Դեղագործական շուկան Հայաստանում
ՏԻԳՐԱՆ ՈՒԶՈՒՆՅԱՆ. Հայաստանում դեղատոմսային համակարգի թերի վիճակը կարող է լուրջ առողջական խնդիրների պատճառ դառնալ
Մեր զրուցակիցն է «Պֆայզեր» դեղագործական ընկերության հայաստանյան ներկայացուցիչ Տիգրան Ուզունյանը:
– Այսօր հրատապ հարց է, սակայն հրատապ չի հնչում դեղագործական շուկայում հստակ տարաբաժանում ստացած դեղամիջոցների դասակարգումը ըստ դուրսգրման ձևի` առանց դեղատոմսի, դեղատոմսով, հոգեմետ դեղատոմսով… Դեղամիջոցների այս շատ կարևոր բաժանումը մեզ մոտ սկսվում և ավարտվում է գրանցամատյաններում, մինչդեռ արտերկրներում դասակարգումը խստորեն պահպանվում է մինչև յուրաքանչյուր դեղատան առաջին սեղան։ Հայաստանում ինչո՞ւ ի սկզբանե դա տեղի չունեցավ, կային լուրջ պատճառնե՞ր, թե՞` ընդամենը անհետևողականություն։
– Իսկապես, համաձայն եմ Ձեզ հետ: Ի տարբերություն մի շարք այլ երկրների, մեր երկրում վերջնականորեն չձևավորվեց և չկայացավ դեղատոմսային համակարգը այնպես, ինչպես պետք է: Նոր հեծանիվ հայտնաբերել պետք չէ. այս ամենը կարգավորված է ՀՀ օրենսդրությամբ, որտեղ հստակ գրված է, որ գոյություն ունեն դեղատոմսով և առանց դեղատոմսի դուրս գրվող դեղեր: Ինչպես նշեցիք, այս ամենն ամրագրված է օրենքում, բայց լիարժեք չի գործում: Ինչու՞` հստակ ասել չեմ կարող, քանի որ պատճառները շատ են, մեղավորներ գտնելն էլ` ամենահեշտն է:
Պատճառներից է, օրինակ, տրամադրվող դեղատոմսերի որոշակի ստանդարտների չհամապատասխանելը, որտեղ պետք է անպայման նշվեն բժշկի տվյալները, հիվանդության մասին որոշ տեղեկություններ։ Այսօր բժիշկները գրառումներն անում են որևէ ընկերության կողմից տրամադրված նոթատետրի թղթերի վրա, այլ ոչ բուժհաստատության կողմից կնիքով հաստատված դեղատոմսի։ Ցանկացած դեղամիջոց` բացի ապացուցված արդյունավետությունից, ունի նաև կողմնակի ազդեցություններ, և միայն բժիշկը կարող է որոշել` որ հիվանդին ինչ չափաբաժնով և ինչ դեղամիջոց է պետք, իսկ այդ մասին տեղեկությունը պացիենտին պետք է փոխանցվի դեղատոմսով:
Խնդրի պատճառներից է նաև չհամակարգված աշխատանքը: Հիվանդը դիմում է առաջնային օղակի բժիշկներին, որոնք աշխատում են ծանրաբեռնված` անկետաների լրացմամբ ու փաստաթղթերի ձևակերպմամբ, սահմանափակելով բուն խորհրդատվության կամ բուժում նշանակելու հիվանդներին տրամադրվող ժամանակահատվածը։ Եթե դրան գումարվի դեղատոմսի պատշաճ կերպով լրացումը, առհասարակ հիվանդի հետ շփվելու ժամանակ չի մնա: Մյուս պատճառը. հիվանդն ընդհանրապես չի դիմում բժշկի, այլ ընտրում է ինքնաբուժման ճանապարհը:
Խնդիրը որոշ չափով հնարավոր կլինի լուծել դեղատներում, եթե դեղագործներն այցելուից դեղամիջոցը գնելու դիմաց պահանջեն համապատասխան դեղատոմս։
– Այս իրավիճակը` կապված դեղատոմսով դեղամիջոցների անվերահսկելի օգտագործմանը, ըստ Ձեզ, բերո՞ւմ է ակնառու առողջական խնդիրների։
– Իհարկե: Գուցե դեղն առանց դեղատոմսի ձեռք բերելու անմիջական վնասն ակնհայտ չլինի, բայց այն, որ հիվանդը չի դիմում բժշկի և չի ստանում մասնագիտացված դեղորայքային բուժում, արդեն մեծ վնաս է: Այսօր ցանկացած դեղատնից կարելի է ձեռք բերել այնպիսի տարածված և մեծ կարևորություն ունեցող դեղամիջոցներ, ինչպիսիք են, օրինակ, սիրտ-անոթային համակարգի բուժմանն ուղղված դեղամիջոցները: Ճիշտ է, դեղագետը փորձում է օգնել հիվանդին` առաջարկելով արդյունավետ և լայն տարածում ունեցող դեղամիջոց, բայց հաշվի չի առնվում մի կարևոր խնդիր. գուցե այդ հիվանդին այդ դեղամիջոցը հակացուցված է, ավելի մեծ կամ փոքր դեղաչափ է անհրաժեշտ: Արդյունքում հիվանդը ստանում է ոչ ադեքվատ բուժում:
Հատկանշական է ազգային մտածելակերպով պայմանավորված խնդիրը. ցավոք, մեր հասարակությունը չունի սեփական առողջությանը լուրջ վերաբերվելու մշակույթ: Վերջին տասնամյակում որոշակի առաջընթաց նկատվում է, սակայն բավարար արդյունքի դեռ չենք հասել:
Փորձենք ամփոփել. պատկերացնու՞մ եք, ամեն օր, ամեն րոպե մեր դեղատներում ազատ վաճառվում են դեղամիջոցներ, որոնք չպետք է վաճառվեին առանց դեղատոմսի: Արդյունքում, եթե յուրաքանչյուր անհատի վրա ազդեցությունը մեծ չէ, ընդհանրական` մի ամբողջ հասարակություն է, այստեղ արդեն ավելի քան ակնառու է խնդիրը:
«Պֆայզեր» դեղագործական ընկերության հայաստանյան ներկայացուցիչ Տիգրան Ուզունյան
|
– Միայն դեղատոմսով դուրս գրվող հատկապես ո՞ր դեղամիջոցները, որոնք ազատորեն ձեռք են բերվում հայաստանյան դեղատներում, կարող են մեծ վնաս պատճառել մարդու առողջությանը։
– Մի շատ կարևոր օրինակ եմ ուզում բերել. ամբողջ աշխարհում չի թույլատրվում առանց բժշկի դեղատոմսի գնել հակաբիոտիկներ: Հայաստանում միանգամայն անարգել հնարավոր է առանց դեղատոմսի ձեռք բերել հակաբիոտիկներ, ինչն արատավոր երևույթ է: Հիվանդը` հակաբիոտիկ գնելիս, սովորաբար ընտրում է մաքսիմալ արդյունավետը: Արդյունքում. ցանկացած փռշտոցի դեպքում անգամ լայն սպեկտորի հակաբիոտիկ է օգտագործվում: Բոլորիս հայտնի է, թե մարդու առողջությանն ինչ լուրջ վնաս կարող է հասցնել հակաբիոտիկների ոչ ռացիոնալ, անիմաստ օգտագործումը։ Հակաբիոտիկի նկատմամբ մանրէները ձեռք են բերում կայունություն, և, անհրաժեշտության դեպքում, անգամ լայն սպեկտորի հակաբիոտիկը կորցնում է բուժիչ ազդեցությունը:
Հաջորդ սխալ քայլը. ցանկացած հակաբիոտիկային թերապիայից հետո նշանակվում են օժանդակ նշանակություն ունեցող հակասնկային կամ այլ պրոբիոտիկներ: Դրանց կարևորությունը ոչ ոք չի հերքում, երբեմն պետք է նշանակել, բայց` միայն բժշկի, այլ ոչ դեղագետի կողմից: Ցավոք, շատ են դեպքերը, երբ բժիշկը դուրս է գրում դեղատոմսը, իսկ դեղատներում ավելացնում են օժանդակ դեղամիջոցներ:
– Այսօր Հայաստանում գրանցված դեղամիջոցների 75%-ը դեղատոմսով դուրս գրվող է` բավական մեծ թիվ, հետևաբար կարևոր է, որ դուրս գրվեն միայն դեղատոմսով։ Ինչպե՞ս եք պատկերացնում դրան հասնելու ճանապարհը, ի՞նչ մեթոդներով և ե՞րբ է հնարավոր հասնել այդ կանոնակարգի իրականացմանը։
– Պետք է մշակել դեղատոմսային համապատասխան համակարգ, վերահսկել, խախտումների դեպքում` պատժամիջոցներ կիրառել: Մենք չունենք այդ, բժիշկը դեռևս չունի համակարգված դեղատոմսային բլանկ: Սա կարևոր է նաև նրանով, որ կհեշտացնի առողջապահական համակարգում վիճակագրական տվյալների հավաքագրումը, միաժամանակ կմեծացնի բժշկի պատասխանատվությունը:
Եթե համեմատենք 10 տարի առաջվա հետ, տեղաշարժեր կան։ Նորամուծությունները` առողջության ապահովագրությունը, աշխատանքների համակարգչայնացումը, որոշակի առաջընթաց են բերում ոլորտ: Օրինակ, եթե ես չեմ սխալվում, `Առողջապահության նախարարությունն առաջիկայում ունի նախագիծ, որ յուրաքանչյուր բժիշկ պետք է ունենա իր համակարգիչն ու նրա ողջ աշխատանքը դառնա համակարգված: Դա, միանշանակ, կբերի ոլորտի բարելավման:
Դրական նշանակություն ունի արդեն մեզ մոտ տարածում գտնող առողջության ապահովագրումը: Ապահովագրության դեպքում բժիշկը հեշտությամբ է դեղատոմս դուրս գրում, և անհնար է դառնում առանց դեղատոմսի դեղորայքի գնումը, քանի որ հիվանդը պարտավոր է ներկայացնել դեղատոմսը համապատասխան ապահովագրական ընկերությանը, ով վճարում է բուժման դիմաց։ Սա էլ է միջոց, որ Հայաստանում վերջնականապես հաստատվի դեղատոմսային համակարգը:
– Ի՞նչ դերակատարում ունեն դեղագործական ընկերությունները և ներկայացուցչություններն այս խնդրում։
– Եթե մեր երկրում վերահսկվեր դեղագործական ընկերությունների գործունեությունը, բոլորը կաշխատեին էթիկ նորմերի համաձայն և միայն կօգնեին բժիշկներին: Ցավոք, այստեղ կա երկկողմանի խնդիր: Ոչ բոլոր բժշկական ներկայացուցիչներն են ճիշտ մատուցում նյութը. շատ դեպքերում մասնագիտական զրույցի փոխարեն տեղի է ունենում դեղամիջոցի գովազդ: Բժիշկները չպետք է անվերապահորեն հավատան ներկայացված տեղեկատվությանը, նրանց կողմից դեղամիջոցների ավելի խորը ուսումնասիրությունը, մասնագիտական վերապատրաստումն ավելի հեշտ ու արդյունավետ կդարձնի դեղագործական ընկերությունների հետ համագործակցելը, նոր դեղամիջոցներ կիրառելը:
– Կա՞ն դեղագործական ընկերությունների գործունեությանը վերաբերող համակարգված էթիկ նորմեր, թե՞ դրանք մշակվում են յուրաքանչուր ընկերության կողմից։
– Ոչ, այդպիսի նորմեր չկան: Որոշ կանոններ կան, բայց, իհարկե, ցանկացած դեղագործական ընկերություն ինքն է մշակում իր էթիկ նորմերը, որոնց պետք է հետևեն ընկերության բժշկական ներկայացուցիչները:
– Ընդհանուր առմամբ ի՞նչ գնահատական կտաք այսօրվա դեղագործական ընկերությունների գործունեությանը:
– Իմ գնահատականը սուբյեկտիվ կլինի, քանի որ ինքս դեղագործական ընկերություն եմ ներկայացնում։ Բոլոր դեպքերում, ասեմ, որ ցանկալի է փոխեն իրենց վերաբերմունքը, ավելի շատ աշխատեն էթիկայի նորմերի համաձայն:
– Ձեր կարծիքով` ինչպիսի՞ն պետք է լինի դեղագործական ընկերությունների ռազմավարությունը, ի՞նչը և ինչպե՞ս կփոխեիք։
– Ավելի ճիշտ կլիներ, որ գործեր համապատասխան կանոնակարգ, որը կկարգավորեր դեղագործական ընկերությունների գործունեությունը, որի համաձայն կգործեին բոլորը: Հայաստանում այժմ այս ուղղությամբ աշխատանքներ են տարվում, գործում է Հայաստանի Դեղ արտադրողների և ներմուծողների միությունը, որը որոշակի քայլեր է ձեռնարկում, բայց այն հասարակական մակարդակի է:
– Ներկրվող դեղամիջոցների որակի, գնային քաղաքականության փոխհարաբերության մասին… Ինչպե՞ս ընտրել, ինչի՞ն նախապատվություն տալ: Խոսքն առանց դեղատոմսի դուրս գրվող դեղամիջոցներին է վերաբերում։
– Կզարմանաք, եթե ասեմ, որ արտասահմանում այդքան մեծ քանակությամբ դեղեր գրանցված չեն, և դեղատներում չեք տեսնի դեղորայքի այդպիսի մեծ բազմազանություն, ինչպիսին հայաստանյան դեղատներում է: Մի կողմից թվում է, թե շատ լավ է. կա ընտրության մեծ հնարավորություն, բայց նույն դեղամիջոցից առկա բազմաթիվ տեսակները կարող են շփոթություն ստեղծել բժշկի և դեղագետի մոտ: Գնային առումով գուցե և ճիշտ է` թանկարժեք դեղամիջոցների փոխարեն էժան տարբերակ առաջարկելը, բայց միշտ չէ, որ էժանն ապացուցված է, ավելին. երբեմն ապացուցված չէ նունիսկ թանկարժեք դեղամիջոցը:
– Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն հանգամանքին, որ բժշկական կազմակերպությունների կողմից դեղերի գնման գործընթացում շեշտադրվում է գնային քաղաքականությունը:
– Դեղը շուկա են ներմուծում դեղագործական ընկերությունները` ըստ պահանջարկի, եթե չունենա պահանջարկ, երբեք չեն ներկրի, օրինակ` մեծ քանակով թանկարժեք դեղ: Այս խնդիրը կարգավորվում է բիզնեսի կանոններով: Հայաստանում գին-որակ հարաբերությունը դեռևս համապատասխան մակարդակի վրա չէ:
Ամալյա Կուռոյան, դեզագետ,Կանաչ դեզատուն
06.05.2013
Աոհասարակ համաձայն եմ այն մտքի հետ, որ ահռելի մեծ քանակի դեղորայք է ներմուծվում այնպիսի փոքրիկ երկիր, ինչպիսին Հայաստանն է, մանավանդ նույն դեղի տարբեր անվանումներ: Այո, դա իսկապես շփոթեցնում է և′ բժիշկին, և′ դեղագետին, և′, հատկապես, հիվանդներին: Վերջիններս չեն էլ պատկերացնում, թե ինչն է գնային այդ մեծ տարբերության պատճառը, կամ արդյոք, դա նույն դեղն է, թե ոչ: Իսկ դեղատների համար դա նաև պատձառ է հանդիսանում ամեն ամսվա վերջում կուտակված սարսափելի մեծ թվով ժամկետանց դեղերի կուտակմանը, որը խոսում է այն մասին, որ մեր երկիրը չունի այդքան պահանջարկ, որքան որ դեղերի բազմազանությունն է, այլ այդ պահանջարկը արհեստականորեն ստեղծել են հիմնականում ցածր որակի դեզորայք ներկայացնող դեղագործական ընկերությունները: Սա մեծ խնդիր է, հարկավոր է մտածել և գտնել ռացիոնալ լուծում:
Տիգրան Ուզունյան
05.05.2013
Արտավազդ Թոսունյան
05.05.2013
Կարդացեք նաև
1. Արդյո՞ք անձնական տվյալների գաղտնիությունը չի խախտվում:
2. Ալերգիայի դեպքում, երբ անձի ինքնազգացողությունը կտրուկ վատանում է...
Անդրադառնալով բնակչության կողմից հաճախ հնչող հարցերին՝ առողջապահության նախարարությունը հերթական անգամ պարզաբանում է, թե ինչով են գեներիկ դեղերը տարբերվում օրիգինալներից, դրանց գների տարբերությունն արդյոք որակական...
Այս տարվա փետրվարի 28-ին ուժի մեջ կմտնի կառավարության 1402-Ն որոշումը, որով սահմանվում են դեղատոմսերի ձևերը, դեղատոմսեր գրելու, ինչպես նաև դեղեր բացթողելու կարգը։ Մարտի 1-ից դեղերի մի մասը հնարավոր կլինի գնել առանց դեղատոմսի...
2018 թվականի մարտի 1-ից Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցված հակավարակային (այդ թվում հակաբիոտիկներ), հսկվող և հորմոն պարունակող դեղերը ձեռք բերելու համար անհրաժեշտ է բժշկական կազմակերպության կողմից տրված...
ՀՀ առողջապահության նախարարի տեղակալ Սերգեյ Խաչատրյանը տարեվերջյան ամփոփիչ մամուլի ասուլիսի ժամանակ անդրադարձ է կատարել Հայաստանի Հանրապետությունում դեղերի քաղաքականությանը...
Սույն պահանջները մշակված են «Դեղերի մասին», «Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2001թ. ապրիլի 25-ի «Հայաստանի Հանրապետությունում դեղերի պետական գրանցման կարգը...
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
- Ժողովրդական դեղամիջոցներ
- Հղիություն. 4-րդ ամիս
- Հղիություն. 7-րդ ամիս
- Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
- «Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
- Հղիություն. 6-րդ ամիս
- Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
- Ամուսնական առաջին գիշերը
- Ընկերության մասին
- Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
- Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
- Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
- Դդում
- Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
- Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
- Սեռական գրգռում
- Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
- Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
- Չիչխանի օգտակար հատկությունները
- Հղիություն. 1-ին ամիս
- Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
- Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
- Դիմակներ` մազերի համար
- Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
- Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
- Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
- Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
- Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
- Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
- Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
- Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
- Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
- Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
- ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
- Իրիդիոսքրինինգ
- Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն