Հետաքրքիր փաստեր Սուրբ Ծննդյան տոնի և Ամանորի մասին. Սալուտեմ ամսագիր №4

Ամանորի տոնածառ

Տոնածառի պատմությունը շատ հին է, սկիզբ է առնում հոների ժամանակներից և առնչվում է Կենաց ծառի պաշտամունքի հետ։ Կյանքի, հավերժության խորհրդանիշ համարվող ծառը սկզբում զարդարում էին հենց անտառներում կամ տնամերձ այգիներում՝ առանց կտրելու:

Առաջին անգամ եղևնին որպես տոնածառ տեղադրվել է Ստրասբուրգում՝ ժամանակակից Ֆրանսիայի տարածքում։ Դա տեղի է ունեցել 17-րդ դարում։ Ավելի ուշ մարդիկ սկսեցին ծառերը դնել իրենց տներում։ Սուրբ Ծնունդին և Ամանորին տոնածառ զարդարելն ընդունված է շատ երկրներում։ Տոնի խորհրդանիշ կարող է ծառայել ոչ միայն եղևնին, այլև ցանկացած փշատերև ծառ։ Այս ավանդույթը մինչև հիմա պահպանվել է, սակայն կենդանի ծառերն ավելի ու ավելի հաճախ փոխարինվում են արհեստականով: Արհեստական տոնածառերը պատրաստվում էին զանգվածային անտառահատումները կանխելու նպատակով։ Այդպիսի առաջին տոնածառերը գերմանացիները պատրաստում էին փայտից և փետուրից՝ դրանք ներկելով կանաչ:

Ի դեպ, Ամանորի տոնածառերն իրականում Սուրբ Ծննդյան ծառերն են և պատմականորեն կապված են ձմեռային կրոնական տոնակատարությունների հետ: Մշտադալար ծառերը զարդարելը տարեմուտի հետ կապեցին կոմունիստները, որպեսզի ժողովրդական հիշողությունից ջնջեն «արգելված» տոները, և տոնածառը դարձնեն միայն գալիք տարվա խորհրդանիշ։ Իսկ Բեթղեհեմի աստղը, որը մոգերին ավետեց Հիսուսի ծնունդը, փոխարինվեց խորհրդային հնգաթև կարմիր աստղով։ Այսօր էլ տոնածառի ամենատարածված զարդերը գնդիկներն են։ Եղևնիները զարդարում են նաև կոներով, այլ խաղալիքներով, բազմազան լույսերով, լապտերներով, զարդաշղթաներով, քաղցրավենիքով։

Շատերը պահպանում են որոշակի գունային գամմա, որը, ըստ Արևելյան օրացույցի, համապատասխանում է գալիք տարվան։

Տոնածառի խաղալիքների ծագումը

Գիտե՞ք, որ տոնածառի գնդիկները խորհրդանշում են դրախտային խնձորները: Նախկինում մարդիկ եղևնին զարդարում էին իսկական մրգերով: Պատկերացրեք, թե խեղճ ծառի ճյուղերն ինչպե՜ս էին դիմանում այդ ծանրությանը:

Անցան տարիներ, և մարդկությունը մտածեց խնձորների և քաղցրավենիքի փոխարեն տոնածառը զարդարել գունավոր գընդերով: Ամանորի ծառի առաջին գնդիկը պատրաստել են ապակի փչողները Սաքսոնիայում ХVІ դարում: Սակայն, տոնածառի զարդարանքների զանգվածային արտադրությունը սկսվել է միայն 150 տարի անց:

Որոշ ժամանակ անց ծնվեց տոնածառը մոմերով զարդարելու ավանդույթը: Սակայն դա այնքան վտանգավոր էր, որ յուրաքանչյուր կանաչ գեղեցկուհու մոտ անհրաժեշտ էր մեկ դույլ ջուր դնել: Բացի այդ, տոնը կարող էր ցանկացած պահի տխուր ավարտ ունենալ:

Տոնածառ զարդարելու ավանդույթը ձևավորվել է դեռևս հեթանոսության ժամանակներում: Օրինակ՝ կելտերը մշտադալար ծառերը զարդարում էին կենդանիների աղիներով: Դա ինքնատիպ հարգանքի տուրք էր՝ անտառային ոգիներին: Այն վատ այլընտրանք չէր ժամանակակից զարդաշղթաներին, այնպես չէ՞:

Ամանորի զվարճանքներ և հետաքրքրություններ

Ամեն անգամ համոզվում ենք՝ Սուրբ Ծնունդը հրաշքների և անհավանական իրադարձությունների տոն է: Այն հաշտեցնում է նույնիսկ ամենաոխերիմ թշնամիներին: Այդպես եղավ նաև Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ 1914 թվականին: Արևմտյան ռազմաճակատում պատերազմող կողմերը տոնի նախօրեին դադարեցրին մարտերը և միասին սկսեցին երգել Սուրբ Ծննդյան երգեր: Իսկ առավոտյան բրիտանացի ու գերմանացի զինվորները նույնիսկ ձեռքսեղմումներ ու նվերներ փոխանակեցին։

Իսկ գիտե՞ք, թե երբ է ծագել Սանտա Կլաուսին երկընքում՝ հյուսիսային եղջերուներ լծված սահնակով թռչելիս պատկերելու ավանդույթը:

Առաջին անգամ Սանտա Կլաուսի թռչող սահնակը նկարագրվել է 1819 թվականին ամերիկացի գրող Վաշինգտոն Իրվինգի կողմից։

1965 թվականի Սուրբ Ծննդյան նախօրեին, ամերիկացի տիեզերագնացները տագնապահար տոնով զեկուցեցին թռիչքի կառավարման կենտրոնին, որ ՉԹՕ են տեսնում: Մի քանի րոպե տևած լարված լռությունից հետո Կենտրոնում լսվեց զանգերի «տիեզերական» ղողանջն ու շրթհարմոնի ձայնը։ Ահա թե ինչպես են կատակում տիեզերագնացները:

Սուրբ ծննդյան սովորույթներ

Երբևէ մտածե՞լ եք, թե Արևմուտքում ինչպես է ծագել Սուրբ Ծնունդին բուխարու մոտ գուլպաներ կախելու ավանդույթը: Այս սովորույթը հին է և կապվում է Սուրբ Նիկողայոսի հետ: Ըստ ավանդության՝ նրան հուզում է աղջիկներին օժիտ տալ չկարողացող հոր պատմությունը և նա ծխնելույզով մի քսակ ոսկի է գցում՝ չունևոր ընտանիքին օգնելու նպատակով։ Ոսկիներն ընկնում են բուխարու մոտ չորացող գուլպաների ու ճտքակոշիկների մեջ: Տան անդամներին թվում է, թե գումարն ընկել երկնքից՝ ի պատասխան իրենց աղոթքների։ Այդուհետ բոլորն իրենց բուխարիների մոտ գուլպաներ են կախում՝ «երկնքից» նվեր ստանալու ակնկալիքով։

Անգլիայում Սուրբ Ծննդյան ամենահայտնի զարդերից մեկը մզամուճն է: Այն մակաբույծ բույս է, որը կծիկներով կախվում է տարբեր ծառերից։ Բրիտանացիները հնուց ի վեր մզամուճին վերագրել են գերբնական հատկություններ, քանի որ այն կանաչ է մնում նույնիսկ ամենադաժան ցրտահարությունների ժամանակ:

https://pustunchikշ.ua
https://mir24.tv

«ՍԱԼՈՒՏԵՄ» առողջ ապրելակերպի ամսագիր
Պետական գրանցման համար․ 211․200․00969
magazinesalutem@gmail.com
+(374) 91 64 10 15
+(374) 98 79 15 15

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ