Վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության վերլուծությունն րստ հայաստանի հանրապետության բժշկա-աշխարհագրական գոտիների

Ներածություն

Բազմաթիվ հեղինակների կարծիքով վուլվայի քաղցկեղք օնկոգինեկոլոգիական հիվանդությունների կառուցվածքում կազմում է 2,5-5%՝ զբաղեցնելով 4-րդ տեղր արգանդի պարանոցի, էնդոմետրումի և ձվարանների քաղցկեղից հետո [2,3,4,6,11]: Յուրաքանչյուր տարի ամբողջ աշխարհում հայտնաբերվում են վուլվայի քաղցկեղով մոտ 4000 հիվանդ և մոտ 800 կին մահանում են այդ հիվանդությունից [9,10]: Վուլվայի քաղցկեղի հիվանդացության ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ րնդհանուր առմամբ այն չի գերազանցում 2-3-ը 100000 կնոջ նկատմամբ՝ որոշակի աշխարհագրական տատանումներով և վերջին տարիներին նկատվում է համեմատական աճ [4,5,7,8,9]: Գիտությանր վաղուց հայտնի են շրջակա միջավայրի և մարդու օրգանիզմի միջև գոյություն ունեցող փոխհարաբերություններդ Աշխարհում գոյություն ունեն բազմաթիվ բնական և սոցիալ-էկոլո- գիական գործոններ, որոնք ուղղակի կամ անուղղակի ձևով ազդում են մարդու օրգանիզմի վրա: Մարդու օրգանիզմի վրա արտաքին միջավայրի ազդեցության ուսումնասիրությամբ զբաղվում է բժշկական աշխարհագրությունդ Այսպիսով, բժշկական աշխարհագրությունր՝ աշխարհագրության և բժշկության ճյուղ է, որն ուսումնասիրում է տարբեր տարածքների բնական, տնտեսական և սոցիալական պայմանների ազդեցությունր այդ տարածքներում բնակվող մարդկանց առողջական վիճակի վրա: Վուլվայի քաղցկեղի տարածվածության բժշկա- աշխարհագրական առանձնահատկությունների գիտական հոդվածներն աղքատիկ են և ամբողջականացված պատկեր չեն ներկայացնում: Հայրիյանը Ա.Պ. (1988թ.) Հայաստանի Հանրապետության համար առանձնացրել է 5 բժշկա-աշխարհագրական գոտիներ, որոնցից յուրաքանչյուրը մեր հանրապետության համար իր սահմաններում մարդու օրգանիզմի վրա ազդեցության տեսակետից միատեսակ բնույթ ունի. Կենտրոնական, Շիրակի, Հյուսիս-արևելյան, Սևանի և Մյունիքի:

Կատարված հետազոտության նպատակն է վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության կառուցվածքի ուսումնասիրությունն րստ ՀՀ նրանց բնակության բժշկա-աշխարհագրական գոտիների:

Հետզոտության նյութն ու մեթոդները

Հետազոտությունն անցկացվել է 1985- 2006թթ.-ի ժամանակահատվածի համար և հետազոտության նյութ են հանդիսացել ՀՀ ԱՆ Վ.Ա.Ֆանարջյանի անվան Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում հետազոտված և բուժված վուլվայի քաղցկեղով վիրահատված, ճառագայթային կամ համակցված բուժում ստացած 171 հիվանդներր: Կատարվել է ռետրոսպեկտիվ վերլուծություն: Վիճակագրական մեթոդներով [1] ձրոշել ենք վուլվայի

քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության ինտենսիվ ցուցանիշները 100 հիվանդի նկատմամբ և միջին սխալը:

Հետազոտության արդյունքները

Վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության պատկերն րստ ՀՀ բժշկա-աշխարհագրական գոտիների ներկայացված է նկար 1-ում:

Վերլուծությունր ցույց է տալիս, որ վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության ցուցանիշր բարձր է Կենտրոնի և Հյուսիս-Արևելյան գոտիներում, նվազում է Սյունիքի և հատկապես Սևանի ու Շիրակի գոտիներում:

Նկար 1. Վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների բաշխումն ըստ ՀՀ բժշկա-աշխարհագրական գոտիների

Իրենց տեսակարար կշիռներով վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության ձեավորման հարցում կարևորվում են Հյուսիս-Արեելյան (16,4%) և Կենտրոնի (69,0%) գոտիները, որոնց գումարային արժեքը կազմում է 85,4%: Նկար 2-ում ներկայացված է վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության պատկերն ու բաշխումն ըստ հիվանդի տարիքի և հիվանդների բնակության բժշկա-աշխարհագրական գոտիների:

Նկար 2. Վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների բաշխումն ըստ տարիքի և ՀՀ բժշկա-աշխարհագրական գոտիների

Վերլուծելով վերը ներկայացված նկարի տվյալները պարզվում է, որ Կենտրենի բժշկա-աշխարհագրական գոտում գերազանցում են 65-74 և 55-64 տարեկան հիվանդները՝ 33,9% և 29,7% ու 75 և ավել տարեկան (25,4%) հիվանդները, այսինքն հիվանդների գերակշռող մասը՝ 63,5%-ը (75 հիվանդ) 55-74 տարեկան են: Նմանատիպ պատկեր հայտնաբերվում է նաե Հյուսիս-արեելյան գոտում, որտեղ հիվանդների մոտ 67,8%-ը (19 հիվանդ) եղել են 55-74 տարեկան,45-54 տարեկան են հիվանդների 14,3%-ր, 75 և ավել տարեկան են՝ 10,7%-ը: Սյունիքում 65-74 տարեկան տարիքային խմբում եղել են հիվանդների 38,8%-ր, 55-64 և 75 ու ավել տարիքային խմբերում րնդգրկվել են հիվանդների 23,1-ական%-ը, իսկ մինչև 45 տարեկան ե 45-54 տարեկան հիվանդներր կազմել են 7,7- ական%: Սեանի գոտում 55-64 ե 65-74 տարեկան հիվանդներր կազմել են 87,5% ե 1 հիվանդ՝ 12,5% րնդգրկվել է 45-54 տարեկան տարիքային խմբում: Քիչ այլ պատկեր է ստացվում Շիրակի գոտում, որտեղ հիվանդների 50%-ը (2 հիվանդ) 45-54 տարիքային խնբում է, իսկ 55 -64 և 75 ու ավել տարիքային խնբերում րնդգրկվել են 1-ական հիվանդներ՝ 25,0%: Վերլուծությունր ցույց է տալիս, որ բացառությամբ Շիրակի գոտու, ՀՀ մնացած բոլոր գոտիներում վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների գերակշռող մասր 5574 տարեկան են: Աղյուսակ 1-ում ներկայացված է վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիությունն րստ հիվանդության փուլերի ե բժշկա-աշխարհագրական գոտիների:

Վերլուծությունր ցույց է տալիս, որ Կենտրոնի գոտում ամենաշատ հիվանդներր գտնվել են հիվանդության II փուլում 34,7%՝ 41 հիվանդ և IIIa փուլում՝ 28,8% (34 հիվանդ), հիվանդության Ia և Ib փուլ փուլերում գտնվել են հիվանդների 16,6%-ը (16 հիվանդ) և 10,2%-ը (12 հիվանդ), 10 հիվանդներ (8,5%) գտնվել են հիվանդության IIIb-IVa-b փուլերում, իսկ ca in situ փուլում՝ բոլոր 5 հիվանդները: Հյուսիս-արեելյան գոտում հիվանդներր առավելապես հանդիպել են հիվանդության II և IIIa փուլերում՝ 17 հիվանդ (60,7%) և 9 հիվանդ (32,1%): Հիվանդներից 2-ր գտնվել են հիվանդութլ ան Ia փուլում՝ 7,1%: Սյունիքի գոտում վուլվայի քաղցկեղով հիվանդներից 4-ական (30,8%) գտնվել են հիվանդության Ib և Ia փուլերում, II փուլում՝ 3 հիվանդ (23,1%) և Խ փուլում՝ 2 հիվանդ (15,4%): Սեանի գոտում հիվանդների 87,5%-ը (7 հիվանդ) գտնվել են հիվանդության II փուլում և 1 հիվանդ (12,5%)՝ հիվանդության IIIa փուլում: Շիրակի գոտում հետազոտված խմբի հիվանդների 50%-ը (2 հիվանդ) գտնվել են հիվանդության !ա փուլում և 1-ական հիվանդներ II և IIIb փուլերում: Վերլուծությունր ցույց է տալիս, որ վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների գերակշիռ մասր գտնվել են հիվանդության II և IIIa փուլերում. Կենտրոնի գոտում այն կազմել է 63,6%, Հյուսիս-արեելյանում՝ 92,8%, Սյունիքի գոտում՝ 53,9%, Սևանի գոտում՝ 100,0% և Շիրակում՝ 75,0%: Նկար 3-ում ներկայացված է վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության բաշխումն ըստ ուռուցքի անատոմիական ձեի ե հիվանդների բնակության բժշկա-աշխարհագրական գոտիների:

Նկար 3. Վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների բաշխումն ըստ ուռուցքի աճի անատոմիական ձևի և ՏՏբժշկա-աշխարհագրական գոտիների

Վերլուծությունր ցույց է տալիս, որ Կենտրոնի գոտում հիվանդների 49,1%-ի և 48,3%-ի մոտ հայտնաբերվել է ուռուցքի անատոմիական աճի էկգոֆիտ

Աղյուսակ 1. Վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների բաշխումն ըստ հիվանդության փուլերի և ՀՀբժշկա-աշխարհագրական գոտիների

և խառը ձևերը, Հյուսիս-արեելւան գոտում՝ էկզոֆիտ և խառը անատոմիական ձևերը հայտնաբերվել են համապատասխանաբար 46,4% ե 39,3% դեպքերում, Սյունիքի գոտում այն կազմել է 38,5% և 61,5%, Սևանի գոտում՝ համապատասխանաբար 37,5% ե 50,0% և Շիրակի գոտում էկզոֆիտ և խառը ձեերը կազմել են 25% և 75%: Անատոմիական աճի էնդոֆիտ ձե հանդիպել է Կենտրոնի գոտու 3, Հյուսիս-Արևելյան գոտու 4 և Սևանի գոտու 1 հիվանդների մոտ: Այստեղ կարեոր է նշել այն, որ ՀՀ բոլոր բժշկա-աշխարհագրական գոտիներում հիմնականում նկատվել են ուռուցքի անատոմիական միենույն էկզոֆիտ ե խառը աճի ձեերը, որոնց տեսակարար կշիռները գրեթե նույնն են (46,8% և 48,5%): Նկար 4-ում ներկայացված է վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության պատկերն ու բաշխումն ըստ ՀՀ բժշկա-աշխարհագրական գարիների և առաջնային ուռուցքի տեղակայման:

Նկար 4. Վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների բաշխումն ըստ ՀՀբժշկա-աշխարհագրական գոտիների և առաջնային ուռուցքի տեղակայման

Այս եկարի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ կետրոնի գոտում վուլվայի քաղցկեղի տեղակայումը ավելի հաճախ հանդիպել է մեծ ե Փոքր սեռական շրթերի շրջանում՝ 43,2%, մեծ սեռական շրթերի շրջանում՝ 36,4%, ծլիկի շրջանում՝ 14,4%, Փոքր սեռական շրթերի ե բարտոլինյան գեղձի քաղցկեղ հայտնաբերվել են համապատասխանաբար 4,2% և 1,7% դեպքերում: Հյուսիս-արևելյան գոտում մեծ սեռական շրթերի և մեծ ու փոքր սեռական շրթերի ախտահարումը կազմել է 46,4% ե 28,6%, ծլիկի ախտահարում՝ 21,4% և բարտոլինյան գեղձի ախտահարումը կազմել է 3,8%: Սյունիքի շրջանում վուլվայի քաղցկեղը ախտահարել է հիմանակում մեծ սեռական շրթերը՝ 53,8% ե մեծ ու փոքր սեռական շրթերը՝ 30,8%: Փոքր սեռական շրթերի ե ծլիկի ախտահարում նկատվել է 7,7-ական% դեպքերում: Սեանի գոտում գերակշռում է ուռուցքի տեղակայման մեծ ու փոքր սեռական շրթերը՝ 50,0% ե մեծ սեռական շրթերը՝ 37,5%: Փոքր սեռական շրթերի տե- ղակայմամբ ուռուցք հանդիպել է 1 հիվանդի մոտ՝ 12,5%: Շիրակի գոտում ախտահարման տեղակայումը 50,0% դեպքերում եղել է մեծ ե փոքր սեռական շրթերի շրջանում և 25-ական% դեպքերում՝ մեծ սեռական շրթերի ե փոքր սեռական շրթերի շրջանում:

Եզրակացություններ

• Վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների դիմելիության ձեավորման հարցում կարեորվում են Հյուսիս- Արեելյան և Կենտրոնի գոտիները, որոնց գումարային արժեքը կազմում է 85,4%:
• Բացառությամբ Շիրակի գոտու, ՀՀ բոլոր մնացած գոտիներում վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների գերակշռող մասը 55-75 տարեկան են:
• Վուլվայի քաղցկեղով հիվանդների գերակշիռ մասը գտնվել են հիվանդության II ե IIIa փուլերում. Կենտրոնի գոտում այն կազմել է 63,6%, Հյուսիս- արեելյանում՝92,8%, Սյունիքի գոտում՝53,9%, Սեանի գոտում՝ 100,0% ե Շիրակում՝ 75,0%
• ՀՀ բոլոր բժշկա-աշխարհագրական գոտիներում հիմնականում նկատվել են ուռուցքի անատոմիական միենույն էկզոֆիտ և խառը աճի ձեերը, որոնց տեսակարար կշիռները գրեթե նույնն են (46,8% ե 48,5%)::
• Հյուսիս-Արեելյան և Սյունիքի գոտիներում գերակշռում է ուռուցքային ախտահարումը մեծ սեռական շրթերի տեղակայումով, իսկ Կենտրոնի, Սեանի ե Շիրակի գոտիներում՝ տեղակայումը մեծ ե փոքր սեռական շրթերի շրջանում:

Գրականութցան ցանկ

1. Հարությունյան Ա.Մ. Սանիտարական վիճակա-գրություն, Երնան, 2000, 120 էջ:
2. Морозов А.И. Лучевая и комплексная терапия злокачественных опухолей вульвы. Мед. радиология. 1986.11. c.35-39.
3. Крикунова Л.И., Каплан М.А., Рыкова Е.В. Роль фото- динамической терапии в лечении рака вульвы. I меж. конференция. Обнинск, 1999. c.32-33.
4. Урманчеева А.Ф. Эпидемиология рака вульвы. факторы риска и прогноза. Практическая онкология, 2006. Т.7, 4, с.189-196.
5. Hasker N.F., Berek J.S., Lagasse L.D. et al. Management of regional lymph nodes and their prognostic influence in vulvar cancer. Obstet. Gynecol. 1983. Vol. 61. P.408-412.
6. Homesley H. Management of Vulvar Cancer. Cancer. Suppl. 1995. Vol.76. (Supl. 10). P.2159-2170.
7. Homesley H.D., Bundy B.N., Sedlis A. et al. Prognostic factors for groin node metastasis in sguamous cell carcinoma of the vulva. Gynecol. Oncol. 1993. Vol.49, 3. P.279-283.
8. Iverson T., Aas M. Lymph drainage from the vulva. Gynecol. Oncol. 1983. Vol.16. P.179-189.
9. Kowalewska M, Szkoda MT. et al. The frequency of human papillomavirus infection in polish patients with vulvar squamous cell carcinoma. Int J Gynecol Cancer. 2010 Apr;20(3):434-7.
10. Krupp P.J., Bohm J.W. Lymph gland metastases in invasive sguamous cell cancer of the vulva. Am. J. Obstet. Gynecol. 1978. Vol. 130, 8. P.943-952.
11. Planner R.S., Hobbs J.B. Intraepithelial and invasive neoplasia of the vulva in association with human papillomavirus infection. J.Reprod. Med. 1988. Vol.33, 6. P.503-509.

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ