովում է սաղմի ներդրման ու զարգացման նպաստավոր պայմաններ: Սրանից զատ` այն կարգավորում է մոր և պտղի միջև փոխանակային պրոցեսներն ու պտղի օրգանաձևավորումը: Հակահիստամինային դեղերի կիրառումը կարող է խաթարել այս մեխանիզմները, ուստի հղիության սկզբում դրանց կիրառումը պետք է արգելել: Կլինիկական պրակտիկայում հղիության ավելի ուշ ժամկետներում դրանք կիրառվում են որպես փսխամարիչներ (ՙծովային՚ և ՙօդային՚ հիվանդությունների ժամանակ): Ծննդաբերությունից առաջ մոր կողմից դիֆենհիդրամինի (դիմեդրոլ) ընդունումը կարող է երեխայի լույս աշխարհ գալուց մի քանի օր անց առաջացնել մանկիկի տարածուն ցնցումներ և փորլուծություն, ինչպես նաև, ժուժկալման դրսևորումներ (Յու.Բելոուսով, Մ.Լեոնովա, 2002):

Հակահիստամինային դեղերը թեթևակի  թափանցում են կրծքի կաթի մեջ, ուստի վտանգավոր չեն նորածնի առողջության համար: Բացառություն է ցիմետիդինը: Մոր կողմից կլեմաստին ընդունելուց հնարավոր է երեխայի քնկոտություն:

Ստոմոտոլոգիական միջամտությունների ժամանակ կիրառվող ցավազերծիչների ազդեցությունը պտղի և նորածնի վրա

Հղիի բերանի խոռոչի պլանային սանացիայի համար նպատակահարմար է ընտրել 12, 22 և 32-րդ շաբաթների միջև ժամանակահատվածը: Այս փուլում արդեն ավարտված է պտղի օրգանաստեղծումը, ընկերքի ձևավորումը, գործում է պտղընկերքային արյունաշրջանառությունը, բարելավված են իմունաբանական կարգավիճակի ցուցանիշները:

Հղիներին անհապաղ ստոմատոլոգիական օգնություն  պետք է ցուցաբերվի ցանկացած ժամկետներում` հաշվի առնելով հիվանդի ուղեկցող հիվանդությունն ու ալերգանաբական կարգավիճակը:

Հղիության ցանկացած փուլում ստոմատոլոգիական միջամտությունը պետք է լինի բացարձակ անցավ (Ի.Շուգայլով և համահեղինակներ, 1989):

Ցավի վերահսկողություն ապահովվում է համապատասխան տեղային անզգայացնողների կիրառմամբ, հոգեբուժական աջակցությամբ ու ըստ ցուցումների նախադեղատոգորմամբ:

Տեղեկություններ կան, որ հղիության ժամանակ տեղային անզգայացնողների մեծ դեղաչափերի կիրառումից հնարավոր է նորածինների շնչառության ընկճումը, իսկ պրոկայինի ու պրիլոկայինի կիրառումից` նաև մեթհեմոգլոբինարյունության զարգացումը:

Հետազոտությունների հիման վրա (Ի.Շուգայլով, Ա.Ֆինադեև, Օ.Պրոսկուրյակովա, Ե.Շուլգին, Օ.Մոսկովեց, Ս.Ռաբինովիչ, Ն.Դյոմինա, 1989) առաջարկվում է ամբուլատորային ստոմատոլոգիական միջամտությունների ժամանակ հղիների տարբեր խմբերում ռացիոնալ ցավազրկման հետևյալ ընտրությունը.

• առանց ուղեկցող հիվանդության հղիները (տեղային անզգայացման ուղեկցող մեթոդներով արդյունավետ ցավազերծումից զատ) ունեն միայն անդորրաբերների փոքր դեղաչափերի պահանջ:
• Կոմպենսացված արտասեռական հիվանդություններով հղիներին (տեղային անզգայացումից ու հանգստացնող դեղերից զատ) ցուցված են կենտրոնական ցավազերծիչներ:
• Մանկաբարձական պաթոլոգիայով հղիների համար (ստոմատոլոգիական միջամտության առանձնապես մեծ վտանգով կանայք) նպատակահարմար է կիրառել հանգստացնող ու խոլինալույծ դեղեր, ինչպես նաև անադեկվատ հուզական ու վեգետատիվ ռեակցիաները կանխելու նպատակով իրականացնել հոգեբուժական նախապատրաստում:

«Դեղեր և բժշկություն» 2012  (Սկիզբը նախորդ համարում)

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ