Նյարդաբանություն
Նեյրոնը

Նեյրոնը (հուներեն. nռuron և նյարդ) նյարդային համակարգի կամզմա-ֆունկցիոնալ միավորն է։ Այդ բջիջը բարդ կազմություն ունի, բարձր մասնագիտացված է և ըստ կառուցվածքի պարունակում է կորիզ, բջջի մարմին և ելուններ։ մարդու օրգանիզմում կա հարյուր միլյարդից ավել նեյրոններ։
Պիրամիդալ նեյրոնների բջիջները մկան գլխուղեղում
Տեսությունը
Նյարդային համակարգի բարդությունն ու բազմազանությունը կախված է նեյրոնների փոխազդեցությունից, որոնք, իրենց հերթին, իրենցից ներկայացնում են տարբեր ազդանշանների հավաքածու, որոնք փոխանցվում են նեյրոնների այլ նեյրոնների կամ մկանների և գեղձերի միջև փոխհարաբերության ժամանակ։ Ազդակները դուրս են գալիս և տարածվում են նեյրոնի ուղղությամբ շարժվող էլեկտրական լիցք գեներացնող իոնների միջոցով։
Կառուցվածքը
Բջջի մարմինը
Նյարդային բջջի մարմինը բաղկացած է պրոտոպլազմայից (ցիտոպլազման և կորիզները), արտաքինից սահմանափակված է երկշերտ լիպիդների թաղանթով (բիլիպիդ շերտ)։ Լիպիտները բաղկացած են հիդրոֆիլ գլխիկներց և հիդրոֆոբ պոչերից, տեղակայված են հիդրոֆոբ պոչերով իրար հետ` կազմելով հիդրոֆոբ շերտ, որն անց է կացնում միայն ճարպի մեջ լուծվող նյութեր` օր., թթվածին և ածխաթթու։ Թաղանթում գտնվում են սպիտները. մակերեսին (կծիկի տեսքով), որոնց մակերեսին կարելի է տեսնել պոլիսախարիդների խիլեր (գլիկոկալիքս), որոնց շնորհիվ բջիջն ընկալում է արտաքին գրգռումը, և ինտեգրալ սպիտները, որոնք թափանցում են թաղանթից ներս, դրանցում գտնվում են իոնային խողովակները։
Նեյրոնի տիպիկ կառուցվածքը
Դենտրիտ Աքսոնի վերջնական ճյուղը
Բջջի մարմինը
Աքսոն Միելինային թաղանթը Շվանյան բջիջը
Կորիզը
Նեյրոնը բաղկացած է 3-ից մինչև 100մկմ տրամագծով մարմնից, որը պարունակում է կորիզային բազմաթիվ ծակոտիներով կորիզ և այլ օրգանելներ` այդ թվում լավ զարգացած ակտիվ ռիբոսոմներով անհարթ ԷՊՐ-ից` Գոլջիի ապարատը, և ելուստներից։ Տարբերում են 2 տիպի ելուստ`դենտրիտները և աքսոնը։ Նեյրոնն ունի զարգացած ցիտոկմախք, որը թափանցում է դրա ելուստների մեջ։ Ցիտոկմախքը պահպանում է բջջի ձևը, դրա թելերը ծառայում են որպես “ռելս” օրգանելների և թաղանթային բշտիկների մեջ գտնվող նյութերի` օր., նեյրոմեդիատորների տրանսպորտի համար։ Նեյրոնի մարմնում հայտնաբերվում է զարգացած սինթետիկ ապարատ, նեյրոնի գրանուլյար ԷՊՍ-ը ներկվում է բազոֆիլ և հայտնի “տիգրոիդ” անվան տակ։ Տիգրոիդը թափանցում է դենտրիտների նախնական հատվածներ, սակայն տեղակայվում է աքսոնի սկզբից զգալի հեռավորության վրա, որը ծառայում է որպես աքսոնի հյուսվածքաբանական նշան։
Տարբերում են անտերոգրադ (մարմնից) և ռետրոգրադ (դեպի մարմինը) աքսոնային տրանսպորտ։
Դենտրիտները և Աքսոնը
Նեյրոնի կառուցվածքի սխեման
Աքսոնն սովորական, նեյրոնի մարմնից գրգիռը փոխանցելուն հարմարված երկար ելուստ է։ Դենտրիտները, որպես կանոն, կարճ և խիստ ճյուղավորված ելուստներ են, որոնք նեյրոնների վրա գրգռող և արգելակող սինապսների կազմավորման հիմնական տեղն են (տարբեր նեյրոններ ունեն աքսոնների և դենտրիտների երկարության տարբեր հարաբերակցություն)։ Նեյրոնը կարող է ունենալ մի քանի դենտրիտ և սովորաբար մի աքսոն։ Մե նեյրոնը կարող է կապեր ունենալ բազմաթիվ` մինչև 20000, նեյրոնների հետ։
Դենտրիտները բաժանվում են դիխոտոմիկ, աքսոնները տալիս են կոլլատերալներ։ Ճյուղավորման հանգույցներում սովորաբար տեղակայված են միտոխոնդրիաները։
Դենտրիտները չունեն միելինային թաղանթ, աքսոնները կարող են ունենալ։ Նեյրոնների մեծամասնության մոտ գրգռման գեներացիայի տեղը աքսոնային բլրակն է`գոյացություն, որը գտնվում է աքսոնի մարմնից անջատվելու տեղում։ Բոլոր նեյրոնների մոտ այդ տեղը կոչվում է տրիգերային։
Սինապսը
Սինապսը երկու նեյրոնների կամ նեյրոնի և ազդանշան ստացող էֆեկտոր բջջի շփման տեղն է։ Ծառայում է երկու բջիջների միջև ազդակի փոխանցման համար, ընդ որում սինապտիկ հաղորդման ժամանակ ազդակի ամպլիտուդը և հաճախականությունը կարող են կարգավորվել։ Որոշ սինապսներ առաջացնում են նեյրոնի դեպոլյարզացիա, մյուսները` հիպերպոլյարիզացիա. Առաջինները դրդող են, երկրորդները` արգելակող։ Սովորաբար նեյրոնի դրդման համար հարկավոր է մի քանի դրդող սինապսների գրգռում։
Դասակարգումը
Ֆունկցիոնալ դասակարգումը
Ռեֆլեկտոր օղակում տարբերում են աֆերենտ` զգացող, նեյրոններ, էֆերենտ նեյրոններ (դրանց մի մասը կոչվում է շարժիչ, երբեմն այս ոչ ճիշտ անվանումը տարածվում էէֆեկտորների ամբողջ խմբի վրա) և ինտերնեյրոններ` ներդրման նեյրոններ։
Աֆերենտ նեյրոնները (զգացող, սենսոր կամ ռեցեպտոր)։ Սրանց են դասվում զգացողական օրգանների առաջնային բջիջները և կեղծ միաբևեռ բջիջները, որոնց դենտրիտներն ունեն ազատ վերջավորություններ։
Էֆերենտ նեյրոնները (էֆեկտոր, շարժիչ կամ մոտոր)։ Սրանց են դասվում վերջնային`ուլտիմատ և նախավերջին` ոչուլտիմատ նեյրոնները։
Ասոցիատիվ նեյրոնները (միջադիր կամ ինտերնեյրոններ)։ Նեյրոնների այս խումբն իրականացնում է աֆերենտ և էֆերենտ նեյրոնների միջև եղած կապը, դրանց բաժանում են կոմիսուրալ և պրոեկցիոն (գլխուղեղ)։
Կազմաբանական դասակարգումը
Նեյրոնների կազմաբանական կառուցվածքը բազմազան է։ Այդ պատճառով նեյրոնների դասակարգման ժամանակելնում են մի քանի սկզբունքից.
-
Հաշվի են առնում նեյրոնի մարմնի չափերն ու ձևը,
-
Ելուստների ճյուղավորման քանակն ու բնույթը,
-
Նեյրոնի երկարությունը և մասնագիտացված թաղանթի առկայությունը։
Ըստ բջջի ձևի նեյրոններ կարող են լինել շրջանաձև, հատիկավոր. աստղաձև, բրգաձև, տանձաձև, ոչ ճիշտ և այլն։ Նեյրոնի մարմնի չափը տատանվում է 5մկմ փոքր հատիկավոր բջիջների մոտ, մինչև 120-150մկմ խոշոր պիրամիդալ նեյրոնները։ Մարդու մոտ նեյրոնի երկարությունը կազմում է 150մկմ-ից մինչև 120սմ։
Ըստ ելուստների քանակի տարբերում են նեյրոնները հետևյալ կազմաբանական տիպեր
-
ունիպոլյար, միաբևեռ`մեկ ելուստով, նեյրոցիտներ, որոնք, օրինակ, կան եռորյակ նյարդի միջին ուղեղում գտնվող սենսոր կորիզում,
-
պսևդոունիպոլյար, կեղծ միաբևեռ բջիջներ, որոնք խմբված են ողնուղեղի մոտ միջողնային հանգույցներում,
-
բիպոլյար նեյրոններ` ունեն մի աքսոն և մի դենտրիտ, տեղակայված են մասնագիտացած զգացողական օրգաններում` աչքի ցանցաթաղանթում, հոտառական էպիթելում, լսողական և վեստիբուլյար հանգույցներում,
-
մուլտիպոլյար նեյրոններ` ունեն մի աքսոն և մի քանի դենտրիտներ, որոնք գերակշռում են ԿՆՀ-ում։.


Կարդացեք նաև

Դիստոնիան ընդհանուր բժշկական տերմին է, որը ներառում է մկանային կծկանքները, ջղակծկումները կամ ցնցումներ առաջացնող մի շարք շարժողական խանգարումներ...



Միգրեն ունեցող մարդիկ հաճախ նշում են, որ իրենց նոպաների առաջացմանը նպաստում են իրավիճակը, իրադարձությունները, որոշակի սնունդը և ըմպելիքը։ Այս սադրիչ գործոններին այլ կերպ անվանում են նաև տրիգերներ...



Օստեոխոնդրոզ. ի՞նչ է օստեոխոնդրոզը և ինչպե՞ս է հնարավոր կանխարգելել ողնաշարի խնդիրները: «Էրեբունի» ԲԿ նյարդավիրաբույժ Սարգիս Եղունյանը պարզաբանում է աշխարհում մեծ տարածում ունեցող այս խնդիրը...



Ի՞նչ ախտաբանություն է կաթվածը:
Կաթվածը (ինսուլտ), արյան շրջանառության խանգարման պատճառով առաջացող ախտաբանություն է...



Օստեոպորոզը միջողային սկավառակներում դեգեներատիվ գործընթացների զարգացումն է, թեև հիվանդության ժամանակ գանգատները հիմնականում կապված են վերջինիս նյարդաբանական բարդությունների հետ...



Գանգուղեղային վնասվածք (ՄՌՏ իրականացվում է համակարգչային տոմոգրաֆիայից (ՀՏ) հետո), ուղեղի արյան շրջանառության իշեմիկ կամ հեմոռագիկ բնույթի սուր խանգարում (ՄՌՏ իրականացվում է ՀՏ-ից հետո)...



Հիշողության վատացումը զարգանում է տարիքի հետ, աստիճանաբար՝ նյարդային հյուսվածքի օրգանական ախտահարման արդյունքում: Այցհեյմերի հիվանդության (ծերունական թուլամտության) ժամանակ առաջանում են...



Բուժական մերսումները, ֆիզկուլտուրան և դեղորայքը միշտ չէ, որ կարողանում են վերացնել միջողային ճողվածքը։ Հաճախ կոնսերվատիվ բուժումը քիչ արդյունավետ է, ինչի պատճառով պացիենտը ընդհանուր վիճակի թեթևացում...



Ծոծրակային նևրալգիան (կամ` օքսիպիտալ) qրոնիկ գլխացավային համախտանիշ է, որը տեղակայված է պարանոցի վերին, ծոծրակային նյարդերի դուրս գալու հատվածում, և ճառագայթում մինչև գլխամաշկ...



Գլխապտույտը վիճակ է, երբ զգացողություն է, կարծես շրջապատի առարկաները և իր մարմինը շարժվում կամ պտտվում են որոշակի ուղղությամբ (սիստեմային գլխապտույտ): Բայց հաճախ մարդը չի կարողանում հստակ ասել...



Երբ դաստակները կորցնում են իրենց զգացողությունը, այն արտահայտվում է ձեռքերի թմրածությամբ, ինչը հաճախ առաջանում է սխալ դիրքի պատճառով: Բայց երբեմն պատճառը կարող է շատ լուրջ լինել...



Ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) տվյալների, աշխարհում մահացության հիմնական պատճառը սիրտ-անոթային հիվանդություններն են։ Հենց դրանից են հիմնականում մարդիկ մահանում...



Բերանի թմրածությունը նյարդաբանական խնդիրների հետևանք է: Այն կարող է առաջանալ հանկարծ կամ զարգանալ աստիճանաբար: Ամեն դեպքում, այդ ախտանշանի հայտնվելուն պես անհրաժեշտ է դիմել մասնագետի...



Թմրածությունը՝ պարեսթեզիան, մաշկի զգացողության կորուստը կամ խանգարումն է: Հնարավոր է լինեն նաև այլ զգացողություններ՝ այրոց, ծակծկոց և այլն: Թմրածությունը կարող է արտահայտվել մարմնի...



Ուղեղի և նրա թաղանթների ախտահարման հետ կապված ախտանիշների առաջացումը կարող է վկայել շատ ծանր հիվանդությունների մասին։ Ուղեղային ախտանիշների ամբողջությունը կրում է մենինգեալ համախտանիշ...






Notice: Undefined index: HTTP_X_FORWARDED_FOR in /sites/med-practic.com/classes/flud_class.php on line 33
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Դդում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Ընկերության մասին
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն