Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

Վնասվածքաբանություն և օրթոպեդիա

Սրունք-թաթային հոդի արթրոսկոպիան և նրա դերը սրունք-թաթային հոդի հնացած վնասվածքների հետևանքների բուժման մեջ

Հայաստանում վնասվածքաբանական-օրթոպեդիկ պրակտիկայում սրունք-թաթային հոդի (ՍԹՀ) արթրոսկոպիան դեռևս չի ստանում անհրաժեշտ տարածում: Մինչ այժմ Հայաստանում տպագրվող պարբերականներում, ժողովածուներում այս թեմայով աշխատություններ չենք հանդիպել: Մինչդեռ աշխարհում այն գրավում է երրորդ տեղը ծնկահոդի և ուսահոդի արթրոսկոպիաներից հետո, որով և ապացուցում է իր նշանակությունը դիագնոստիկայում և կլինիկայում (M. Strobel 2003): ՍԹՀ առաջին էնդոսկոպիկ հետազոտությունը կատարել է Burman-ը 1931թին:

 

ՍԹՀ արթրոսկոպիան, որպես կանոն, կատարվում է սովորական արթրոսկոպիկ պարագաներով և գործիքներով, ցանկալի է ռեգիոնար անէսթեզիայով: Սպեցեֆիկ պարագաներից է հոդաճեղքի դիստրակտորըª փափուկ ձգող օղը կամ ձողային դիստրակտորը: Ցանկալի է, բացի կլասիկ 4մմ արթրոսկոպից ունենալ նաև բարակª 2,7 մմ արթրոսկոպ 300 և 700 տեսադաշտերով: Նախընտրելի է հեղուկային արթրոսկոպիան, մենք օգտագործում ենք NaClի իզոտոնիկ լուծույթը: Օգտա-գործվում են 3 խումբ պորտալներª առաջային, հետին և տրանսօսսալ: Հիմնականը առաջամիջային և առաջադրսային պորտալներն են, իսկ 10% դեպքերում նաև հետին-դրսայինը (հետին միջային պորտալը օգտագործելը վտանգավոր է, քանի որ համընկնում է նեյրանոթային խրձի պրոյեկցիայի հետ): ՍԹՀի լիարժեք դիագնոստիկայի համար օգտագործվում է R. Ferkel-ի (1996) 21-կետանի ռևիզիան:

 

ՍԹՀ արթրոսկոպիայի ցուցումներն են`

 

  1. Անհայտ էթիոլոգիայի խրոնիկ ցավ և սի-նովիտ
  2. Իմպիչմենտ սինդրոմ
  3. Ազատ ներհոդային մարմիններ
  4. Հոդաճառի տարատեսակ վնասումներ
  5. Շերտազատող օստեոխոնդրիտ
  6. Թարախային արթրիտ
  7. Արթրոֆիբրոզ
  8. Որոշ ուռուցքներ, բիոպսիա
  9. ՍԹՀ-ի արթրոդեզ և այլն:

 

Հայտնի են մի քանի վիճակներ ՍԹՀում, որոնց դեպքում արթրոսկոպիան ունի միանշանակ կլինիկական արդյունք, մաքսիմալ ին-ֆորմատիվություն և էֆեկտիվություն:

 

Ազատ ներհոդային մարմիններ. Ոսկրա-աճառային ազատ ներհոդային մարմինների առաջացման պատճառները նույնն են, ինչ մյուս հոդերում: Սրանց մեծ էֆեկտիվությամբ կարելի է հայտնաբերել և հեռացնել: 

 

Իմպիչմենտ սինդրոմ. Տարբերում են փափուկհյուսվածքային և ոսկրային իմպիչմենտներ: Կա փափուկհյուսվածքային իմպիչմենտի 3 տեղակայումª անտերոմեդիալ, անտերոլատերալ և միջոլոքային սինդեսմոզի մակարդակին: Սրանց պատճառ են հանդիսանում ռոտացիոն կամ էկվինովարուսային մեխանիզմ ունեցող տրավմաները, որոնք բերում են լորձաթաղանթների և կապանների միկրովնասվածքների և դրանց տեղում սպիական հյուսվածքների աճի: Այս կարգի պաթոլոգիկ վիճակները կարելի է ախտորոշել բարձրակարգ ՄՌՏ հետզոտությամբ, բայց դրա բացակայության դեպքում միակ ախտորոշիչ տարբերակը արթրոսկոպիան է, որն էլ միանգամից թույլ է տալիս վերացնել պրոբլեմը: Ոսկրային իմպիչմենտի ժամանակ ոլոքի առաջային և/կամ հետին եզրին առաջանում են օստեոֆիտներ, որոնք սահմանափակում են շարժումները ՍԹՀում: Իմպիչմենտ սինդրոմի ժամանակ կատարվում է օստեոֆիտների և սպիական, բորբոքված հյուսվածքների ռեզեկցիա, որից հետո տեղի է ունենում հիվանդների շատ արագ վերականգնում կլինիկական շատ լավ արդյունքներով: Վիրահատված վերջույթը չափավոր ծանրաբեռնել կարելի է վիրահատության հաջորդ օրվանից, իսկ բնորոշ ցավերը անցնում են 6-8րդ օրը: Գրականության մեջ չեն առանձնացնում այս կամ այն իմպիչմենտը, այլ ուղղակի նշվում է առաջային կամ հետին իմպիչմենտ, քանի որ կլինիկայում փափուկ-հյուսվածքային և ոսկրային իմպիչմենտները որպես կանոն զուգակցվում են:

 

Աճառի վնասվածքներ. Սրանք կարող են լինել մակերեսային, փոքր վնասվածքներից ընդհուպ մինչև մեծ մակերեսով աճառի լրիվ շերտազատումներ: Այս դեպքում կատարվում է օստեոխոնդրալ կտորների ռեֆիքսացիա (հիմնականում բաց եղանակով) կամ դե-բրիտմենտª ձևավորված դեֆեկտները մշակելով որևէ հայտնի մեթոդով:

 

Վեգոսկրի շերտազատող օստեոխոնդրիտ. 1988թ.ին Konig-ը առաջարկեց շերտազատող օստեոխոնդրիտ տերմինը: 1922-ին Kappis-ը այն կիրառեց ՍԹՀի համանման պրոցեսների դեպքում: Հիմնական գանգատներ են ցավերը, սինովիտը, կրկնվող բլոկադաները: Համանման տեղակայման դեպքում կան կլինիկական նշանների նմանություններ իմպիչմենտ սինդրոմի հետ: ԿՏ և ՄՌՏ հետազոտություններով օստեոխոնդրիտի ախտորոշումը դժվարություն չի ներկայացնում: Կախված հիվանդության զարգացման փուլից կիրառում ենք արթրոսկոպիկ դեբրիտմենտ, ասեպտիկ նեկրոզի օջախի էքսկոխլեացիա, ոսկրա-աճառային ֆրագմենտի ռեֆիքսացիա, մոզաիկ խոնդրոպլաստիկա ծնկահոդից վերցված աուտոտրանսպլանտատով: Օջախի մեխանիկական մշակումը ավելի արդյունավետ է պրոգնոստիկ առումով, քան կոնսերվատիվ բուժումը:

 

ՍԹՀի արթրոզների դեպքում արթրոսկոպիան կրում է սանացիոն բնույթ: Կատարվում է սինովէկտոմիա, դեբրիտմենտ, հոդի լվացում: Նրա նպատակն է կարգավորել սինովյալ միջավայրը, որի կազմի մեջ մտնում են սինովյալ թաղանթը, սինովեալ հեղուկը և հոդաճառները: Սինովյալ համակարգը դիտվում է որպես միասնական ֆունկցիոնալ համակարգ, որը պատասխանատու է աճառի մատրիքսի և խոնդրոցիտների մետաբոլիկ հավասարակշռության պահպանման համար, և նրա կենսաբանական արժեքը պայմանավորված է ներհոդային շփումը իջեցնելու հատկությամբ: 

 

III-IV0 արթրոզների ժամանակ հնարավոր է կատարել ՍԹՀի արթրոսկոպիկ արթրոդեզ: Այս դեպքում անհրաժեշտ է օգտագործել ձողային դիստրակտոր, որը թույլ է տալիս առավելագույնս լայնացնել հոդաճեղքը: Օգտագործելով 2 հիմնական առաջային պորտալներըª շեյվերով հեռացվում է սինովյալ թաղանթը, արթրոսկոպիկ բոռերովª աճառի մնացորդները, սուբխոնդրալ շերտըª մինչև ՙարյունային ցողի՚ ի հայտ գալը: Առաջային հատվածի ռեզեկցիային զուգընթաց հասանելի է դառնում հետին հատվածը, որն էլ թույլ է տալիս արթրոդեզի ընթացքում խուսափել հետին պորտալների օգտագործումից:

 

Արթրոսկոպիկ գործիքների հեռացնելուց հետո ձողային ապարատով ստանում ենք կոմ-պրեսիա և ԷՕՓ կոնտրոլի ներքո ոլոքը և վեգոսկրը ֆիքսում ենք X-ձև անցկացված երկու սպոնգիոզ պտուտակներով` ՍԹՀ 900 ներբանայան ծալման դիրքում: 3 շաբաթով դրվում է գիպսային լոնգետ, ս/վ ծանրաբեռնումը սկսվում է 4 շաբաթից: 12 շաբաթից դիտվում են սերտաճման երևույթներ: Արթրոդեզի էֆեկտիվությունը անմիջականորեն կախված է սուբխոնդրալ ոսկրի մշակման որակից: 

 

Բարդությունները. ՍԹՀի արթրոսկոպիայի ժամանակ շատ հազվադեպ են հանդիպում: Հետվիրահատական վերքերի բորբոքումներ, սեպտիկ արթրիտներ հանդիպում են 0,1%ից պակաս դեպքերում: Բայց պորտալների տեղում ցավ և դիսկոմֆորտ կարող է դիտվել մինչև 1 տարի: Պորտալների ճիշտ դեպքում միանշանակ կարելի է խուսափել ներվերի և անոթի կատարման վնասումից: Շատ հազվադեպ կարող է հանդիպել սրունքի խորանիստ երակների թրոմբոզ: Ձգող օղով դիստրակցիայի դեպքում յուրաքանչյուր 40 րոպեն մեկ անհրաժեշտ է թուլացնել ձգումըª ոտնաթաթի շրջանում կոմպրեսիոն նեյրոպաթիաներից խուսափելու համար: Ferkel R. D. (2001) հաղորդում է տարբեր բարդությունների մասին 9% դեպքերում, որոնց մեծ մասը վերացել են վիրահատությունից 6 ամիս անց (պարէսթեզիաներ, դիսկոմֆորտ պորտալնե-րի շրջանում, այտուց): 

 

Ներկայացնելով «Էրեբունի» ԲԿ օրթոպեդիայի և վնասվածքաբանության բաժնում մեր ունեցած ՍԹՀ-ի արթրոսկոպիայի փորձըª նշենք, որ վերջին 2 տարիներին վիրահատվել են 7 հիվանդ, որոնցից 2ը հետվնասվածքային դեֆարթրոզով, 3ը հետվնասվածքային իմպիչմենտ սինդրոմով, 1ը հետվնասվածքային արթրոֆիբրոզով` ազատ օստեոխոնդրալ մարմնի առկայությամբ միջային հոդաճեղքում և 1ը ռևմատոիդ արթրիտի ֆոնի վրա զարգացած ծանր արթրոզովª վեգոսկրի մասնակի ասեպտիկ նեկրոզով: ՍԹՀի արթրոսկոպիան մենք կատարել ենք երկու ստանդարտ առաջային պորտալներով, ստանդարտ արթրոսկոպիկ գործիքներով: Օգտագործել ենք փափուկ օղով դիստրակցիան և հոդի հեղուկային լեցումը: Երկու դեպքում օգտագործվել է արյունականգ լարան 260-320 մմ. սնդ. ս. ճնշմամբ 30-60 րոպե տևողությամբ:

 

Արթրոսկոպիայի ժամանակ կատարվել է պարցիալ սինովէկտոմիա, ֆիբրոզ կպումների հեռացում խոնդրալ դեբրիդմենտ, օստեոխոնդրալ մարմնի հեռացում, աճառից զրկված ոսկրային մակերեսի պերֆորացիաներ: Արդյունքում 7ից 5ի մոտ դիտվել են լավ և բավարար արդյունքներ, 1 հիվանդի մոտ արթրոսկոպիայից 7 ամիս անց կատարվել է արթրոդեզ բաց եղանակով, իսկ ռևմատոիդ աթրթիտով տառապող հիվանդի մոտ զարգացել է թարախային արթրիտ, որը կոմպենսացվել է կոնսերվատիվ բուժումից հետո (անտիբիոտիկներ, հոդի լվացումներ ևն): Թարախային պրոցեսի վերանալուց 3 ամիս անց կատարվել են հիալուրոնաթթվի ածանցյալների (Սուպլազին) 3 ներհոդային ներարկում: Արդյունքում ունենք ցավային համախտանիշի նկատելի նվազում, ոտքի հենարանային ֆունկցիայի վերականգնում: Վիրահատությունից անցել է մոտ 2 տարի: 

 

Այսպիսով, ամփոփելով գրականության տվյալները և մեր սակավաթիվ փորձը, եզրա-կացնում ենք, որ ՍԹՀի արթրոսկոպիան դիագնոստիկ և բուժիչ լայն հնարավորություններով օժտված մեթոդ է և հույս ենք հայտնում, որ մեր ապագայում այն նաև մեր կլինիկաներում իր արժանի տեղը կգրավի ՍԹՀի պաթոլոգիաների ախտորոշման և բուժման գործում, հատկապես սրունք-թաթային հոդի աննշան վնասվածքներից հետ անբացատրելի երկար ցավային համախտանիշի առկայության դեպքում:

 

Գրականություն


  1. Громак В.Б. Профилактика дегенеративного дистрофических изменений в голеностопном суставе. 
  2. Миронов С.П., Черкес-Заде Д.Д. Артроскопическая диагностика и лечение засторелых повреждений голеностопного сустава. 2003.
  3. Озенци A.M., Айдин A.T. Остеохондральные переломы в голеностопном суставе (пер.англ.).
  4. Феркель Р. Диагностическая артроскопия голеностопного сустава.(пер.англ.).

 

Հեղինակ. Չարչյան Ա.Գ.,Զայցև Ռ.Վ.,Գյուլզադյան Հ.Հ.,Մաթոսյան Ս.Գ.,Բախտամյան Գ.Ա., Բդոյան Գ.Ա. ՙԷրեբունի՚ Բժշկական Կենտրոն,Երևան,ՀՀ
Սկզբնաղբյուր. Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 3.2010 (43)
Աղբյուր. med-practic.com
Հոդվածի հեղինակային (այլ սկզբնաղբյուրի առկայության դեպքում՝ էլեկտրոնային տարբերակի) իրավունքը պատկանում է med-practic.com կայքին
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

Ողնաշարի գոտկասրբանային հատվածի միջողնային աճառների վիրահատական բուժման ներվիրահատական բարդությունների հարցի շուրջ. armeniamedicalcenter.am
Ողնաշարի գոտկասրբանային հատվածի միջողնային աճառների վիրահատական բուժման ներվիրահատական բարդությունների հարցի շուրջ. armeniamedicalcenter.am

Բանալի բառեր. լիկվորեա, միջողնային աճառների ճողվածքներ, վիրաբուժական բուժում, ներվիրահատական բարդություններ
Վիրաբուժական հիվանդությունների բուժման բարդությունների քննարկումն ունի մեծ գործնական նշանակություն...

Էրեբունի ԲԿ-ի օրթոպեդիայի և վնասվածքաբանության բաժանմունքում կլեքսան պրեպարատի օգտագործման փորձը հետվիրահատական թրոմբոէմբոլիկ բարդությունների կանխարգելման գործում

Խորանիստ երակների թրոմբոզների (ԽԵԹ) և թոքային զարկերակի թրոմբոէմբոլիկ (ԹԶԹԷ) բարդությունների բուժման և կանխարգելման հարցերը ժամանակակից բժշկության հիմնախնդիրներից են...

Դեղամիջոցներ Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 4.2012 (52)
Դիաբետիկ թաթը որպես շաքարային դիաբետի ամենածանր բարդություն և պոդիատրիայի կարևորությունը այդ խնդրի լուծման մեջ:
Դիաբետիկ թաթը որպես շաքարային դիաբետի ամենածանր բարդություն  և  պոդիատրիայի կարևորությունը այդ  խնդրի լուծման մեջ:

Դիաբետիկ թաթը համարվում է շաքարային դիաբետի ամենածանր ու ամենաուշ բարդությունը, որը բերում է բժշկական, սոցիալական և տնտեսական մեծ խնդիրների ի հայտ գալուն...

Ներզատաբանություն Վնասվածքաբանություն և օրթոպեդիա Ներզատաբանություն
Սկավառակաձև միջային մահիկ (կլինիկական դեպք)

Ներածություն: Սկավառակաձև միջային մահիկը չափազանց հազվադեպ հանդիպող պաթոլոգիա է (0.1–0.3%): Առ այսօր գրականության մեջ նմանատիպ միայն 24 դեպք է նկարագրված: Այս զեկույցում մենք ներկայացնում ենք...

Կլինիկական դեպքեր Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 3.2010 (43)
Ռետրոգրադ ինտրամեդուլյար օսթեոսինթեզի մեր փորձն ազդրոսկրի դիստալ հատվածի կոտրվածքների դեպքում

Տեխնիկական առաջընթացի դարաշրջանում ճանապարհատրանսպորտային և արտա-դրական վնասվածքների աճին զուգընթաց գրանցվում է երկար խողովակավոր ոսկրերի կոտրվածքների հաճախականության բարձրացում...

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 3.2010 (43)
Ծնկահոդի մահիկների վնասման ժամանակ էխոսոնոգրաֆիկ և արթրոսկոպիկ տվյալների համեմատական բնութագիրը

Հոդերի փափուկ հյուսվածքների վնասվածքների ախտորոշման մեջ մեծ նշանակություն ունեն գործիքային հետազոտության տվյալները: Վերջին ժամանակներս մեր պրակտիկայում ներդրվել է խոշոր հոդերի...

Ախտորոշիչ մեթոդներ Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 3.2010 (43)
Քրոնիկ հետտրավմատիկ ոսկրաբորբ, միոպլաստիկան` որպես բուժման տարբերակ

Ոսկրաբորբը վերջին տարիներին որպես բարդություն համեմատաբար ավելի քիչ է հանդիպում մեր պրակտիկայում` կապված քիչ հանդիպող հրազենային վնասվածքների, բաց և փակ կոտրվածքների բուժման...

Բուժման մեթոդներ Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 3.2010 (43)
Ծնկահոդի տոտալ էնդոպրոթեզավորումը, որպես հետվնասվածքային (հրազենային) արթրոզի բուժման եղանակ: մասնավոր դեպքի քննություն

Ներհոդային կոտրվածքների ժամանակ հետվնասվածքային արթրոզն ամենահաճախ հանդիպող մնացորդային բարդույթներից է, մասնավորապես ծնկահոդի դեպքում: Մարդու օրգանիզմում ծնկահոդն ամենածանրաբեռնված...

Կլինիկական դեպքեր Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 3.2010 (43)
Դաշտանադադարային համախտանիշի առանձնահատկությունները ոսկրերի հանքային խտության տարբեր մեծություններով կանանց մոտ

Դաշտանադադարը (ԴԴ) ֆիզիոլոգիական շրջան է, որի ընթացքում կնոջ օրգանիզմի ընդհանուր տարիքային փոփոխությունների ֆոնի վրա տեղի են ունենում կնոջ վերարտադրողական համակարգի հետաճման պրոցեսներ...

Պերինատոլոգիա, մանկաբարձություն և գինեկոլոգիա
Վնասվածքների ժամանակ համակարգային բորբոքային ռեակցիայի համախտանիշի զարգացման կանխատեսումն` ըստ հիվանդների ծանրությունը գնահատող սանդղակների

Բանալի բառեր. համակարգային բորբոքային ռեակցիա, վնասվածք, ծանրության վիճակը գնահատող սանդղակ

1991 թ.-ին American College Chest Physicians/Socety Critical Care Medicine հանձնախմբի կողմից սեպսիսի բնորոշումը հաստատելիս ձևակերպվեց նաև համակարգային բորբոքային ռեակցիայի համախտանիշի (ՀԲՌՀ) հասկացությունը...

Ինտենսիվ թերապիա Հայաստանի բժշկագիտություն 4.2009
Վնասվածքաբանների դերը օստեոպորոզի բուժման համալիրում

Բանալի բառեր. օստեոպորոզ, օստեոպորոտիկ կոտրվածք, հակառեզորբտիվ դեղեր, դենսիտոմետրիկ հետազոտություն

Վնասվածքաբանի ամենօրյա աշխատանքում շարունակաբար աճում է օստեոպորոզով պայմանավորված կամ օստեոպորոտիկ կոտրվածքների թիվը...

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 4.2009 (40)
Երկարատև ճնշման համախտանիշ (crush-սինդրոմ )

Երկարատև ճնշման համախտանիշի (ԵՃՀ) ախտաբանական մեխանիզմների և ձևաբանական դրսևորումների ուսումնասիրությունը չի կորցրել իր առօրեականությունը։ Դիտարկվող ախտաբանությանը հանգեցնող պայմանների առաջացման հնարավորությունը մշտապես առկա է...

Առողջապահություն 1.2009
Համակարգային բորբոքային ռեակցիայի համախտանիշի չափանիշների կանխատեսումային արժեքը վնասվածքների ժամանակ

Բանալի բառեր. համակարգային բորբոքային ռեակցիայի համախտանիշ, վնասվածք, պրոկալցիտոնին

Համակարգային բորբոքային ռեակցիայի համախտանիշն (ՀԲՌՀ) ու սեպսիսը կայուն բարձր մահաբերության (40–70%) [3,5-7,9,12,14,16] և հիվանդների թվի հարաճուն ավելացման պատճառով դասվում են...

Ինտենսիվ թերապիա Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 2.2009 (38)
Հրազենային վնասվածքների պաթոգենեզի, բուժման և բարդությունների մասին

Բանալի բառեր. հրազենային վնասվածք, վերքային վարակ, հրազենային վնասվածքների ախտորոշում և կանխարգելում, ռազմադաշտային վիրաբուժություն

Հրազենային վնասվածքների ախտորոշման և բուժման խնդիրները մտահոգել են մարդկությանը դեռ վաղ ժամանակներից...

Ընդհանրացնող հոդվածներ Հայաստանի բժշկագիտություն 2.2008

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ