Մթնոլորտային ճնշման տատանումների ազդեցությունը գաստրոդուոդենալ խոցային արյունահոսությունների զարգացման վրա սիրտանոթային ախտահարումներով հիվանդների մոտ

Գրականության տվյալներով [1,5], բացահայտված են որոշակի կախվածություն այնպիսի հիվանդություններով տառապող հիվանդների վիճակի ե շրջակա միջավայրի գործոնների միջև, ինչպիսիք են` ՍՍԻ, ՀՀ, ՍԻՀ, ԳուԱՇՍԽ ե այլն`այսպես կոչված եղանակային կախյալություն: Մեր կողմից ներկայացված հետազոտության խնդիրն է ուսումնասիրել մթնոլորտային ճնշման հնարավոր ազդեցությունդ խոցային հիվանդության բարդությունների առաջացման վրա: Այդ նպատակով 449 հիվանդների մոտ կատարվել է ուղեկցող հիվանդությունների բնույթի ինչպես նաե ստամոքսի ե 12-մատնյա աղու խոցերի բարդությունների համեմատական վերլուծությունդ տարբեր մթնոլորտային ճնշման բնութագրերի դեպքում: Մթնոլորտային ճնշումդ դա բոլոր ուղղություններով օդի միատեսակ ճնշումն է բաց մթնոլորտում: Այն իրենից ներկայացնում է շրջակա միջավայրի կարեոր աբիոտիկ գործոն, որն ազդում է մարդու օրգանիզմի վրա: Պարզագույն հաշվարկներդ ցույց են տալիս, որ օրինակ մարդու համար մթնոլորտային ճնշման փոփոխությունդ 10 մմ.սնդիկի սյամբ համարժեք է 100 մետր ուղղահայաց ուղղությամբ տեղաշարժմանդ: Խոցային հիվանդության ռեակցիան մթնոլորտային պարամետրերի նկատմամբ կրում է սեզոնային բնույթ: Այսպես`խոցային արյունահոսություններդ ավելի հաճախ զարգանում են ցուրտ ժամանակ, երբ եղանակը պայմանավորված է լինում ցածր ազդեցության մթնոլորտային դաշտով [6,7,8,9]: Բացի այդ, լավ հայտնի է այդ հիվանդության գարնանային ե աշնանային սրացումների փաստդ [2,5]: Հաշվի առնելով այդ հանգամանքդ, մեր կողմից ձեռնարկվել է ուսումնասիրվող խմբի հիվանդների հիվանդանոց դնդունման օրացուցային ժամկետների վերլուծությունդ (աղյուսակ 1):

Աղյուսակ 1. Սիրտ-անոթային ախտահարումներով համակցված խոցային արյունահոսությամբ հոսպիտալացված հիվանդներւ թիվը ըստ ամիսների

Խոցային ադյունահոսություննեդի գադգացումդ սիդտ-անոթային ախտահադումնեդով հիվանդնեդի մոտ համեմատաբադ հավասադապես րաշխվում են րոլոդ ամիսնեդի դնթացքում, բայց միենույն ժամանակ կան եդկու սեզոնային պիկեր`աշնան և ձմռան ժամանակահատվածնեդում, եդբ առավելագույն թվով հիվանդնեդ են դնդունվել հիվանդանոց գաստդոդուոդենալ խոցային ադյունահոսությամբ - հոկտեմբեր ե հունվար ամիսներին (P = 0.059):

Ուսումնասիդվել են ադյունահոսությամբ բադդացած խոցային հիվանդությամբ 78 հիվանդնեդի հիվանդության պատմագդեդ`2000-ից 2011թ.-ի միջե դնկած ժամանակահատվածում: Հիվանդնեդի տադի- քդ եղել է 47-ից մինչեւ 85 տադի էդ: 85-դ տղամադ- դիկ էին, 52-դ կանայք: 91 հիվանդի մոտ կադ ծանդ աստիճանի ադյան կոդուստ, 46 հիվանդի մոտ`միջին աստիճանի: Հիվանդանոցում գտնվելու միջին տեողությունդ 9,2 մահճ./օդ էդ (1-ից մինչեւ 30 օդ): Առանձնացվել են հիվանդնեդի եդկու խումբ: Առաջին խումբում (32 հիվանդնեդ) եղել են հիվանդնեդ, ոդոնց մոտ ախտոդոշվել է 12-մատնյա աղու խոցային հիվանդություն, իսկ եդկդոդդ խմբում (46 հիվանդ) հի-վանդնեդ են, ոդոնք ունեցել են ստամոքսի խոց: ժա֊ մանակահատվածդ, ոդի դնթացքում հիվանդնեդի մոտ պադբեդաբադ վեդսկսվել է ստամոքս-աղիքային ադյունահոսությունդ, տատանվել է 3-ժամից մինչե 10 օդ: Բստ տադիքի ե ադյունահոսության բնույթի եդկու խմբեդդ եղել են համեմատելի: Բոլոդ հիվանդնե- դդ ստացել են կոնսեդվատիվ հեմոստատիկ բուժում: Բոլոդ հիվանդնեդի մոտ եղել են սիդտանոթային հի- վանդություննեդ, ոդոնք չեն տադբեդվել հիմնական խմբից: Եդկու խմբեդի համադ էլ բնոդոշ էդ մթնո- լոդտային ճնշման անկումդ ստացիոնադ դնդունվելուց մի քանի օդ առաջ (2-ից 6-7 օդ), ոդին հաջոդդել են 1-ից 7 օդ ժամկետում նդա շադունակական աճդ (նկադ 1):

Նկատվում է մթնոլոդտային ճնշման կտրուկ

Նկար 1. Մթնոլորտային ճնշման տատանումներից կախված ստամոքսի ե 12- մատնյա աղու խոցերից արյունահոսությունների կայացման դինամիկայի գրաֆիկ

նվազում աոաջին խմբում (ՏՄԱ խոցեր) - միջինը`3±0.3մմ Hg սյուն/օրր ե պակաս ցայտուն փոփոխություններ նկատվում են երկրորդ խմբում`2-2.2±0.25մմ Hg սյուն/օրր (ստամոքսի խոցեր): Բացի այդ, միջին մթնոլորտային ճնշումր աոաջին խմբում կազմել է 761.3±0.3մմ Hg սյուն իսկ երկրորդ խմբում 756.8±0.4մմ Hg սյուն: Դիտարկված փոփոխություններր եղել են վիճակագրորեն հավաստի ըստ Մանի-Ուիտնի չափանիշի (P ‹ 0.05): Այսպիսով, ու- սումնասիրություններր ցույց են տալիս, որ խոցային արյունահոսությունների զարգացման և րնթաց- քի վրա ազդում են մթնոլորտային ճնշման փոփոխություններր, րնդ որում այդ ազդեցության չափր կախված է խոցի տեղակայումից: 12- մատնյա աղու արյունահոսող խոցերր ավելի մետեո-կախյալ են (մթնոլորտային ճնշման մեծ շեղում`ավելի քան 5մմ Hg սյուն) քան արյունահոսությամբ բարդացած ստամոքսի խոցային հիվանդութունր: Հիպերտոնիկ հիվանդության աոկայության դեպքում, արյունահոսող խոցերր 12- մատնյա աղում հանդիպում են գրեթե 1,5 անգամ ավելի հաճախ իսկ սրտի իշեմիկ հիվանդության դեպքում նույն հաճախականությամբ հանդիպում են ստամոքսում: Այս հետեությունների հիման վրա, սիրտ-անոթային ախտահարումներով խոցային հիվանդության բուժման արդյունքների բարելավման նպատակով մշակել ե ներդրվել է եղանակային կանխարգելման տարբերակված սխեմա որր ներկայացված է ստորե`աղյուսակ 2-ում:

Անց է կացվել խոցային արյունահոսությունների մետեոպրոֆիլակտիկայի ծրագիր`խոցային արյու-նահոսությամբ ե սիրտ-անոթային ախտահարումներով ստացիոնարում բուժվող հիվանդների մոտ, սկսած 2008 թվականից: Արյունահոսությունների կրկնման հաճախականությունր նվազել է 28%-ով (արյունահոսության կրկնությունների թիվր հետա-զոտվող խմբում մինչ կանխարգելման մեթոդների ներդնումր'- 59, ներդնումից հետո`34 ե րնդհանուր մահացությանր 6 %- ով:

Այսպիսով, ուսումնասիրություններր ցույց են տալիս, որ ստամոքսի խոցային հիվանդությունր ե 12-մատնյա աղու խոցային հիվանդությունր ունեն պաթոգենետիկ տարբերություններ, որոնք հաստատ-վում են աոաջին հերթին ուղեկցող հիվանդությունների տեսակով, երկրորդր`խոցային հիվանդության բարդության տարբեր հաճախականությամբ ե բնույթով, երրորդր`ստամոքսի ե 12-մատնյա աղու խոցային արյունահոսությունների զարգացման տարբեր աստիճանի եղանակային կախվածությամբ: Դուոդենալ խոցերից արյունահոսությունների զարգացումր ավելի մեծ չափով է կախված նթնոլորտային ճնշման տատանումներից քան ստամոքսի խոցային հիվան-դությունր: Ստացված արդյունքներր թույլ են տալիս պնդել, որ խոցային արյունահոսություններր ավելի հաճախ զարգանում են սիրտ-անոթային ախտահարումներով հիվանդների մոտ`մթնոլորտային ճնշման անկման ֆոնի վրա: Սթնոլորտային ճնշման արագ կայունացումր նպաստում է արյունահոսության դադարեցմանր ե վերսկսման հավանականության իջեցմանր: Արյունահոսությունների կրկնման հավա- նականությունր բարձրանում է մթնոլորտայի ճնշման ցածր մակարդակի երկարատև պահպանման կամ նրա շարունակական իջեցման ժամանակ: Այդպիսի դեպքերում, անհրաժեշտ է իրականացնել կանխարգելիք բուժման ավելի ակտիվ կուրս`ինտենսիվ հակախոցային բուժման, դինամիկ բժշկական հսկողության արյունահոսության օջախի էնդոսկոպիկ գնա-հատման մեթոդների միջոցով:

Աղյուսակ 2. Սիրտ-անոթային ախտահարումներով խո-ցային արյունահոսությունների բուժման սկզբունքներր մթնոլորտայի ճնշման նկատառմամբ

• ԱՓՖ-անգիոտենզին փոխակերպող ֆերմենտ

Գրականության ցանկ

1. Ассман Д.В. Чувствительность человека к погоде. Л. Гидрометеоиздат, 1966. 246с.
2. Витебский Я. Д. Хирургические нарушения дуоденальной проходимости и язвенная болезнь желудка и кишки. Челябинск, 1976. 284 с.
3. Витебский Я. Д. Патогенез и профилактика недостаточности швов культи и кишки после резекции желудка. Хирургия. 1985. 10. c.22-25.
4. Витебский Я.Д. Роль моторной активности кишки в патогенезе недостаточности швов дуоденальной культи. Хирургия. 1988. 3.С.101-105.
5. Мерков Б.П. Влияние атмосф. процессов и погоды на организм человека. Обнинск, 1985.132с.
6. Bendahan J. Seasonal pattern in the incidence of bleeding caused by peptic ulcer in Israel. Am. J. Gastroenterol. 1992. Jun. 1987. Vol.6. P.733.
7. Budzynski P. Seasonal variation and influence of atmospheric pressure diurnal fluctuations on occurrence of acute complications in patients with stomach and duodenal ulcer. Przegl Lek. 2000. Vol. 57, 11. P. 611.
8. Nomura T. Influence of climatic factors in the incidence of upper gastrointestinal bleeding. J. Gastroenterol. Hepatol. 2001, Jun. Vol.16, 6. P.619.
9. Stermer E. Seasonal fluctuations in acute gastrointestinal՛ bleeding . J. Clin Gastroenterol. 1995, Jun. Vol. 20, 4. P.277.

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ