Հղիութցունների ազդեցութցունը հետդաշտանադադարային տարիքի կանանց ոսկրերի հանքային խտութցան վրա

Օստեոպորոզը (ՕԶ) կմախքի հիվանդություն է, որը բնորոշվում է ոսկրային հյուսվածքի զանգվածի նվազմամբ, միկրոարխիտեկտոնիկայի խանգարմամբ` բերելով ոսկրերի փխրունության բարձրացման ն կոտրվածքների ռիսկի մեծացման [2,7]: Այնպիսի գործոնները, ինչպիսին են ժառանգական նախատ- րամադրվածությունը, ապրելակերպը, սննդակարգը, վերարտադրողական գործոնները, ունեն որոշակի դերակատարում առաջնային ՕԶ-ի զարգացման գործընթացում [2,7]: Ոսկրերի հանքային խտության (ՈՀԽ) վրա ազդեցություն ունեցող վերարտադրողական գործոններից են մենարխեր տարիքը, վերարտադրողական շրջանի տևողությունը, հղիությունների թիվը, կրծքով կերակրման տևողությունը [4]: Սակայն առ այսօր ՈՀԽ և հղիությունների թվի միջև գոյություն ունեցող կապի վերաբերյալ տվյալները հակասական են [5,6,8]: Սինչդեռ այս փոխկապակց- վածության ճիշտ ըմբռնումը հնարավորություն կընձեռի իրականացնել հետդաշտանադադարային տարիքում ոսկրային հյուսվածքի կորստի կանխարգելմանն ուղղված միջոցառումներ` դրանով իսկ նվազեցնելով այդ տարիքի կանանց հիվանդացությունը, հաշմանդամությունն ու մահացությունը:

Տվյալ աշխատանքի նպատակն է գնահատել հղիությունների ազդեցությունը հետդաշտանադադարային տարիքի կանանց ՈՀԽ-ի վրա:

Աշխատանքի նյութն ու մեթոդները: Աշխատանքի իրականցման նպատակով պատահական ընտրությամբ հետազոտվել են 50-ից 69 տարեկան 165 կանայք, որոնք 2010 թվականի ընթացքում դիմել են դենսիտոմետրիկ հետազոտության «Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոն»: Հետազոտված բոլոր կանայք գտնվում էին դաշտանադադարի շրջանում: Նրանց տարիքը տատանվում էր 50-69տ սահամանում: Դենսիտոմետրիկ հետազոտություն իրականացվել է Hologic DRG - 4500 (ԱՍՆ) սարքավորմամբ ողնաշարի գոտկային (L₁-L₄) և ազդրի պրոքսիմալ շրջանների ընդգրկմամբ: ՈՀԽ գնահատումը իրականացվել է ըստ Առողջապահության Համաշխարհային Կազմակերպության կողմից առաջարկված T-ցուցիչի: Չափման միավոր է հանդիսանում 1 ստանդարտ շեղումը (1 SD): T-ցուցիչի մեծությունը մինչև -1 SD գնահատվում է որպես նորմա, -1SD-ից մինչև -2,5 SD` օս- տեոպենիա (ՕՊ) և -2,5 SD-ից ավեյի փոքր` օստեո- պորոզ (ՕԶ): Ստացված արդյունքների վիճակագրական վերլուծության համար կիրառվել են վարիացիոն վիճակագրության համընդհանուր ճանաչում գտած մեթոդները: Գնահատվել են հետազոտվող ցուցանիշների միջին թվաբանականը (M), միջին թվաբանա-կանի միջին սխալը (m), վարիացիոն շարքի նվազագույն ն առավելագույն մեծություններր: Խմբերի միջին թվաբանականների տարբերությունների հավաս- տիությունր գնահատվել է Ստյուդենտի թեստով [1]:

Ստացված արդյունքները ե դրանց քննարկումը: Հետազոտված 165 կանանցից 14-ր (8,5%) չեն ունեցել ոչ մի հղիություն: 1-2 հղիություն են ունեցել 23 (13,9%) կանայք, 3-4 հղիություն` 38-ր (23%) ն 5 ու ավելի հղիություն` 90-ր (54,5%): Փաստորեն, հետազոտված կանանց կեսից ավելին (54,5%) ունեցել են 5 ն ավել հղիություններ: Կանանց այս ենթախմբերի միջն վիճակագրորեն հավաստի տարբերություն րստ տարիքի չի արձանագրվել: Այսպես, այն կազմել է միջինր 58,6±1,4, 58,2±1,2, 57,8±0,8 ն 58,8±0,5 ոչ մի, 1-2, 3-4 ն 5 ն ավել հղիություն ունեցող կանանց խմբերում համապատասխանաբար: Վիճակագրորեն հավաստի տարբերություն րստ մենարխեի ն դաշտանադադարի տարիքի, դաշտանադադարի ն վերարտադրողական շրջանների տնողության հետազոտված կանանց ենթախմ- բերում րստ հղիությունների թվի նս չի արձանագրվել (աղյուսակ 1):

Աղյուսակ 1. Վերարտադրողական որոշ ցուցանիշները հետազոտված կանանց ենթախմբերում

ըստ հղիությունների թվի:

Հղիությունների թվի աճին զուգահեռ հետազոտված կանանց մոտ դիտվել է նաև ծննդաբերությունների և հղիության արհեստական ընդհատումների (հետագայում աբորտ) թվի մեծացում (աղյուսակ 2): Այսպես, եթե 1-2 հղիություն ունեցած կանանց ենթախմբում ծննդաբերությունների միջին թիվը կազմել է 1,4±0,1, ապա 3-4 ու 5 և ավեյի հղիությ ուն ունեցած կանանց ենթախմբերերում` 2,4+0,01 և 2,8±0,1 համապատասխանաբար: Աբորտների առավել մեծ քանակություն (5,5+0,4) արձանագրվել է 5 և ավելի հղիություն ունեցած կանանց ենթախմբում ի համեմատ 1-2 և 3-4 հղիությ ուն ունեցած կանանց հետ (p‹0,001):

Աղյուսակ 2. Հղիությունների, ծննդաբերությունների և աբորտների տվյալները հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ հղիությունների թվի:

Ոսկրերի նորմալ հանքային խտություն առավել հաճախ (21,4%) դիտվել է ոչ մի հղիություն չունեցած կանանց ենթախմբում: Այն արձանագրվել 17,4%, 21% ե 21,1% դեպքերում 1-2, 3-4 և 5 ու ավել հղիություն ունեցած կանանց ենթախմբերում համապատասխանաբար (աղյուսակ 3):

Աղյուսակ 3. Ոսկրերի հանքային խտության տարբեր մեծությունների հաճախությունը հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ հղիությունների թվի:

Ինչպես վկայում են թիվ 3 աղյուսակի տվյալներդ, ՕՊ առավել հաճախ ախտորոշվել է ոչ մի հղիություն չունեցած կանանց մոտ (42,9%), մինչդեռ 5 ե ավելի հղիություն ունեցած կանանց ենթախմբում այն դիտվել է 25,6% դեպքերում: 1-2 ե 3-4 հղություն ունեցած կանանց ենթախմբերում ՕՊ-ի հաճախությունդ եղել է գրեթե նույնդ` կազմելով 30,4% ե 31,6% համապատասխանաբար: ՕԶ առավել հաճախ (53,3%) արձանագրվել է 5 ե ավելի հղիությ ուն ունեցած կանանց ենթախմբում ե առավել հազվադեպ (35,7%)` ոչ մի հղիություն չունեցած կանանց մոտ: Ինչպես երեում է թիվ 3 աղյուսակի տվյալներից 1-2 ու 3-4 հղիությ ուն ունեցած կանանց ենթախմբերում ՕԶ-ի հաճախությունդ կազմել է 52,2% ե 47,4% համապատասխանաբար: Ստացված տվյալներդ վկայում են, որ հղիությունների թվի մեծացմանդ զուգահեռ դիտվում է ՕՊ-ի հաճախության նվազման ե ՕԶ-ի հաճախության մեծացման միտում: Մեր կողմից իրականացվել է նաե ՕՊ-ի ե ՕԶ-ի հաճախության վերլուծություն հետազոտված կանանց ենթախմբերում` հաշվի առնելով Ի-ցուցիչի մեծությունդ դստ հետազոտման շրջանների (ողնաշարի L₁-L₄ և ազդրի պրոքսիմալ հատվածներ) (աղյուսակ 4):

Ինչպես երեում է թիվ 4 աղյուսակի տվյալներից, ՕՊ-ի հաճախությունդ ողնաշարի L₁-L₄, հատվածում նույնպես ցուցաբերում է նվազման միտում հղիությունների թվի մեծացմանդ զուգահեռ: Այսպես, ՕՊ դստ T-ցուցիչի մեծության ողնաշարի Լյ-Լ4 հատվածում դիտվել է 42,9% և 39,1% դեպքերում ոչ մի ու 1-2 հղիությ ուն ունեցած կանանց ենթախմբերում համապատասխանաբար, իսկ 3-4 և 5 ու ավել հղիություն կրած կանանց ենթախմբերում այն արձանագրվել է 31,6% և 33,3% դեպքերում համապատասխանաբար: Ազդրի պրոքսիմալ հատվածում ՕՊ դստ T-ցուցիչի մեծության ախտորոշվել է 50%, 39,1%,

Աղյուսակ 4. Ոսկրերի ցածր հանքային խտությաւն հաճախությունը ազդրի և ողնաշարի շրջանում հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ հղիությունների թվի:

44,7% ե 51,1% դեպքերում ոչ մի, 1-2, 3-4 ե 5 ու ավել հղիություն կրած կանանց խմբերում համապատաս-խանաբար: Վիճակագրորեն հավաստի տարբերություն հետազոտված կանանց ենթախմբերի միջե դստ Ի-ցուցիչի մեծության ազդրի պրոքսիմալ հատվածում չի արձանագրվել: ՕԶ-ի հաճախությունդ դստ T-ցու֊ ցիչի մեծության ողնաշարի Լ^Լ4 հատվածում գրեթե նույնն է հետազոտված կանանց ենթախմբերում` տատանվելով 35,7%-39,1% սահմաններում, մինչդեռ ազդրի պրոքսիմալ հատվածում դիտվել է ՕԶ-ի հաճախության նվազում. 21,4%-ից ոչ մի հղիություն չունեցած կանանց ենթախմբում հասնելով 13,3 %-ի 5 ե ավելի հղիություն կրած կանանց ենթախմբում (1,6 անգամ): Ի-ցուցիչի մեծությունդ ողնաշարի Լ:֊ Լ4 հատվածում հետազոտված կանանց խմբում տատանվում էր -1,58-ից -1,83-ի սահմաններում: Վիճակագրորեն հավաստի տարբերություն դստ T-ցուցիչի մեծության ողնաշարի Լ^Լ4 հատվածում հետազոտված կանանց ենթախմբերում դստ հղիությունների թվի չի արձանագրվել (աղյուսակ 5) T-ցուցիչի մեծություններդ ազդրի պրոքսիմալ շրջանում տատանվում էին -1,2-ից -1,6-ի սահմաններում (աղյուսակ 5): Վերջինիս մեծությունդ ամենացածրն էր ոչ մի հղիություն չունեցած կանանց ենթախմբում` կազմելով -1,64±0,2 և ամենաբարձրդ` -1,23±0,3` 1-2 հղիություն ունեցած կանանց ենթախմբում: Սակայն T-ցուցիչի մեծություններդ ազդրի

Աղյուսակ 5. T ցուցիչի և ՈՀԽ մեծությունները հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ հղիությունների թվի:

պրոքսիմալ հատվածում վիճակագրորեն հավաստի չէին տարբերվում հետազոտված կանանց ենթախմ- բերում րստ հղիությունների թվի: Վիճակագրորեն հավաստի տարբերություն րստ ՈՀԽ մեծությունների ողնաշարի L₁- L₄ և ազդրի շրջանում հետազոտված կանանց ենթախմբերում րստ հղիությունների թվի չի արձանագրվել: Մեր կողմից վերյուծվել են նաե հետազոտված կանանց ՈՀԽ-ի, Նցուցիչի մեծություններն րստ ծննդաբերությունների թվի: Անամնեզում ոչ մի ծննդաբերություն չէին ունեցել 15 կանայք` 9,1%, 1-2 ծննդաբերություն էին նշել հետազոտված կանանցից 79-ր (47,9%), 3-4-ր` 67 (40,6%), 5 ե ավեյին` 4-ր (2,4%): Վիճակագրորեն հավաստի տարբերություն հետազոտված կանանց ենթախմբերում րստ տարիքի չի դիտվել: Այսպես, հետազոտված կանանց տարիքր կազմել է միջինր 59,3±1,5, 58,0±0,6, 58,8±0,6, 56,8±2,8 ոչ մի, 1-2, 3-4 ու 5 և ավել ծննդաբերություն կրած կանանց ենթախմբերում համապատասխանաբար: Հետազոտված կանանց մենարխեի ե դաշտանադադարի տարիքի, դաշտանադադարային և վերարտադրողական շրջանների տեողության միջև ևս չեն արձանագրվել վիճակագրորեն հավաստի տարբերություններ (աղյուսակ 6):

Աղյուսակ 6. Վերաբտադրողական որոշ ցուցանիշները հետազոտված կանանց ենթախմբեբում ըստ ծննդաբեբություննեբի թվի

Հետազոտված կանանց հղիությունների և դրանց ելքի մասին տվյալները ներկայացված են թիվ 7 աղյուսակում:

Ստացված արդյունքներր վկայում են, որ մեծ թվով ծննդաբերություններ ունեցած կանայք ունեցել են նաե մեծ թվով հղիությ ուններ: Այսպես, եթե հղիությունների թիվր 1-2 ե 3-4 ծննդաբերություններ ունեցած կանանց մոտ միջինր կազմել է 4,9±0,4 ե 7,4±0,5 համապատասխանաբար, ապա 5 և ավել ծննդաբերություններ կրած կանանց մոտ` 13,8±2,5 (p‹0,001 և p‹0,02): Նույն օրինաչափությունր դիտվում է նաե աբորտների առումով (աղյուսակ 7): Այսպես, 5 ե ավել ծննդաբերություններ կրած կանանց մոտ արձանագրվում է աբորտների առավել մեծ թիվր' միջինր 8,8±2,5, մինչդեռ 1-2 ծննդաբերություն կրած կանանց մոտ նույն ցուցանիշր կազմում է 4,0±0,4: Աղյուսակ թիվ 8-ում ներկայացված են հետազոտված կանանց ՈՀԽ մեծությունների հաճախությունը հետազոտված կանանց ենթախմբերում րստ ծննդաբերությունների թվի:

Ինչպես երեում է թիվ 8 աղյ ուսակի տվյալներից, ՕՊ-ի հաճախաթյունր տատանվում էր 22,4%-46,7%

Աղյուսակ 7. Տղիություննեբի, ծննդաբեբություննեբի և աբոբտնեբի հաճախությունը հետազոտված կա¬նանց ենթախմբեբում ըստ ծննդաբեբություննեբի թվի:

սահմաններում՝ցուցաբերելովնվազման միտում ծննդաբերությունների թվի մեծացմանր զուգահեռ: Այսպես, ՕՊ-ի հաճախությունր կազմել է 46,7% ե 44,3% ոչ մի ե 1-2 ծննդաբերություն ունեցած կանանց ենթախմբերում համապատասխանաբար: Մինչդեռ 3-4 ե 5 ու ավել ծննդաբերություններ կրած կանանց ենթախմբերում նույն ցուցանիշներր կազմել են 22,4% ե 25% համապատասխանաբար: Հետազոտված կանանց ենթախմբերում րստ ծննդաբերություննրի թվի դրսեորվում է ՕԶ-ի հաճախության մեծացման միտում ծննդաբերությունների թվի մեծացմանր զուգահեռ: Այսպես, եթե ոչ մի ծննդաբերություն չունեցած կանանց ենթախմբում ՕԶ ախտորոշվել է 40% դեպքերում, ապա 5 ե ավել ծննդաբերություն կրած կանանց ենթախմբում` 50%: Մեր կողմից գնահատվել են նաե Նցուցիչի մեծություններր ողնաշարի Լ1-Լ4 ե ազդրի պրոքսիմալ շրջաններում կանանց ենթախմբերում րստ ծննդաբերութունների թվի: Պարզվել է, որ ՕՊ-ի հաճախությունր տատանվում է 21,3%-29,8% սահմաններում ե վիճակագրորեն հավաստի չի տարբերվում հետազոտված կանանց ենթախմբերում (աղյուսակ 9):

Ինչպես երեում է թիվ 9 աղյուսակի տվյալներից ՕՊ-ի հաճախությունր րստ Նցուցիչի մեծությունը ողնաշարի L₁-L₄ շրջանում տատանվում է 20,9%- ից 40% սահմաններում ե դրսեորում է նվազման միտում կանանց ենթախմբերում րստ ծննդաբերությունների թվի: Այսպես, ՕՊ-ի հաճախությունր րստ T-ցուցիչի մեծությունր ողնաշարի Լ1-Լ4 շրջանում կազմել է 40% ոչ մի ծննդաբերություն չունեցած կանանց խմբում, իսկ 5 ե ավել ծննդաբերություն կրած կանանց ենթախմբում` 25% (նվազում 1,6 անգամ): Նույն ցուցանիշր կազմել է 34,2% ե 20,9% 1-2 ե 3-4 ծննդաբերություն ունեցած կանանց ենթախմբերում: ՕՊ-ի հաճախության նվազումր առավել ցայտում է դրսեորվում րստ Նցուցիչի մեծության ազդրի պրոքսիմալ

Աղյուսակ 8. Ոսկբեբի հանքային խտության մեծություննեբի հաճախությունը հետազոտված կանանց ենթախմբեբում. ըստ ծննդաբեբություննեբի թվի:

Աղյուսակ 9. Ոսկրերի ցածր հանքային խտությաւն հաճախությունը ազդրի և ողնաշարի շրջանում հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ ծննդաբերությունների թվի:

հատվածում: Այն կազմում է 60%, 43,0%, 44,8% ե 50% ոչ մի, 1-2, 3-4 ե 5 ու ավել ծննդաբերություն ունեցած կանանց ենթախմբերում համապատասխանաբար: Ստացված տվյալներդ վկայում են որ ծննդաբերությունների թվի մեծացմանդ զուգահեռ դրսեորվում է ՕՊ-ի հաճախության նվազման միտում:

ՕԶ-ի հաճախությունդ դստ Ի-ցուցիչի մեծությունդ ողնաշարի Լ1-Լ4 շրջանում կազմել է 40%, 30,4%, 44,8% ե 25% ոչ մի, 1-2, 3-4 ե 5 ու ավել ծննդաբերություն կրած կանանց ենթախմբերում համապատասխանաբար (ստացված տարբերությունդ վիճակագրորեն հավաստի չէ): Ինչ վերաբերում է ՕԶ-ի հաճախությունդ դստ Ի-ցուցիչի մեծությանդ ազդրի հատվածում, ապա այստեղ դրսեորվում է ՕԶ-ի հաճախության նվազման միտում հետազոտված կա-նանց ենթախմբերում դստ ծննդաբերություն թվի: Բացառություն է կազմում 5 ե ավելի ծննդաբերություն կրած կանանց խումբդ, ուր ՕԶ-ի հաճախությունդ գերազանցում է հետազոտված կանանց բոլոր ենթախմբերի ցուցանիշներդ: Ոստ երեույթին, օրգանիզմդ ունի որոշակի պահեստային ուժեր` պահպանելու ոսկրերի հանքային խտությունդ հղիությունների ե ծննդաբերությունների ժամանակ: Սակայն այդ պահեստային ուժերդ սկսում են նվազել հղիությունների ե ծննդաբերությունների որոշակի թվից հետո, որն, դստ երեույթին հանդիսանում է արդեն մեծ

Աղյուսակ 10. T ցուցիչի և ՈՀԽ մեծությունները հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ

ծննդաբերությունների թվի:

փորձություն կնոջ օրգանիզմի համար: Համապատասխան ստացված տվյալների, ՕԶ-ի ախտահարման հիմնական հատվածդ հետազոտված կանանց ենթախմբերում դստ ծննդաբերությունների թվի հանդիսանում է ողնաշարդ: T-ցուցիչի մեծությունդ ողնաշարի  L₁-L₄  շրջանում տատանվում էր -1,6-ից -1,98-ի սահմաններում, իսկ ազդրի պրոքսիմալ հատվածում` -1,1-ից -1,7-ի սահմաններում: T-ցուցիչի մեծություններդ ողնաշարի  L₁-L₄  և ազդրի պրոքսիմալ հատվածում վիճակագրորեն հավաստի չէին տարբերվում կանանց ենթախմբերում դստ ծննդաբերությունների թվի (աղյուսակ 10):

ՈՀԽ մեծությունդ ողնաշարի L₁-L₄ և ազդրի պրոքսիմալ շրջաններում ես վիճակագրորեն հավաստի չէր տարբերվում հետազոտված կանանց ենթախմբերում` դստ ծննդաբերությունների թվի: Հղիության ժամանակ դիտվում է ոսկրային հյուսվածքի կորուստ, քանզի պտղի կմախքի զարգացման համար անհրաժեշտ կալցիումդ ստացվում է մորից: Ոստ գոյություն ունեցող գրականության տվյալների, հղիության ժամանակ տեղի է ունենում կնոջ ՈՀԽ կորուստ մոտ 5%-ով: Տեսականորեն, ՈՀԽ-ի նման կորուստդ կարող է բերել ոսկրերի կոտրվածքի ռիսկի մեծացման մոտ 50%-ով, եթե ՈՀԽ շարունակի մնալ նույն մակարդակի վրա ծննդաբերությունից հետո [3]: Այս փաստդ հատկապես մեծ նշանակություն է ձեռք բերում բազմաթիվ հղիությունների ժամանակ: Պարզված է որ ՈՀԽ-ն վերականգնվում է հղիությունների միջև ընկած ժամանակահատվածում: Սակայն, եթե ՈՀԽ-ի մակարդակդ չի վերադառնում մինչ հղիության մակարդակին, ապա դաշտանադադարի շրջանում մեծանում է ՕԶ-ի ռիսկդ: Մեր կողմից վերլուծվել են նաե հետազոտված կանանց ՈՀԽ-ի, T-ցուցիչի մեծություններն աբորտների թվի: Անամնեզում աբորտ չէին ունեցել 57 (34,5 %) կանայք: Հետազոտված կանանցից 39-ը (23,6%) նախկինում ունեցել են 1-2 աբորտ, 22 (13,3%)-ը` 3-4, իսկ 47-ը (28,5%)` 5 և ավելի: Վիճակագրորեն հավաստի տարբերություն հետազոտված կանանց ենթախմբերում դստ մենարխեի և դաշտանադադարի տարիքի, դաշտանադադարի ե վերարտադրողական շրջանների տեողության չի դիտվել (աղյուսակ 11):

Հղիությունների թվին զուգահեռ հետազոտված 

Աղյուսակ 11. Վերարտադրողական որոշ ցուցանիշները հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ աբորտների:

կանանց ենթախմբերում մեծանում է աբորտների թի- վր, սակայն ծննդաբերությունների թիվր գրեթե մնում է նույնր: Այսպես, եթե 1-2 աբորտ ունեցած կանանց ենթախմբում հղիությունների միջին թիվր կազմել է 4,4±0,2, ապա 5 և ավել աբորտ ունեցած կանանց ենթախմբում 11,3±0,4: Նույն ենթախմբերում ծննդաբերությունների միջին թիվր կազմել է 2,5±0,7 և 2,8±0,1 համապատասխանաբար (աղյուսակ 12):

Աղյուսակ 12. Հղիությունների, ծննդաբերությունների և աբորներիհաճախությունը հետազոտված կանանց ենթախմբերում. ըստ աբորտների թվի:

Ոսկրերի հանքային խտության նորմալ մեծության հաճախությունր վիճակագրորեն հավասի չէր տարբերվում հետազոտված կանանց ենթախմբերում րստ աբորտների թվի (աղյուսակ 13):

Աղյուսակ 13. Ոսկրերի հանքային խտության մեծությունների հաճախությունը հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ աբորտների թվի:

Ինչպեստեում է թիվ 13 աղլ ուսակի տվյալներից, ՕՊ-ի հաճախությունր ցուցաբերում է նվազման միտում աբորտների թվի մեծացմանր զուգահեռ: Այսպես, ՕՊ ախտորոշվել է ոչ մի աբորտ չունեցած կանանց 31,6% ե 5 ու ավելի աբորտ ունեցած կանանց 25,5%-ի մոտ (1,2 անգամ ավելի պակաս): 1-2 ե 3-4 աբորտ ունեցած կանանց ենթախմբերում ՕՊ-ի հաճախությունր կազմել է 30,8% ե 27,3% համապատասխանաբար: Դրան հակառակ, աբորտների թվի մեծացմանր զուգահեռ դիտվել է ՕԶ-ի հաճախության մեծացում: Վերջինս կազմել է 47,4% ե 51,1% ոչ մի աբորտ ե 5 ու ավել աբորտ ունեցած կանանց ենթախմբերում համապատասխանաբար (աղյուսակ 13), իսկ 1-2 ե 3-4 աբորտ կրած կանանց ենթախմբերում` 48,7% ե 59% համապատասխանաբար: ՕՊ-ի հաճախությունր րստ T-ցուցիչի մեծության ողնաշարի L₁-L₄ շրջանում տատանվում էր 21,3-29,8% սահմաններում ե վիճակագրորեն հավաստի չէր տարբերվում հետազոտված կանանց ենթախմբերում րստ աբորտների թվի (աղյուսակ 14):

Ինչպես երեում է թիվ 14 աղլ ուսակի տվյալներից, ՕՊ-ի հաճախությունը րստ T-ցուցիչի մեծության ողնաշարի L₁-L₄  րջանում դրսեորում է նվազման միտում կանանց ենթախմբերում րստ աբորտների թվի: Այսպես, ՕՊ-ի հաճախությունր րստ T-ցուցի֊ չի մեծությունր ողնաշարի L₁-L₄  շրջանում կազմել է 29,8% ոչ մի աբորտ չունեցած կանանց ենթախմբում, իսկ 5 և ավել աբորտ կրած կանանց ենթախմբում` 21,3% (նվազում 1.4 անգամ): Նույն ցուցանիշր կազմել է

Աղյուսակ 14. Ոսկրերի ցածր հանքային խտությաւն հաճախությունը ազդրի և ողնաշարի շրջանում հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ աբորտների թվի:

25,6% ե 27,3 % 1-2 և 3-4 աբորտ ունեցած կանանց ենթախմբերում: ՕՊ-ի հաճախության նվազու- մր առավել ցայտում է դրսեորվում րստ T-ցուցիչի մեծության ազդրի պրոքսիմալ հատվածում: Այն կազմում է 26,3%, 23,1%, 13,6% ե 19,1% ոչ մի, 1-2, 3-4 ե 5 ու ավել աբորտ ունեցած կանանց ենթախմբերում համապատասխանաբար: Ստացված արդյունքներր վկալ ում են, որ աբորտների թվի մեծացմանր զուգահեռ դիտվում է ՕՊ-ի հաճախության նվազում: ՕԶ-ի հաճախությունր ըստ T-ցուցիչի մեծության ողնաշարի L₁-L₄ շրջանում վիճակագրորեն հավաստի չէր տարբերվում հետազոտված կանանց ենթախմբերում րստ աբորտների թվի` կազմելով է 40,4%, 35,9%, 31,8% ե 36,1% ոչ մի, 1-2, 3-4 և 5 ու ավել աբորտ կրած կանանց ենթախմբերում համապատասխանաբար: Ինչ վերաբերում է ՕԶ-ի հաճախությունր րստ T-ցուցի֊ չի մեծությանր ազդրի հատվածում, ապա այստեղ դրսեորվում է ՕԶ-ի հաճախության նվազման միտում րստ աբորտների թվի հետազոտված կանանց ենթախմբերում (աղյուսակ 14): Համաձայն ստացված տվյալների ՕԶ-ի ախտահարման հիմնական հատվածր հետազոտված կանանց ենթախմբերում րստ աբորտների թվի հանդիսանում է ողնաշարր: T-ցուցիչի մեծությունր ողնաշարի L<sub>1</sub>-L<sub>4</sub> շրջանում տատանվում էր -1,8-ից -1,9-ի սահմաններում, իսկ ազդրի պրոքսիմալ հատվածում` -1,5-ից -1,2-ի սահմաններում: T-ցուցիչի մեծություններր ողնաշարի L₁-L₄ և ազդրի պրոքսիմալ հատվածում վիճակագրորեն հավաստի չէին տարբերվում կանանց ենթախմբերում րստ աբորտների թվի (աղյուսակ 15):

Աղյուսակ 15.T ցուցիչի և ՈՀԽ մեծությունները հետազոտված կանանց ենթախմբերում ըստ աբորտների թվի

ՈՀԽ-ի մեծություններր ողնաշարի L₁-L₄ և ազդրի պրոքսիմալ շրջաններում ես վիճակագրորեն հավաստի չէին տարբերվում հետազոտված կանանց ենթախմբերում րստ աբորտների թվի: Այսպիսով, ստացված տվյալներր վկայում են որ.

• հղիությունների թվի մեծացմանր զուգահեռ դրս- եորվում է ՕՊ-ի հաճախության նվազման ե ՕԶ-ի հաճախության մեծացման միտում,
• ծննդաբերությունների թվի մեծացմանր զուգահեռ դրսեորվում է ՕՊ-ի հաճախության նվազման ե ՕԶ-ի հաճախության մեծացման միտում,
• աբորտների թվի մեծացմանր զուգահեռ արձանագրվում է ՕՊ-ի հաճախության նվազման ե ՕԶ-ի հաճախության մեծացման միտում,
• և` ՕՊ-ի և` ՕԶ-ի դեպքում առավել հաճախ ոսկրերի հանքային խտության նվազում արձանագրվում է ողնաշարի հատվածում:

Իհարկե, պետք է հաշվի առնել նաե այն հանգամանքը, որ կրած աբորտների թիվր դժվարեցնում է ամբողջովին գնահատել հղիությունների և ծննդաբերությունների ազդեցությունր հետդաշտանադադարային տարիքի կանանց ՈՀԽ վրա: Ստացված տվյալներր թույլ են տալիս առաջարկել ՕԶ-ի կանխարգելման վաղ միջոցառումների իրականացում մեծ թվով հղիությունների ե ծննդաբերությունների վերհուշություն ունեցող հետդաշտանադադարային տարիքի կանանց խմբում:

Գրականութցան ցանկ

1. Հարությունյան Ա.Մ. Սանիտարական վիճակագրություն: Ուսում. ձեռնարկ, Երևան, 2000, 84 էջ:
2. Поворознюк В.В., Григорьева Н.В. Менопауза и костно-мышечная система. К., 2004. 512с.
3. Ensom M.H. et al. Obstet Gynecol Surv 2002;57:p. 99-111
4. Forsmo S. et al. Osteoporos. Int. 2001;12:222– 229.
5. Gur A. et al. J Bone Miner. Metab. 2003; 21:p. 234–241
6. Ozdemir F. et al. Tohoku J Exp. Med, 2005, 205, p. 277.
7. Rosen C.J. et al., Aging skeleton, Academic press, USA, 1999, 642 p.
8. Tudor-Locke C., McColl R.S. Osteoporos. Int., 2000;11,

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ