Լյարդի և փայծաղի զուգակցված ախտահարումն է, որն ուղեկցվում է նրանց չափերի մեծացումով։ Ախտաբանական առանձին ձև չէ, ուստի տվյալ տերմինը հնարավոր չէ գործածել որպես հիմնական դիագնոզի արտահայտություն։

Հեպատոլիենալ համախտանիշը երեխաների մոտ առավել հաճախ է հանդիպում, քան մեծերի մոտ։ Վերջինս պայմանավորված է վնասակար ազդակների նկատմամբ, ինչպես աճող օրգանիզմի անատոմիա֊ ֆիզիոլոգիական առանձնահատկություններով, այնպես էլ ռետիկուլո-էնդոթելային համակարգի յուրահատկություններով։ Երեխաների լյարդափայծադային համակարգի առանձնահատկություններից է նրանց հյուսվածքներում մեծ քանակությամբ չդիֆերենցված մեզենխիմալ բջիջների առկայությունը։

Հեպատոլիենալ համախտանիշը որպես բարդություն զարգանում է լյարդի սուր և քրոնիկական տարբեր ախտահարումներից, նկատվում է արյան համակարգի հիվանդությունների, լյարդի ցիռոզի, դռներակային հիպերտենզիայի, որոշ վարակային և պարազիտային հիվանդությունների (սեպսիս, մալարիա, բրուցելոզ, լեյշմանիոզ, ինֆեկցիոն մոնոնուկլեոզ և այլն), ինչպես նաև նյութափոխանակության որոշ խանգարումների (ամիլոիդոզ, քսանտոմատոզ և այլն) ժամանակ։ Մի շարք դեպքերում այն կարող է ծագել լյարդի և փայծաղի միաժամանակ զարգացող կանգային երևույթներից (լյարդային երակների թրոմբոզ և այլն)։

Համախտանիշի հիմնական կլինիկական արտահայտությունը լյարդի և փայծաղի համատեղ մեծացումն է։ Յուրաքանչյուր առանձին դեպքում կլինիկան պայմանավորված է համախտանիշ առաջացնող հիմնական հիվանդությամբ։ Լյարդի և փայծաղի մեծացման աստիճանը ևս տատանվում է՝ կապված հիմնական հիվանդության բնույթից և զարգացումից։ Գլխավոր խնդիրը լյարդափայծաղային համախտանիշի պատճառի հայտնաբերումն է։

Տարբերակիչ ախտորոշման հիմքը հիվանդի անամնեզի ուսումնասիրումն է և հիվանդի հետևողական հետազոտումը։ Ցանկացած դեպքում կատարվում են հեմատոլոգիական ուսումնասիրություններ, լաբորատոր մեթոդներով ճշտում լյարդի ֆունկցիոնալ վիճակը։ Անհրաժեշտության դեպքում կատարվում են որկորի, ստամոքսի, 12-մատնյա աղիքի ռենտգենաբանական հետազոտություն՝ որովայնի վերին կեսի շրջադիտական ռենտգեն-նկրահանումով։ Կատարում են իմունաբանական ուսումնասիրություններ։ Հեմոբլաստոզի կամ հեմոլիտիկ սակավարյունության կասկածի դեպքում ուսումնասիրում են ոսկրածուծի կամ ավշահանգույցի պունկտատը։ Վարակային և պարազիտային հիվանդությունների ախտորոշման համար կիրառում են հատուկ, այդ թվում շճաբանական հետազոտությունների ողջ կոմպլեքսը։ Հեպատոլիենալ համախտանիշի հետազոտման պլանում կարող են դրվել լյարդի և փայծաղի հետազոտման իզոտոպային մեթոդները, լյարդի ու փայծաղի պունկցիոն բիոպսիան։ Դրունքային հիպերտենզիայի տարբեր ձևերի տարբերակիչ ախտորոշման նպատակով կատարում են սպլենոպորտոգրաֆիա և սպլենոպորտոմետրիա, սելեկտիվ հեպատովենոգրաֆիա։

Ռենտգենաբանական քննությունների մեթոդների կիրառման պլանը և հաջորդականությունը համատեղ որոշում են բուժող բժիշկը և ռենտգենաբանը։ Բոլոր դեպքերում պարտադիր են ռենտգեն լուսավորումն ու նկարահանումը, որոնք հնարավորություն են տալիս որոշել լյարդի և փայծաղի դիրքը, մեծությունն ու ձևը։ Բարդ դեպքերում փայծաղի ստվերի առանձնացման համար հաստ աղիքը փքեցվում է օդով։ Լյարդի ցիռոզից, ռետիկուլյոզներից և այլ հիվանդություններից տարբերակելու նպատակով, որոնք ուղեկցվում են լյարդ-փայծաղային համախտանիշով, մեծ նշանակություն ունի որովայնային անգիոգրաֆիան։ Դրունքային հիպերտենզիայի կամ փայծաղի անոթների զարգացման անոմալիաների դեպքում ախտորոշիչ մեծ նշանակություն ունի սպլենոպորտոգրաֆիան։

Երեխաների մոտ հեպատո-սպլենոմեգալիայի տարբերակիչ ախտորոշման համար պետք է նկատի ունենալ նաև վարակային հիվանդությունները (պտղի ներարգանդային վարակ, սեպսիս, տուբերկուլոզ, մալարիա, լեյշմանիոզ և այլն), նորածինների հեմոլիտիկ հիվանդությունը, բնածին հեմոլիտիկ սակավարյունությունը, հեմոգլոբինոպաթիաները, հեմոբլաստոզները, լիմֆոգրանուլոմատոզը, նյութափոխանակության բնածին խանգարումները, դրունքային հիպերտենզիան, լյարդի անոթների խցանող էնդոֆլեբիտը, դրունքային համակարգի երակային ցանցի կառուցվածքային շեղումները։

Բուժումը։ Պետք է բուժել հիմնական հիվանդությունը։ Խիստ արտահայտված հիպերսպլենիզմի դեպքում առաջարկվում է փայծաղազերծում (սպլենէկտոմիա) կատարել։

Կլինիկական մանկաբուժություն
Վ.Ա. Աստվածատրյան
Տեղեկատվություն. med-practic.com