Լապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիայի ժամանակ օզոնաթերապիայի կիրառումն արյան ռեոլոգիական հատկությունների կարգավորման նպատակով

Բանալի բառեր. արյան ռեոլոգիական հատկություններ, օզոնաթերապիա, լապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիա
Լեղաքարային հիվանդությունը պատկանում է ստամոքս-աղիքային համակարգի առավել տարածված հիվանդությունների թվին: Ինչպես Եվրոպայում, այնպես էլ աշխարհի տարբեր երկրներում լեղաքարային հիվանդությունը հանդիպում է բնակչության տարբեր տարիքային խմբերում (10-50%) և առկա է հիվանդության աճի արտահայտված միտում [1,3]: Այն գերազանցապես հանդիպում է 50 տարեկանից բարձր անձանց մոտ, ընդ որում տարեց (60-74 տարեկան) և ծերունական (75-89 տարեկան) տարիքի անձիք կազմում են հիվանդների 50%-ը: Ըստ որոշ հեղինակների հետազոտության տվյալների` լեղաքարային հիվանդությամբ հիվանդների թիվն ամեն 10 տարին մեկ կրկնապատկվում է [2,4,7]:

Վերջին երկու տասնամյակում այս հիվանդության ախտորոշման և բուժման ասպարեզում առկա է նշանակալի առաջընթաց, որը թույլ է տվել նվազեցնել մահացությունը մինչև 2,5%: Միաժամանակ մահացությունը բարձր է մնում տարեց և ծերունական տարիքի հիվանդների մոտ, որն այս պրոբլեմը դարձնում է ինչպես բժշկական, այնպես էլ սոցիալական [1,6]: Լեղաքարային հիվանդությամբ հիվանդների համար ներկայումս ոսկե ստանդարտ է հանդիսանում լապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիան, որի առավելություններն ավանդական խոլեցիստէկտոմիայի նկատմամբ ակնհայտ են: Լապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիան թերևս այն վիրահատություններից է, որոնց նպատակահարմարությունը ոչ մեկի մոտ կասկած չի հարուցում և անընդհատ աճում է լապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիա նախընտրող հիվանդների թիվը:

Lապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիան կատարվում է բավականին լարված պնևմոպերիտոնեումի պայմաններում (10-14 մմ.ս.ս.), որի հետևանքով սահմանափակվում է ստոծանու շարժունակությունը, ինչն իր հերթին չի կարող բացասաբար չանդրադառնալ սիրտ-անոթային և շնչառական ֆունկցիաների վրա` չնայած թոքերի արհեստական օդափոխունակության անցկացմանը, հատկապես սիրտ-անոթային համակարգի, շնչառական օրգանների ախտահարումներով հիվանդների մոտ [2,8]:

Ստեղծված պնևմոպերիտոնեումի պայմաններում ավելի հավանական է դառնում արյան ռեոլոգիական ցուցանիշների շեղումների ի հայտ գալը: Ներորովայնային բարձր ճնշման արդյունքում առաջանում է կանգ ստորին սիներակի համակարգում, դժվարանում է արյան հետհոսքը ծայրամասից դեպի կենտրոն: Արյան հոսքի դանդաղեցման արդյունքում ուղիղ համեմատական կերպով բարձրանում է արյան մածուցիկությունը, որի հետևանքով արյան մակարդելիության համակարգում ի հայտ են գալիս արտահատված շեղումներ` նկատելի աճում են էրիթրոցիտների և թրոմբոցիտների ագրեգացիայի ցուցանիշները, մեծանում է սլաջ սինդրոմի, կարմիր և սպիտակ թրոմբի առաջացման հավանականությունը [5,9]:

Արյան մակարդելիության համակարգում շեղումների վաղ հայտնաբերումը և կարգավորումը հնարավորություն կտան նվազեցնել թրոմբոէմբոլիկ բարդությունների առաջացման հավանականությունը, ինչն առավել անթերի կդարձնի լապարասկոպիկ միջամտության կիրառումը:

Սույն աշխատանքի նպատակն է գնահատել օզոնաթերապիայի կիրառման արդյունավետությունն արան ռեոլոգիական հատկությունների վերականգման գործում` լապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիայի ենթարկված հիվանդների մոտ:

Նյութերը և մեթոդները

Հետազոտության նպատակի իրականացման համար հետազոտվել են 26-74 տարեկան արական և իգական սեռի 74 հիվանդներ, որոնց մոտ կատարվել է լապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիա: Հիվանդները բաժանվել են երկու խմբի: Առաջին խմբում ընդգրկվել են 42 հիվանդներ (30 կին, 12 տղամարդ), որոնց մոտ կատարվել է արյան ռեոլոգիական հատկութունների ուսումնասիրություն նախավիրահատական և վաղ հետվիրահատական շրջանում: Հետազոտության երկրորդ խումբը կազմել են 32 հիվանդներ (24 կին, 8 տղամարդ), վերջիններիս մոտ նախավիրահատական շրջանում կատարվել է արյան ռեոլոգիական հատկությունների հետազոտում, այնուհետև այս հիվանդները ստացել են նազալ օզոնաթերապիա (2-ական կաթիլ յուրաքանչյուր քթանցքում օրեկան 4 անգամ): Վաղ հետվիրահատական շրջանում կատարվել է արյան ռեոլոգիական հատկությունների համեմատական հետազոտություն:

Արդյունքները և դրանց քննարկումը

Առաջին խմբում կատարված հետազոտության տվյալները ներկայացված են աղյուսակ 1-ում:

Աղյուսակ 1. Արյան ռեոլոգիական հատկությունների փոփոխությունները հետազոտման I խմբում

Ինչպես տեսնում ենք աղյուսակից, թրոմբոցիտների ԱԴՖ-ով հարուցված ագրեգացիան նախավիրահատական շրջանում գերազանցել էնորման 1,857 անգամ, հետվիրահատական շրջանում` մոտ 5 անգամ, ադրենալինով հարուցվածը նախավիրահատական շրջանում` 1,52 անգամ, հետվիրահատական շրջանում` 2,35 անգամ, ագրիստինով հարուցվածն առաջին դեպքում ավելացել է 2,15 անգամ, երկրորդում` 3,08 անգամ: Էրիթրոցիտների պրոտամին սուլֆատով հարուցված ագրեգացիան գերազանցել է նորման նախավիրահատական շրջանում անգամ, հետվիրահատական շրջանում` 2,3 անգամ: Երկու դեպքերում էլ պրոթրոմբինային ինդեքսի փոփոխություններն եղել ենթույլատրելի նորմայի սահմաններում: 1,6

Աղյուսակ 2. Արյան ռեոլոգիական հատկությունների փոփոխությունները հետազոտման II խմբում

Հետազոտության երկրորդ խումբը կազմել են այն հիվանդները, որոնք նախավիրահատական և վաղ հետվիրահատական շրջանում ստացել են օզոնաթերապիա (օզոնացված յուղի ներքթային կիրառություն 400մկգ/լ օրեկան դեղաչափով): Հետազոտության արդյունքում պարզվեց, որ թրոմբոցիտների ԱԴՖ-ով հարուցված ագրեգացիան նախավիրահատական շրջանում գերազանցել է նորման 1,91 անգամ, մինչդեռ հետվիրահատական շրջանում այն վերականգնվել է մինչև նորմայի վերին սահմանը, ադրենալինով հարուցվածը նախավիրահատական շրջանում գերազանցել է նորման 1,42 անգամ, հետվիրահատական շրջանում վերականգնվել է 1,68 անգամ, ագրիստինով հարուցվածն առաջին դեպքում ավելացել է 1,84 անգամ, երկրորդում վերականգնվել է 1,9 անգամ: Էրիթրոցիտների պրոտամին սուլֆատով հարուցված ագրեգացիան գերազանցել է նորման նախավիրահատական շրջանում 1,73 անգամ, հետվիրահատական շրջանում վերականգնվել է 1,81 անգամ (աղյ. 2): Այս հետազոտության ժամանակ ևս պրոթրոմբինային ինդեքսի փոփոխությունները եղել են թույլատրելի նորմայի սահմաններում:

Այսպիսով, հետազոտության արդյունքները ցույց են տալիս, որ լապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիայի ժամանակ վաղ հետվիրահատական շրջանում ի հայտ է գալիս արյան ռեոլոգիական հատկությունների վատացում, որը հղի է թրոմբոէմբոլիկ բարդությունների առաջացման վտանգով: Լապարասկոպիկ խոլեցիստէկտոմիայի ժամանակ օզոնաթերապիայի կիրառումը նշանակալիորեն լավացնում է արյան ձևավոր տարրերի ագրեգացիոն հատկությունները: Վերջինիս կիրառումը բավականին մատչելի է և կարող է հանդիսանալ թրոմբոէմբոլիկ բարդությունների կանխարգելման հուսալի միջոց:

Գրականություն

1. Гришин И.Н. Холецистэктомия.

2. Дадвани С.А., Ветшев П.С., ШулудкоА.М., Прудков М.И. Желчнокаменная болезнь. М.: Видар-М, 2000.

3. Баркаган З.С., Момот А.П. Диагностика и контролируемая терапия нарушений гемостаза. М., Ньюдиамед, 2001.

4. Балуда В.П., Деянов И.И., Балуда М.В. и соавт. Профилактика тромбозов. Изд. Саратовского университета,1992.

5. Ройтман Е.В., Фирсов Н.Н., Дементьева М.Г. и соавт.Термины, понятия и подходы к исследованиям реологии в клинике. Тромбоз, гемостаз и реология, 2001,3, с. 5–12.

6. Королев Б.А., Пиковский Д.Л. Экстренная хирургия желчных путей. М.: Медицина, 1990.

7. Дадвани О.А., Ветшев П.С. и др. Желчнокаменная болезнь, М., 2000.

8. Максимов В.А., Чернышев А.Л., Каратаев С.Д. Озонотерапия. М., 1998.

9. Зайцев В.Я. Озон в медицине. Применение в лечебных целях. Медицинское обозрение. 1995.

10. Bossi V. Ozonetherapy today. Proceedings of the 12-th World Congress of the International Ozone Association. Lille, France, 1995; 13–27.

11. Bossi V., Luzzi E., Corradeschi F., Paulesu L. Studies on the biological effects of ozone: evaluation of immunological parameters and tolerability in normal volunteers receiving ambulatory autohaemotherapy, Biotherapy, 1994; 7: 83 – 90.

12. Cardendale M.T., Griffits J. Is there a role for medical ozone in the treatment of HIV and associated infections? Ozone in Medicine. Proceedings of the 11-th Ozone World Congress, San Francisco, 1993; 1: 32–37.

13. Eberhardt H.G. The efficacy of ozone therapy as an antibiotic. Ozone in Medicine. Proceedings of the 11-th Ozone World Congress, San Francisco, 1993; 1: 18–26.

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ