Խրոնիկական թարախային դակրիոցիատիտի էպիդեմիոլոգիան Հայաստանում

Թեմայի արդիականությունը: Խրոնիկական թարախային դակրիոցիստիտր հանդիսանում է արցունքապարկի խրոնիկական բորբոքումր: Այս պա-թոլոգիան մեծ տարածում ունեցող հիվանդություն է և արտահայտվում է բնակչության բոլոր տարիքային խմբերում: Թարախային դակրիոցիստիտր հանդիսանում է արցունքահոսության հիմնական պատճառներից մեկը: Թարախային դակրիոցիստիտի առաջացման պատճառր ներկայումս խորր հետազոտված է, և կան բազմաթիվ տպագրություններ, որոնք բացահայտում են դակրիոցիստիտի էթիոլոգիան և պաթոգենեզդ Արդեն իսկ ապացուսված է, որ խրոնիկական թարախային դակրիոցիստիտի առաջացման պատճառր հանդիսանում է արցունքաքթային խողովակի նեղացումր և բլոկադան: Ինչպես հայտնի է, լորձաթաղանթային արցունքաքթային խողովակր անցնում է ոսկրային խողովակի միջով և բացվում է քթի դրսային պատի վրա, ստորին քթայ ին անցուղում, ստորին խեցու տակ: Հասների փականր խողովակի բացվածքի շրջանում կանխում է քթի խոռոչից լորձի և ինֆեկցիայի ռետրոգրադ հոսքր դեպի արցունքապարկ: Այսպիսով, նորմայում արցունքներր, լվանալով աչքի մակերեսր, արցունքաքթային խողովակի միջոցով հեռանում են դեպի քթի խոռոչ [1-3]:

Տարբեր պաթոլոգիական վիճակների պատճառով զարգանում է արցունքաքթային խողովակի բլոկադա, որր բերում է արցունքապարկում արցունքային կանգի զարգացմանդ Հետազոտություններր պարզել են, որ արցունքաքթային խողովակի բլոկադան հիմնականում լինում է բնածին, առաջնային ձեռքբերովի, նաև երկրորդային` տրավմայի կամ ուռուցքների հետևանքով [2-4]: Ապացուցված է, որ բնածին դակրիոցիստիտի պատճառր հանդիսանում է արցունքաքթային խողովակի բլոկադան լորձաթաղանթային մեմբրանայի միջոցով, կամ արցունքաքթային խողովակի բնածին նեղացումր և օրգանական բլոկադան: Մեծահասակների մոտ արցունքաքթային խողովակի առաջնային ձեռքբերովի բլոկադան զարգանում է արցունքաքթային խողովակի կպումների հետևանքով: Ապացուցված է, որ այս կպումներր պայմանավորված են քթի խոռոչի խրոնիկական բորբոքումով, միջնապատի ծռությամբ, կամ քթի խեցիների հիպերտրոֆիայով: Ծերունական տարիքում արցունքաքթային խողովակի բլոկադան պայմանավորված է արցունքաքթային խողովակի տարիքային նեղացման հետ [4,5]: Արցունքաքթային խողովակի երկրորդային ձեռքբերովի բլոկադայի պատճառր հիմնականում հանդիսանում է քթի տրավման, վիրահատաություններր քթի և հարքթային ծոցերի շրջանում, ինչպես նաև ուռուցքներդ Երկրորդային արցունքաքթային խողովակի բլոկադայի հետևանքով դակրիոցիստիտ կարող է զարգանալ նաև որոշ սիստեմային հիվանդությունների հետևանքով, օրինակ սարկորդոզի և ^^շոշր-ի հի-վանդության ժամանակ [3,4,5]:

Այսպիսով, խրոնիկական դակրիոցիստիտր հանդսիանում է բազմաէթիոլոգիական հիվանդություն և կարող է զարգանալ բոլոր տարիքային խմբերում: Դակրիոցիստիտի հետևանքով արցունքահոսություն և թարախահոսություն կարող է առաջանալ և նորածինների մոտ, միջին և ծերունական տարիքում: Հայաստանում խրոնիկական դակրիոցիստիտր հանդիսանում է բավականին հաճախ հանդիպող պաթոլոգիա: Ոստ Ս.Վ.Մալայանի անվան Ակնաբուժական Կենտրոնի տվյալների, սկսած 2005 թ-ից, օրբիտայի, կոպերի և արցունքատար ուղիների ախտահարումների մեջ խրոնիկ դակրիոցիստիտի հաճախականությունը կազմել է 30%: Միևնույն ժամանակ, արցունքահոսության կապակցությամբ բուժում ստացած հիվանդ-ների 61%-ը տառապել է խրոնիկ դակրիոցիստիտով: Հաշվի առնելով այս հանգամանքդ խիստ արդիական է դառնում հետազոտել խրոնիկական դակրիոցիստիտի էպիդեմիոլոգիան Հայաստանում:

Թեմայի նպատակը:

Մեր աշխատանքի նպատակն է հետազոտել խրո-նիկ դակրիոցիստիտի տարածվածությունր Հայաստանում: Կան բազմաթիվ տպագրություններ, որոնք բացահայտում են խրոնիկական դակրիոցիստիտի տարածվածությունր տարբեր երկրներում: Սակայն, րստ մեր հետազոտությունների, չնայած խրոնիկական դակրիոցիստիտր Հայաստանում ունի մեծ տա-րածվածություն, դեռևս բացակայում են տպագրված այնպիսի աշխատանքներ, որոնք վեր են լուծում խրոնիկական դակրիոցիստիտի տարածվածությունր Հա-յաստանում, ինչպես նաև սեռային և էթիոլոգիական առանձնահակտություններր: Ըստ Badhu B., Dulal S.-ի տվյալների 662 խրոնիկական դակրիոցիստիտով տառապող հիվանդներից 67,6%-ր եղել է կին, իսկ 33,4%- տղամարդ: Հիվանդներից 87%-ր եղել է երկրի դաշտային շրջաններից, իսկ 13%-ը բարձր լեռնային գոտի ներից: Հիվանդների միջին տարիքր կազմել է 27,5 տ.: Այսպիսով հեղինակներր եկել են եզրակացության, որ խրոնիկական դակրիոցիստիտր Նեպալում առավել տարածված է ցածրադիր շրջաններում, բնորոշ է կանանց, և արտահայտվում է ավելի հաճախ երիտասարդ տարիքում: Ըստ մեկ այլ հրատարակության տվյալների, որր իրակացվել է Սիդնեյի Աչքի կլինիկայում 2005 թվականին, 297 խրոնիկ դակրիոցիստիտով տառապող հիվանդներից 72%-ը եղել է կին, 28%-ը` տղամարդ: Հիվանդերի միջին տարիքր կազմել է 67տ.:

Նյութը և մեթոդները: Խրոնիկական դակրիոցիստիտի էպիդեմիոլոգիան Հայաստանում հետազոտելու նպատակով մենք վեր ենք լուծել 2005-2010թ.թ-ի րնթացքում Ս.Վ.Մալայանի անվան ԱԿ-ում խրոնիկական 

Գծապատկեր 1	Գծապատկեր 2

դակրիոցիստիտի կապակցությամբ բուժում ստացած 65 հիվանդների քարտային տվյալները: Հիվանդները դասակարգվել են ըստ տարիքի, սեռի, բնակության վայրի, հիվանդության էթիոլագիայի և հիվանդության ախտահարման կողմի: Հաշվի է առնվել նաև տրավմայ ի առկայ ությունը կամ քթի շրջանում վիրահատական միջամտության անամնեզը խրոնիկ դակրիոցիստիտ հիվանդություն ախտորոշումից առաջ:

Արդյունքները: Հետազոտության են ենթարկվել խրոնիկական դակիոցիստիտ ախտորոշումով 65 հիվանդի քարտային տվյալները, որոնք բուժում են ստացել Ս. Վ. Մալայանի անվան ԱԿ-ում 2005-2010թ.թ.-ի ընթացքում: Խրոնիկական դակրիոցիստիտ ախտորոշված 65 հիվանդներից 55-ը եղել են կին, որոնք կազ-մել են հիվանդների 84,6%-ը: Տղամարդիկ կազմել են 16,4%, և եղել են 10 հիվանդ: Հիվանդների միջին տարիքը կազմել է 37,7 տարեկան: Մինչև 17 տարեկան խրոնիկ դակրիոցիստիտ ախտորոշումով հիվանդների քանակը կազմել է 15-ը: Աջ կողմի ախտահարումով խրոնիկական դակրիոցիստիտով հիվանդների քանակը եղել է 43, իսկ ձախ կողմի ախտահարումով հիվանդները 22-ն են եղել:

Ըստ արցունքաքթային խողովակի բլոկադայի էթիոլոգիայի, առաջնային ձեռքբերովի դակրիոցիս-տիտով տառապել են 52,3%-ը, 15 հիվանդ տառապել է բնածին դակրիոցիստիտով, որոնք կազմել են 23%-ը:

Հետտրավմատիկ դակրիոցիստիտի տոկոսը կազմել է 20%: Այդ հիվանդներից երկուսը նախկինում տարել են ռինոպլաստիկա: Վիրահատված ռեցիդիվող դակրիոցիստիտով տառապել են հիվանդների 4,6%- ը (գծապատկեր 1):Հիվանդների տվյալերը դասակարգվել են նաև ըստ բնակության վայրի: Դասակարգումը կատարվել է երկու հիմնական գոտիների մեջ` բարձրալեռնային և ցածրադիր: Ըստ մեր ստացած տվյալների, խրոնիկ դակրիոցսիտիտով տառապող 43 հիվանդները, որոնք կազմել են 66,2%-ը, եղել են Հայաստանի ցածրադիր տաք մարզերից, իսկ 22 հիվանդը, որոնք կազմել են 33,8%-ը եղել են Հայ աս- տանի բարձրալեռնային մարզերից (գծապատկեր 2):

Ամփոփում: Այսպիսով, ըստ մեր ստացված տվյալների, Հայաստանում խրոնիկական դակրիո- ցիստիտը տարածված է հատկապես ցածրադիր տաք շրջան ներում: Այն բնորոշ է կականց, և արտահայտվում է հատկապես երիտասարդ տարիքում: Հայաստանում հատկապես տարածված է առաջնային ձեռքբերովի դակրիոցիստիտը: Մեր հետազոտած հիվանդների խմբում աջ կողմը ախտահարվել է առավել հաճախ: Հայաստանում խրոնիկական դակրիոցսիտիտի էպիդեմիոլոգիան առավել հստակ պատկերացնելու համար անհրածեշտ է հետագայում հետազոտության մեջ ընդգրկել առավել մեծ թվով հիվանդների տվյալներ, ստացած արդյ ունքները առավել հավաստի ընդունելու նպատակով:

Գրականութցան ցանկ

1. Calhoun K.H. Surgical anatomy of the lateral nasal wall.1990.
2. Doane M.G. Blinking and the mechanics of the lacrimal drainage system. 1981.
3. Maurice D.M. The dynamic drainage of tears. 1973.
4. Bartley G.B. Acquired lacrimal drainage obstruction.
5. Linberg J. V. Primary acquired nasolacrimal duct obstruction. 1986.
6. Sharma V. Evaluation of the cosmetic signi} cance of external DCR scars., 2005.
7. Badhu B., Dulal S. Epidemiology of chronic dacryocystitis and success rate of external dacryocystitis in Nepal, 2005.

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ