Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Հուլիսի 24 (2022 թ.). Վարդավառը Հայաստանում Հիսուս Քրիստոսի Պայծառակերպության տոնն է

Հայկական ավանդական տոների շարքում Վարդավառը (Վարդանար կամ Վարդավառ), իհարկե, ամառային ամենամեծ տոնն է, այն նաև Հայ Առաքելական եկեղեցու ամենակարևոր և ժողովրդի ամառային ամենասիրելի տոներից է և նշվում է Զատիկից 98 օր (14-րդ կիրակի օրը) հետո:
Տոնը ստեղծվել է Տիրոջ Պայծառակերպության պատվին, որը տեղի է ունեցել Թաբոր լեռան վրա: Ըստ Աստվածաշնչի, Հիսուս Քրիստոսն իր երեք առաքյալների` Պետրոսի, Հակոբի և Հովհաննեսի հետ բարձրացավ Թաբոր լեռան վրա, որտեղ գտնվում էին նաև Մովսեսն ու Եղիան: Նրանց հետ զրուցելիս Քրիստոսը պայծառակերպ կերպարանք ընդունեց, իսկ նրա հագուստը ձյունից էլ սպիտակ դարձավ:
Այս տոնը, չնայած իր քրիստոնեկան էությանը, պահպանել է մի շարք հեթանոսական առանձնահատկություններ: Հենց «Վարդավառ» անվանումը տարբեր նշանակություններ ունի: Հայկական եկեղեցու ավանդության համաձայն Հայաստանի առաջին կաթողիկոս Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը Պայծառակերպության տոնը հայկական օրացույցի առաջին օրը նշանակեց. ամսվա 1-ին օրը Նավասարդն է (օգոստոսի 11-ին): Իսկ այդ օրը հեթանոսական տոն էր նշվում և, արդյունքում, դրա որոշ տարրեր պահպանվեցին Պայծառակերպությունը տոնելու ազգային ծիսակարգում:
Մի տարբերակի համաձայն, տոնի անվանումը «Վարդավառ» (կամ «Վարդանար») իր արմատով համապատասխանում է «վարդ» բառի հետ և նշանակում է «վարդերով ցողել»: Նախաքրիստոնեական Հայաստանում Վարդավառը կապում էին սիրո և գեղեցկության աստվածուհի Աստղիկի և Վահագն աստծո միջև եղած սիրո հետ: Նվիրելով վարդեր և ցողելով վարդաջրեր` Աստղիկը ողջ Հայաստանում սեր էր ցանում, իսկ Վահագն աստվածը, չարքերի դեմ կռվելով, պաշտպանում էր այդ սերը:
Դրա մասին վկայում է մեկ այլ առասպել ևս: Մեկ անգամ Աստղիկը լսելով, որ իր սիրեցյալը վիրավոր է, այնպես էր շտապում նրան տեսնել, որ ճանապարհ ընկավ ոտաբոբիկ: Ճանապարհին, չնկատելով ոչինչ, նա վնասեց ոտքերը վարդի փշերով, և վարդերը նրա արյունից դարձան կարմիր: Եվ այսպես կարմիր վարդը դարձավ սիրո խորհրդանիշը:
Մեկ այլ տարբերակով. «Վարդավառ» բառը բաղկացած է «վարդ (ուարդ)» արմատից` «ջուր» և «վար»` «լվանալ, ջրել», նշանակում է «ջուր ցողել», որը և տոնի նշանակությունն է: Մեզ հասած հին առասպելի համաձայն, մի հարուստ մարդ էր ապրում երկիր վրա, ով իրեն պատկանող ջրից օգտվելու համար պահանջում էր ստրկության տալ երիտասարդ գեղեցկուհիների: Քաջ երիտասարդ Վարդանը հաղթեց չարագործին և ազատեց աղջիկներին:
Ըստ որոշ մասնագետների՝ Վարդավառի տոնը կապված է Ջրհեղեղի և Նոյի՝ տապանից իջնելու հետ: Ըստ ավանդության, երբ Նոյը հանգրվանում է Արարատ լեռան վրա և հետո իջնում է գագաթից, այդ օրվանից սկսվում է հայոց Նավասարդ ամիսը: Նոյն իր որդիներին պատվիրում է, ի հիշատակ Ջրհեղեղի, իրար վրա ջուր լցնել:
Հնում տոնն ուղեկցվում էր ավանդական երգերով, պարերով և խաղերով: Մարդիկ միմյանց վարդեր էին նվիրում, իսկ սիրահար տղաներն աղավնիներ էին երկինք բաց թողնում, որոնք հատուկ այս օրվա համար էին պահվում: Աստղիկի տաճարում ուխտավորները վարդի փնջեր էին կապում և զոհողություններ կատարում: Եթե աղավնին երեք անգամ պտտվում էր նրա սիրելիի տան տանիքի վրա, ապա աշնանը նրան ամուսնացնում էին: Մեկ այլ պատկեր էր նկատվում լեռնային հատվածներում, որտեղ համեմատաբար ցուրտ է: Այստեղ հիմնական դերը կատարում էր կենդանիների զոհաբերությունը, ուխտագնացությունը, ուրախությունը: Ինչպես մյուս ավանդական տոները, այնպես էլ «Վարդավառը», իր մեջ կրում է պտղաբերության իմաստը: Մարդիկ սննդի երկօրյա պաշարով գնում էին սրբավայրեր, իրենց հետ տանելով զոհաբերության համար զարդարված կենդանիներ, որոնց զոհաբերում էին` հուսալով աստվածների ողորմածության վրա:
Տոնի ժամանակ մարդիկ հացահատկի հասկեր էին հավաքում և տանում եկեղեցի՝ օրհնելու, որպեսզի դաշտերը պահպանեն կարկուտից ու վնասներից: Աղջիկները բազմագույն ծաղիկների (հատկապես «վիթիվերի») փնջեր էին հավաքում և դրանք գիշերը գաղտնի նետում իրենց հարազատների ու հարևանների բակերը: Ցորենի հասկերից շատ գեղեցիկ փնջեր՝ խաչբուռեր էին հյուսում:
Այժմ ընդունված է այս օրը միմյանց վրա ջուր ցանել: Տոնը սկսում է վաղ առավոտից, բոլորը միմյանց ջրում են, ընդ որում, սեռից և սոցիալական դիրքից անկախ: Վիրավորվել կամ դժգոհություն արտահայտել չի կարելի, քանի որ համարվում է, որ այդ օրը ջուրն ապաքինող ուժով է օժտված:


Կարդացեք նաև

Իվան Միխայիլի Սեչենովը ծնվել է 1829թ. օգոստոսի 13-ին այժմյան Նիժնի Նովգորոդ շրջանի Սեչենովո գյուղում: 1848 թ. ավարտել է Պետերբուրգի Գլխավոր ճարտարագիտական դպրոցը և 1856 թ. Մոսկովյան համալսարանի...



1999թ. դեկտեմբերի 17-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի որոշմամբ օգոստոսի 12-ը հռչակվել է Երիտասարդության միջազգային օր։ Այն ընդունվել է 1998թ. օգոստոսի 12-ին Լիսաբոնում անցկացված երիտասարդության հարցերով նախարարների համաշխարհային...



Ամեն տարի հուլիսի 28-ին շատ երկրներում անց է կացվում Հեպատիտի դեմ պայքարի համաշխարհային օրը (World Hepatitis Day): Այս տոնի հաստատման ամսաթիվը ամերիկացի բժիշկ, հեպատիտ B վիրուսի բացահայտող...



Ամեն տարի հուլիսի 8-ին Ռուսաստանում նշվում է Ընտանիքի, սիրո և հավատարմության համառուսական օրը: Խորհրդանշական է, որ այն առաջին անգամ նշվել է 2008-ին, որն ընտանիքի տարի էր հայտարարված...



Այս օրը բոլոր ցանկացողները կարող են «փոխանակվել իրենց հոգիներով», քանի որ հուլիսի 6-ին նշվում է Համբույրի համաշխարհային օրը (World Kiss Day կամ World/International Kissing Day), որն առաջին անգամ...



Ջոզեֆ Դոլթոն Հուկերը ծնվել է 1817 թ. հունիսի 30-ին՝ Հեյլսուորտում: Նրա առաջին ուսուցիչը հենց իր հայրը՝ Վիլյամ Հուկերը դարձավ: Ջոզեֆը՝ 7 տարեկանից սկսած, Գլազգոյի համալսարանում նրա դասախոսություններն էր լսում...



1987 թ. ՄԱԿ Գլխավոր Ասամբլեան որոշեց հունիսի 26-ը նշել որպես Թմրանյութերի կիրառման և դրանց անօրինական շրջանառության դեմ պայքարի միջազգային օր...



1997 թ., Տնտեսական և սոցիալական խորհրդի առաջարկով, ՄԱԿ Գլխավոր Ասամբլեան հունիսի 26-ը հայտարարեց Կտտանքների զոհերին աջակցելու միջազգային օր (International Day in Support of Victims of Torture)...



Ալեքսեյ Ուխտոմսկին ծնվել է 1875 թ. հունիսի 25-ին Յարոսլավի նահանգում, նախկին զինվորականի ընտանիքում: Նա ընտանիքի չորրորդ երեխան էր, և վաղ մանկությունում նրան դաստիարակության էին տվել...



Տեղային արհեստանոցում աշխատելով՝ Կրիստոֆեր Շոուլզը և նրա գործընկեր Կարլոս Գիդդենը գրքի էջերի հաջորդաբար համարակալման համար սարքավորում հնարեցին: Այս հասարակ հարմարանքից էլ սկիզբ է առել...



1992 հունիսի 3-ից մինչւ հունիսի 14-ը Ռիո Դե Ժանեյրոյում անցկացվող Շրջակա միջավայրի և զարգացման վերաբերյալ համաժողովը դարձավ XX դարի վերջին տասնամյակի էկոլոգիական խոշորագույն ակցիան...



2005թ. Ժնևում կայացած Առողջապահության համաշխարհային ասամբլեայի սեսիայում հունիսի 14-ը հաստատվեց որպես Արյան դոնորի համաշխարհային օր` ի պատիվ 1868թ. այդ օրը ծնված ավստրիացի բժիշկ...



Երեխաների` աշխատելուն դեմ պայքարի համաշխարհային օրը (World Day Against Child Labour) սահմանվել է Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության կողմից և ամեն տարի նշվում է հունիսի 12-ին: Օրացույցում նոր օր մտցնելու...



«20-րդ դարի ժանտախտ» համարվող հիվանդությունն առաջին անգամ հայտնաբերվել է 1981 թ. ԱՄՆ-ում: Բժիշկներին շատ անհանգստացրեց թոքաբորբով հիվանդացող երիտասարդների թվի խիստ աճը, ինչը...






Notice: Undefined index: HTTP_X_FORWARDED_FOR in /sites/med-practic.com/classes/flud_class.php on line 33
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Դդում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Ընկերության մասին
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Սեռական գրգռում
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն