Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների թերապեվտիկ հիվանդացության բնութագիրը

Արդիականությունը: Հաստատված է, որ ծանր մետաղներր բացասական ազդեցություն են թողնում դրանց հետ մասնագիտական կոնտակտ ունեցող անձանց առողջական վիճակի վրա [1,5]: Անկախության նվաճումից հետո Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատում կատարվել են մի շարք հետազոտություններ, որոնք նվիրված են հիգիենիկ ասպեկտներին: Աշխատակիցների առողջական վիճակի համալիր ուսումնասիրություններ գրեթե չեն կատարվել, գնահատական չի տրվել [3]:

Նպատակը` տվյալ հետազոտության նպատակն է ուսումնասիրել Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների շրջանում թերապետիկ հիվանդացությունր:

Հետազոտության նյութը: Հետազոտությունն անցկացվել է 2007-2009թթ.: Հետազոտության օբյեկտ են հանդիսացել կոմբինատի աշխատակիցնե- րր (1493 հոգի): Հիվանդություններր խմբավորել ենք րստ «Հիվանդությունների, վնասվածքների և մահվան դեպքերի» միջազգային դասակարգման X վերա նայման( 1992) տարբերակի:

Հետազոտության մեթոդները: Սույն հետազոտության ժամանակ մեր կողմից կիրառվել են սոցիալ-հիգիենիկ ե վիճակագրական մեթոդներ: Որպես դիտարկման միավոր րնդունվել է ամբուլատոր քարտր: Հետազոտության րնթացքում որոշել ենք ինտենսիվ ցուցանիշներր (Ր) 100 մարդու նկատմամբ ե միջին սխալր (ա) [2,4], արդյունքների հավաստիությունը գնահատվել է րստ Ստյուդենտի գործակցի: Վերլուծությունրկա տարվելէ «M exel» ծրագրով:

Ստացված արդյունքներն ու դրանց քննարկումը: Կարեոր է այն հանգամանքր, որ հետազոտված անձանցից 26,8%-ը եղել են գործնականում առողջ մարդիկ (նկար 1), որոնց մենք առանձնացրել ենք ե նրանք հետագա հետազոտությունների ցանկում թերապետիկ հիվանդացության վերլուծության տեսակետից չեն եղել:

Նկար 1: Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների թերապևտիկ հիվանդացության աոկայությունը:

Թերապետիկ հիվանդացության ուսումնասիրության համար հավաքված ողջ նյութր բաշխվել է 7 խմբի (սխեմա 1, նկար 2): 7-րդ խմբում րնդգրկվել են այն բոլոր հիվանդություններր, որոնցից յուրաքանչյուրը քանակական տեսակետից առանձնահատուկ դեր չէր կարող կատարել:

Սխեմա1.Հ ավաքվածն յութի բաշխման սխեմա

• E` էնդոկրին համակարգի հիվանդություններ, սննդային և նյութափոխանակության խանգարումներ
• G`ն յարդային համակարգի հիվանդություններ
• I` արյան շրջանառության համակարգի հիվանդություններ
• J՝ շնչառական օրգանների հիխանդություններ
• K` մարսողական օրգանների հիխանդություններ
• M` ոսկրամկանային համակարգի և շարակցական հյուսխածքի հիխանդություններ
• Այյ դասեր

Նկար 2: Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների թերապևտիկ հիվանդացության կաոուցվածքն ըստ հիվանդությունների դասերի:

Վերլուծությունր ցույց է տալիս, որ թերապհտիկ հի-վանդացության կառուցվածքում առանձնահատուկ տեղ են գրավում նյարդային համակարգի հիվան-դություններր` 57,3%: Մնացած օրգան-համակարգե- րի հիվանդություններից իրենց հաճախականությամբ որոշակի նշանակություն հ դեր ունեն մարսողական օրգանների (8,3%), ոսկրամկանային համակարգի հ շարակցական հյուսվածքի (8,3%) հ այլ արյան շրջանառության դասերի (6,3%) հիվանդություններր: Այս չորս դասերի հիվանդացությունր կազմում է 79,4-83,1%: Ըստ այդմ էլ մենք ուսումնասիրել ենք թերապհտիկ հիվանդացության կառուցվածքր հաշվի առնելով հիվանդությունների դասերր հ տարիքր, աշխատանքային ստաժր, մասնագիտության ու հան- քանյութիհետ կոն տակտի ձևը:

Այսպես, նկար 3-ի վերլուծությունր ցույց է տալիս, որ.

Նկար 3: Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի տարբեր տարիքի աշխատակիցների շրջա-նում թերապևտիկ հիվանդացության կաոուցվածքն ըստհ իվանդություններիդ ասերի(%):

• Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների թերապևտիկ հիվանդացության կառուցվածքը եղելէ բավականին կայուն,
• տարիքային բոլոր խմբերում էլ նյարդային համակարգի հիվանդությունների տեսակարար կշիռը գերակշռում է` տատանվելով 50,0-60,6%- ի սահմաններում (համապատասխանաբար 51 և ավելի ու 21-30 տարեկան խմբերում),
• մարսողական հիվանդությունների տեսակարար կշիռը տատանվել է 7,1% (31-40 ու 51 և ավելի տարեկաններ) - 10,4%-ի (մինչև 20 տարեկան խմբերում) սահմաններում,
• արյան շրջանառության հիվանդությունների տեսակարար կիշռը բավականին բարձր է եղել մինչև 20 տարեկան` 10,4% և 51 տարեկան և ավելիխ մբերում` 11,5% ,
• ոսկրամկանային համակարգի և շարակցական հյուսվածքի հիվանդությունների տեսակարար կշռի տատանումները կազմել են 7,5-10,0% (համապատասխանաբար 41-50 ու51և ավելի տա- րեկանխ մբերում):

Հարկ է նշել, որ Քաջաբանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների շրջանում այլ դասերի հիվանդությունների տեսակարար կիշռր տատանվել է 7,1% (21-30 ե 31-40 տարեկաններ) - 10,9%-ի (41-50 տարեկան խմբերում) սահմաններում: Պակաս կարեոր չի եղել հիվանդությունների կոնկրետ դասի բաշխումն րստ Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների տարիքի (նկար 4):

Նկար 4: Քաջաբանի պղնձամոլիբդենային կոմբի- նատիա շխատակիցներիշ րջանում ըստ նրանց տարիքի թերապևտիկ հիվանդությունների բաշխումը( %):

Վերլուծությունր ցույց է  տալիս,որ.

• արյան շրջանառության համակարգի հիվանդություններն ավելի շատ հանդիպում են 21-30, 31-40 և 41-50 տարեկան անձանց մոտ,
• նյարդային համակարգի հիվանդություններն ավելի շատ հանդիպում են 21-30 և 31-40 տարեկան անձանց մոտ,
• մարսողական օրգանների հիվանդություններ ավելի շատ արձանագրվում են 21-30, 31-40 և 41-50տ արեկանա նձանցմ ոտ,
• շնչառական օրգանների հիվանդություններ ավելի շատ դիտվում են 21-30 և 31-40 տարեկան անձանց մոտ,
• էնդոկրին համակարգի հիվանդություններ, սննդային և նյութափոխանակության խանգարումներ ավելի շատ դիտվում են 21-30 և 31-40 տարեկանա նձանցմ ոտ,
• ոսկրամկանային համակարգի և շարակցական հյուսվածքի հիվանդություններ ավելի շատ դիտվում են 21-30 և 31-40 տարեկանա նձանցմ ոտ,
• այլ դասեր հիվանդություններ ավելի շատ արձանագրվում են 21-30, 31-40 և 41-50 տարեկան անձանց մոտ:
• Այսպիսով, կարելի է եզրակացնել, որ չնչին բացառություններով հիվանդությունների բոլոր դասերի տեսակարար կշիռն ավելի մեծ է 21-30 և 3140 տարեկան անձանց շրջանում: Նման հանգամանքը ցույց է տալիս, որ կոմբինատի աշխատակիցների շրջանում հիվանդությունների զարգացման տեսակետից տարիքային գործոնն ունի որոշակի, բայց ոչ խիստ կարևոր ու էական դեր և նշանակություն: Գործնականում տվյալ քանակակազմի շրջանում սկզբունքային է նրանց աշխատանքային գործունեությունր Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատում:  

Բավականին հետաքրքրական ե կարեոր է եղել Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների շրջանում թերապետիկ հիվան-դություններ ունեցող հիվանդների բաշխումն րստ հի-վանդություններիդ ասերիե տ արիքի( աղյուսակ 1) : վերլուծությունր ցույց է տալիս,որ.

1)ընդհանրացված ցուցանիշների պարագայում արյան շրջանառության հիվանդությունների հիվանդացությանհետ համեմատած դիտվում է `

• նյարդային համակարգի հիվանդությունների հիվանդացության հավաստի աճ,
• այլ դասերի հիվանդությունների հիվանդացության փոփոխությունները կրում են միայն աճի (մարսողական օրգանների, ոսկրամկանային համակարգի և շարակցական հյուսվածքի հիվանդություններ) կամ նվազման (շնչառական օրգանների, էնդոկրին համակարգի, սննդային և նյութափոխանակության խանգարումներ) միտում,

2)արյան շրջանառության համակարգի հիվան- դություններիհի վանդացությանհետ հա մեմատած.

• նյարդային համակարգի հիվանդությունների հիվանդացության տեսակետից կոմբինատի բոլոր տարիքի (բացառությամբ 51և ավելի տարիքի) աշխատակիցների համար դիտվում է հավաստի աճ,
• մարսողական օրգանների, ինչպես նաև ոսկ-րամկանային համակարգի և շարակցական հյուսվածքի հիվանդությունների հիվանդացության տեսակետից միայն 21-30 տարեկանների խմբում է առկա հավաստի աճ,

մնացած դասերի հիվանդությունների հիվանդա-ցության ցուցանիշների փոփոխություններր այլ տա-րիքների աշխատակիցների համար կրում են միայն աճի (մարսողական օրգանների հիվանդություններ` 41-50, շնչառական օրգանների` 21-30, էնդոկրին համակարգի հիվանդություններ, սննդային ե նյութա-փոխանակության խանգարումներ` 21-30, ոսկրա-մկանային համակարգի ե շարակցական հյուսվածքի հիվանդություններ` 31-40, 41-50, այլ դասերի հի-վանդություններ` 21-30, 41-50 տարեկանների խմբերում) նվազման (մարսողական օրգանների հիվան-դություններ` 31-40, 51 ե ավելի, շնչառական օրգանների` մինչե 20, 31-40, 41-50, 51 ե ավելի, էնդոկրին համակարգի հիվանդություններ, սննդային ե նյութա-փոխանակության խանգարումներ` մինչե 20, 31-40, 41--50, 51 ե ավելի, ոսկրամկանային համակարգի ե շարակցական հյուսվածքի հիվանդություններ` մինչե 20, 51 ե ավելի, այլ դասերի հիվանդություններ` մինչե 20, 31-40, 51 ե ավելի տարեկանների խմբերում) մի տում:

Ելնելով վերր նշված տեսակետից, մենք կարեո- րել ենք տարբեր տարիքային խմբերում թերապետիկ հիվանդությունների բնութագիրր( աղյուսակ 1) :

Վերլուծությունր ցույց է տալիս, որ համեմատած մինչե20տ արեկանների հետ .

• 21-30 և 31-40 տարեկան աշխատակիցների խմբերում դիտվում է բոլոր դասերի հիվանդությունների հիվանդացության ինտենսիվ ցուցանիշների հավաստի աճ,
• 41-50 տարեկան անձանց խմբում ցուց- անիշների հավաստի աճ արձանագրվում է միայն նյարդային և այլ դասերի հիվանդությունների համար, իսկ արյան շրջանառության, մարսողական և շնչառական օրգանների հիվանդությունների, էնդոկրին համակարգի հիվանդությունների, սննդային և նյութափոխանակության խանգարումների, ոսկրամկանային համակարգի և շարակցական հյուսվածքի հիվանդությունների տեսակետից այն անի միայն աճման միտում, 51 և ավելի տարեկանների խմբում ցուցանիշի փոփոխություններն ունեն միայն աճի (շնչառական օրգանների, ոսկրամկանային համակարգի և շարակցական հյուսվածքի, այլ դասերի հիվանդու-թյուններ) կամ նվագման (մարսողական օրգանների հիվանդություններ, էնդոկրին համակարգի հիվանդություններ, սննդային և նյութափոխանակության խանգարումներ) միտում:

Ամփոփելով կոմբինատի տարբեր տարիք ունեցող աշխատակիցների շրջանում թերապետիկ հիվանդացության վերլուծությունր, կարելի է րնդհանրացնել,որ.

• բոլոր տարիքային խմբերում գերակշռող են նյարդային համակարգի հիվանդությունների հի- վանդացությունր,
• համեմատած արյան շրջանառության համակարգի հիվանդությունների հիվանդացության հետ միայն նյարդային համակարգի հիվանդությունների հիվանդացության ինտենսիվ ցուցանիշ նո ւնի հավաստի աճ,
• 20 տարեկան անձանց հետ համեմատած բոլոր տարիքային խմբերում նյարդային համակարգի հիվանդությունների հիվանդացության ինտենսիվ ցուցանիշն ունիհ ավաստի աճ,
• նյարդային համակարգի հիվանդությունների հիվանդացության ցուցանիշի խիստ ակնառու աճ արձանագրվում է հատկապես 21-30 և 31-40 տարեկանա նձանց խմբերում:

Աղյուսակ1

Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների շրջանում թերապևտիկ հիվանդացության պատկերնը ստհ իվանդություններիդ ասերի ևտ արիքայինխ մբերի( 100մ արդուն կատմամբ)

Ծանոթագրություն * արյան շրջանա՛ռության համակարգի հիվանդությունների հետ տարիքային տվյալ ենթախմբումհ ամեմատհ ավաստիէ

** մինչև 20 տարեկանների հետ համեմատ հիվանդությունների տվյալ ենթախմբումհ ավաստիէ 

Նման երեույթն ամենայն հավանականությամբ ցույց է տալիս, որ Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի աշխատակիցների օրգանիզմում հարմարվողականության պրոցեսներր մինչև 40 տարեկան սահմագիծր դեոևս ավարտված չեն, ավելի շատ դեոես ապահարվողական բնույթի են, սկսվում են 21 տարեկանից ե շարունակվում մինչե 51 տարեկանր: 

Գրականության ցանկ 

1. Գալստյան Ս.Գ., Գրիգորյան Մ.Ռ. Կլինիկական թունաբանություն. Երեան, 2008,122 էջ:
2. Հարությունյան Ա.Մ. Սանիտարական վիճակագրություն. Երեան, 2000, 120 էջ:
3. Մարտիրոսյան Ա., Արզումանյան Գ., Գաբրիելյան Գ., Ղազարյան Հ. Քաջարան քաղաքի շրջակա միջավայրի պահպանության գործողությունների ծրագիր. Երեան, զեկույց, 64 էջ:
4. Миняев В.А., Вишняков Н.Н., Юрьев В.К. Социальная медицина и организация здравоохранения. СПБ., 2000, т. 1:, с.136-174.
5. Wu T, Sempos CT, Freudenheim JL, Muti P et all. Serum iron, copper and zinc concentrations and risk of cancer mortality in US adults. Ann Epidemiol. 2004 Mar;14(3):195-201.

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ