Ադհեզիվության գործոնների և հեմոլիտիկ ակտիվության հայտնաբերումը Proteus mirabilis-ի և Proteus vulgaris-ի շտամների մոտ

Բանալի բառեր.  ադհեզիններ, հեմոլիտիկ ակտիվություն, Proteus mirabilis, Proteus vulgaris: 

Ախտածնության գործոնների (ադգհեզիններ և հեմոլիզիններ) ուսումնասիրությունը Enterobacteriaceae ընտանիքի ներկայացուցիչների և հատկապես Proteus mirabilis-ի և Proteus vulgaris-ի մոտ համարվում է կարևորագույն խնդիր [1]: 

Proteus mirabilis-ը և Proteus vulgaris-ը համարվում են պայմանական- ախտածին մանրէներ և անջատվում են որպես էթիոլոգիական պատճառ տարբեր տիպի ինֆեկցիաների ժամանակ [5]: Proteus mirabilis-ը հիմնականում հարուցում է միզուղիների ինֆեկցիաներ և E. coli-ից հետո գտնվում է երկրորդ տեղում [6, 7]: Ախտածնության գործոններից մեկը հանդիսանում է ադհեզիվությունը` բակտերիալ բջջի հնարավորությունը ամրանալու համապատասխան լորձաթաղանթներին, հարուցելով ինֆեկցիոն պրոցեսի սկզբնական փուլը [3]: Բակտերիալ բջջի ադհեզիվությունը շատ հաճախ պայմանավորված է բակտերիալ բջջի մոտ CFA  (colonization factors antigens) տիպի կոլոնիզացիայի գործոնի առկայությամբ, որը ստորաբաժանվում է 2 տիպի` CFA I, CFA II [3, 4]:

 Ախտածնության կարևոր գործոն է հանդիսանում նաև հեմոլիտիկ ակտրվությունը, որը հիմնականում կապվում է ամբողջությամբ բակտերիալ բջջի հետ, քանի որ  բակտերիալ բջջից անջատված սուպերնատանտների մոտ այս ակտիվության շատ փոքր ֆրակցիաներ են հայտնաբերվում [ 8]:W.

 Սույն աշխատանքի նպատակն է հանդիսացել ուսումնասիրել P. mirabilis և P. vulgaris շտամների մոտ ադհեզիվության ընդունակությունը  և հեմոլիտիկ ակտիվությունը: 

Նյութը և մեթոդները

Ուսումնասիրվել են 125 շտամներ` անջատված տարբեր տարիքային խմբերի հիվանդների մեզից կամ կղանքից ( 93 շտամներ` Proteus mirabilis և 32 շտամներ`  P. vulgaris): 

 Ադհեզիվության ընդունակությունը ուսումնասիրվել է D- մաննոզակայուն հեմագլյուտինացիայի ռեակցիայի ուսումնասիրման [1], իսկ հեմոլիտիկ ակտիվությունը` 5% արյունային ագարի վրա մանրէների  աճեցման միջոցով [9]: 

 Ուսումնասիրման համար օգտագործվել է 4 տիպի արյուն` մարդու II (A), խոշոր եղջերավոր անասունի (կով), մանր եղջերավոր անասունի (ոչխար) և թռչնի (աքլոր), որոնցից պատրաստվել  է 3 % էրիթրոցիտների կախույթ: Մանրէների կուլտուրաները աճեցվել են մսա-պեպտոնային թեք ագարի վրա 24 ժամվա ընթացքում 37°C- ում: Այնուհետև կուլտուրաները փորձարկվել են վերոհիշյալ արյուններից պատրաստված 3 % էրիթրոցիտների կախույթի հետ` հեմագլյուտինացիայի ռեակցիայի միջոցով: Հեմագլյուտինացիայի դրական արդյունք ստանալու դեպքում փորձը կրկնվել է` ավելացնելով  1% D- մաննոզա: Եթե այս դեպքում էլ հեմագլյուտինացիայի ռեակցիան դրական է, ապա կարելի է խոսել տվյալ շտամի մոտ կոլոնիզացիայի գործոնի առկայության մասին: Ընդ որում, մարդու և միաժամանակ կենդանիների էրիթրոցիտների հետ հեմագլյուտինացիայի դրական ռեակցիան  վկայում է CFA I կոլոնիզացիայի գործոնի առկայության մասին: Իսկ եթե տվյալ շտամը ցուցաբերել է  դրական հեմագլյուտինացիայի ռեակցիա կենդանիների էրիթրոցիտների հետ և միաժամանակ` բացասական ռեակցիա մարդու էրիթրոցիտների հետ, ապա դա նշանակում է, որ տվյալ շտամի մոտ առկա է CFA II կոլոնիզացիայի գործոնը: 

 Հեմոլիտիկ ակտիվության որոշման նպատակով բակտերիաների կուլտուրաները 1 օր առաջ աճեցվել են մսա-պեպտոնային թեք ագարի վրա 37^оC- ում: Հաջորդ օրը  այդ կուլտուրաները ցանվել են նախապես պատրաստված հասարակ սննդային 5% արյունային ագարի վրա: Արդյունքները գրանցվել  են հաջորդ օրը` ըստ հեմոլիզի գոտու մեծության:

Արդյունքները և դրանց քննարկումը

P. mirabilis-ի և P. vulgaris-ի շտամների մոտ ադհեզիվության գործոնների հայտնաբերման արդյունքները ներկայացված են թիվ 1 աղյուսակում:

Աղյուսակ 1

P. mirabilis-ի և P. vulgaris-ի շտամների մոտ ադհեզիվության գործոնների հայտնաբերումը

Ինչպես երևում է ներկայացված արդյունքներից` P. mirabilis-ի հետազոտված շտամների 29,0 ± 4,7 %-ի մոտ հայտնաբերվել է CFA I գործոնը, իսկ  25,8 ± 4,5 %-ի մոտ` CFA II գործոնը, մինչդեռ  P. vulgaris-ի մոտ CFA I գործոնը կազմում է 12,5 ± 5,8%, իսկ CFA II գործոնը` 37,5 ± 8,6 %:

 P. mirabilis-ի և P. vulgaris-ի շտամների մոտ հեմոլիտիկ ակտիվության ուսումնասիրության  արդյունքները ներկայացված են թիվ 2 աղյուսակում:

Աղյուսակ 2

P. mirabilis-ի և P. vulgaris-ի շտամների հեմոլիտիկ ակտիվությունը

Ինչպես պարզ է դառնում ներկայացված արդյունքներից` P. mirabilis-ի հետազոտված շտամների 28,0± 4,7 %-ը օժտված է հեմոլիտիկ ակտիվությամբ, իսկ P. vulgaris-ի մոտ այն կազմում է 31, 2 ± 8,2 %:

 Այսպիսով, հետազոտության արդյունքները ցույց տվեցին, որ P. mirabilis-ի և P. vulgaris-ի հետազոտված շտամները բավականին բարձր տոկոսային հարաբերությամբ օժտված են ինչպես ադհեզիվությամբ, այնպես էլ հեմոլիտիկ ակտիվությամբ:

Поступила 04.08.10

Գրականություն

1. Лалаян А. А., Мнацаканов С. Т., Арутюнян Н. М., Алексанян Ю. Т. Адгезины энтеробактерий, выделенных у детей раннего возраста, страдающих диареями. Журн. экспер. и  клин. медицины, 1989, т. 29, 6, с. 508- 512.
2. Министерство здравоохранения Армянской ССР. Санитарно-эпидемиологическое управление. Адгезины энтеробактерий. Методические рекомендации, 1990.
3. Министерство здравоохранения Армянской ССР. Санитарно-эпидемиологическое управление. Методические рекомендации по определению факторов колонизации у кишечных бактерий, 1984.
4. Jansen A. M., Lockatell V., Johanson D. E.,  Mobley H. L. T. Mannose- resistant Proteus- like fimbriae are produced by most Proteus mirabilis strains infecting the urinary tract , dictate the in vivo localization of bacteria,  and contribute to biofilm formation. Infection and Immunity, 2004, Vol. 72,  12, p. 7294- 7305.
5. Kaca W. and Rozalski A. Characterization of cell- bound and cell- free hemolytic activity of Proteus strains. Eur. J. Epidemiol., 1991,  Vol. 7, 2, p. 159- 165.
6. Mobley Harry L. T. and Gwynn R. Chippendale. Hemagglutinin, urease and hemolosyn production by Proteus mirabilis from clinical sources. J. Infect. Dis., 1990, 161: 525- 530.  
7. Pagani L., Migliavacca R., Pallecchi L., Matti C., Giacobone E., Amicosante G., Romero E., Rossolini G. M. Emerging extended- spectrum beta- lactamases in Proteus mirabilis. J. Clin. Microbiol., 2002, Vol. 40,  4, p. 1549- 1552.
8. PeerboomsP. G. H., Verweij A. M. J. J., Maclaren D. M. Investigation of the hemolytic activity of Proteus mirabilis strains. Antonie van Leeuwenhoek, 1983; 49: 1- 11.
9. Stankowska D., Kwinkowski M., Kaca W. Quantification of Proteus mirabilis virulence factors and modulation by acylated homoserine lactones. J. Microbiol. Immunol. Infect., 2008; 41: 243- 253.

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ