Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

 

Հիշարժան տարեթվեր

Մար­տի 21­-ը` Դաու­նի հա­մախ­տա­նիշ ու­նե­ցող մար­դու մի­ջազ­գային օր

Մար­տի 21­-ը` Դաու­նի հա­մախ­տա­նիշ ու­նե­ցող մար­դու մի­ջազ­գային օր

­Մար­տի 21­-ին նշ­վում է Դաու­ն հա­մախ­տա­նիշ ու­նե­ցող մար­դու մի­ջազ­գային օրը (World Down Syndrome Day): Այդ տա­րե­թիվն օրա­ցույ­ցի մեջ մտել է 2006 թ.: Նա­խա­ձեռ­նու­թյունն այդ թե­մային նվիր­ված 6-րդ սիմ­պո­զիու­մի մաս­նա­կից­նե­րինն է: Ռու­սաս­տա­նում Դաու­ն հա­մախ­տա­նի­շով մար­դու օրն առա­ջին ան­գամ նշել են 2011 թ.:


­Մար­տի 21­-ը պա­տա­հա­կան չի ընտր­վել. դա հենց Դաու­ն հա­մախ­տա­նի­շի խորհր­դան­շա­կան թիվն է։ Այդ հի­վան­դու­թյամբ տառապող մար­դու քրո­մո­սոմ­նե­րի 21-րդ զույ­գը կազմ­ված է ոչ թե 2, այլ 3 քրո­մո­սոմ­նե­րից («ա­րի­սո­միա»): «Օ­րա­ցույ­ցի լեզ­վով» թարգ­մա­նու­թյան մեջ ստաց­վել է եր­րորդ ամս­վա (մարտ) 21-րդ ամ­սա­թի­վը։­


Անգ­լիացի բժիշկ Ջոն Լենգ­դոն Դաու­նը (John Langdon Down, 1828 թ. նոյեմ­բե­րի 18 - 1896 թ. հոկ­տեմ­բե­րի 7) 1862 թ. առա­ջինն է նկա­րագ­րել հա­մախ­տա­նի­շը, որի ար­դյուն­քում ան­վա­նել են իր անու­նով և ներ­կա­յաց­րել որ­պես հո­գե­կան հի­վան­դու­թյան ձև: 1959 թ. բնա­ծին հա­մախ­տա­նի­շի և քրո­մո­սոմ­նե­րի թվի միջև կա­պը հայտնաբե­րել է ֆրան­սիացի գե­նե­տիկ Ժե­րոմ Լե­ժե­նը (J’r’me Lejeune, 1926 թ. հու­նի­սի 13 - 1994 թ. ապ­րի­լի 3):


Հայտ­նա­բե­րողն այդ հա­մախ­տա­նիշն ան­վա­նել է «մոն­ղո­լիզմ», որի պատ­ճա­ռը հի­վան­դի մոն­ղո­լոիդ ռա­սայի ներ­կա­յա­ցուց­չին հի­շեց­նող դեմքն է: Առող­ջա­պա­հու­թյան հա­մաշ­խար­հային կազ­մա­կեր­պու­թյունն այդ ան­վա­նու­մը չե­ղյալ է հա­յտարարել` 1965 թ. Մոն­ղո­լիայի մաս­նա­գետ­նե­րի դի­մու­մից հե­տո:


Հ­նա­րա­վոր է, որ հա­մախ­տա­նի­շի ներ­կայիս ան­վա­նու­մը փոխ­վի մեկ ու­րիշ ան­վամբ: ԱՄՆ­-ի Առող­ջա­պա­հու­թյան ազ­գային ինս­տի­տուտն ար­դեն հանձ­նա­րա­րել է վե­րաց­նել հա­մախ­տա­նի­շի ան­վան­ման սե­ռա­կան հո­լով­ման ձևը՝ փաս­տե­լով հանձ­նա­րա­րա­կա­նի հրա­տա­պու­թյու­նը նրա­նով, որ բժիշկ Դաունն այդ խան­գար­մամբ չէր տա­ռա­պում:


Դաու­ն հա­մախ­տա­նի­շը բնու­թագր­վում է ֆի­զիոլո­գիական յու­րա­հատ­կու­թյուն­նե­րի ընդ­հան­րա­կան դրս­ևոր­մամբ` «տա­փակ դեմք», պա­րա­նո­ցի շր­ջա­նում մաշ­կային ծալ­քեր, հի­պեր­շար­ժու­նակ հո­դեր, մկա­նային հի­պո­տո­նիա և այլն: Դաու­ն հի­վան­դու­թյան հա­մար բնո­րոշ են հո­գե­կան խան­գա­րում­նե­րը։ Նկատ­վում է թու­լամ­տու­թյուն (օ­լի­գոֆ­րե­նիա)։ Խիստ թեր­զար­գա­ցած են ոչ միայն բա­նա­կա­նու­թյու­նը, այլև հո­գե­կան ֆունկ­ցիանե­րը՝ ըն­կա­լու­մը, ու­շադ­րու­թյու­նը, հի­շո­ղու­թյու­նը, խո­սե­լը։ Հի­վանդ­նե­րին ան­հա­սա­նե­լի են վե­րա­ցա­կան դա­տո­ղու­թյուն­նե­րը։ Խո­սակ­ցա­կան բա­ռա­պա­շա­րը սահ­մա­նա­փակ է, աղ­քա­տիկ, առո­գա­նու­թյու­նը՝ թե­րու­թյուն­նե­րով։ Բնո­րոշ է ըն­դօ­րի­նա­կու­մը, նկատ­վում է տրա­մադ­րու­թյան ան­կա­յու­նու­թյուն, լա­ցի կամ գեր­հու­զա­կան բռն­կում­ներ։ Դաու­ն հի­վան­դու­թյամբ երե­խա­նե­րը շատ կապ­ված են հա­րա­զատ­նե­րի հետ։ Որ­պես կա­նոն, Դաու­ն հի­վան­դու­թյամբ տա­ռա­պող երե­խա­նե­րը սո­վո­րում են հա­տուկ դպ­րոց­նե­րում։


Չ­նա­յած այդ երե­խա­նե­րի սո­վո­րե­լու ան­կա­րո­ղու­թյան վե­րա­բե­րյալ տա­րած­ված կար­ծի­քին, նրանք ամ­բող­ջա­պես կա­րող են յու­րաց­նել ինչ­պես իրենց հան­դեպ խնամ­քի հմ­տու­թյուն­նե­րը, այն­պես էլ ավե­լի բարդ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ: Մոսկ­վա­յում ան­գամ գո­յու­թյուն ու­նի աշ­խար­հում միակ թատ­րո­նը, որ­տեղ բո­լոր մար­դիկ ու­նեն Դաու­ն հա­մախ­տա­նիշ: Խում­բը, որը կոչ­վում է «Բա­րե­հո­գի­ներ», հա­ջո­ղու­թյամբ կազ­մա­կեր­պում է հյու­րա­խա­ղեր` լի սրահ­նե­րով:

Սկզբնաղբյուր. calend.ru
Լուսանկարը. cdss.ca
Թարգմանությունը. med-practic.com
Հոդվածի հեղինակային (այլ սկզբնաղբյուրի առկայության դեպքում՝ էլեկտրոնային տարբերակի) իրավունքը պատկանում է med-practic.com կայքին
Loading...
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

Ապրիլի 7-ը՝ Առողջապահության համաշխարհային օր
Ապրիլի 7-ը՝ Առողջապահության համաշխարհային օր

Ամեն տարի ապրիլի 7-ին՝ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (World Health Organization, WHO, 1948) հիմնադրման օրը, նշվում է որպես առողջապահության համաշխարհային...

ԵՂԵՌՆԻ ԶՈՀԵՐԻ ՀՈՒՇԱՀԱՄԱԼԻՐ
ԵՂԵՌՆԻ ԶՈՀԵՐԻ ՀՈՒՇԱՀԱՄԱԼԻՐ

Խորհրդային Հայաստանում երկար ժամանակ եղեռնի թեմայի վրա արգելք էր դրված: Վերջին անգամ եղեռնի զոհերի հիշատակին Հայաստանում եկեղեցիների զանգերը ղողանջել են 1926թ. ապրիլի 24-ին...

Ապագա բժիշկ (1263-64) 6-7.2012 Ապրիլ Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Ապրիլի 22-ը Երկրի միջազգային օրն է
Ապրիլի 22-ը Երկրի միջազգային օրն է

Այսօր մեր մեծ տան տոնն է,  այսօր ո՛չ միայն մեծ, այլև իրապես գլոբալ տոն է՝ մեր ընդհանուր հարմարավետ տան տոնը, Մայր-Երկրի միջազգային օրը (International Mother Earth Day), որն անց է կացվում...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Ապրիլի 1-ը` Ծիծաղի օր (Կատակի օր)
Ապրիլի 1-ը` Ծիծաղի օր (Կատակի օր)

Ծիծաղի օրն ընդունված է կատակով միմյանց սիրով ծաղրել։ Թե այս տոնը որտեղի՞ց է ծագումով (April Fool’s Day կամ All Fool’s Day), Ֆրանսիայից, Անգլիայից, Մեքսիկայից կամ Շվեդիայից, գաղտնիք է, որը, ցավոք, ծածկված է մթությամբ...

Մարտի 25­-ը` Ստրկության և տրանսատլանտյան ստրկավաճառության հիշողության միջազգային օր
Մարտի 25­-ը` Ստրկության և տրանսատլանտյան ստրկավաճառության հիշողության միջազգային օր

­«Այդ օրը նշե­լով՝ մենք պետք է հա­կադր­վենք մարդ­կանց վատ որակ­նե­րին, դրա հետ մեկ­տեղ` գո­վեր­գենք ստր­կու­թյան ան­ցյա­լի և ներ­կայի հա­կա­ռա­կորդ­նե­րին, պահպանենք ստրկության մասին հիշողությունը»...

Մարտի 9-ը` Ատամնաբույժի միջազգային օր
Մարտի 9-ը` Ատամնաբույժի միջազգային օր

Շատ քչերին կարող է հաջողվել խուսափել հիվանդ ատամների, լնդերի, ոչ ճիշտ ատամնանստվածքի խնդիրներից: Երկրի բնակչության հիմնական մասին կյանքի ընթացքում գոնե մեկ անգամ բախտ է վիճակվել նստել ատամնաբույժի բազկաթոռին...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 4-ը՝ Հայաստանում սիրահարների հովանավոր Սուրբ Սարգսի օրը
Փետրվարի 4-ը՝ Հայաստանում սիրահարների հովանավոր Սուրբ Սարգսի օրը

Սուրբ Սարգիսը Հայաստանի Հանրապետությունում ամեն տարի նշվող ազգային տոն է, որը նշվում է հունվարի վերջին կամ փետրվարի առաջին կեսին...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 4-ը` Քաղցկեղի դեմ պայքարի միջազգային օր
Փետրվարի 4-ը` Քաղցկեղի դեմ պայքարի միջազգային օր

Քաղցկեղային հիվանդությունների դեմ պայքարի միջազգային օրը (World Cancer Day) ամենամյա միջոցառում է, որը կազմակերպվում է Միջազգային հակաքաղցկեղային միության կողմից (International Union Against Cancer, UICC)` սկսած...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Հունվարի 30-ը Ձմեռ Պապիկի և Ձյունանուշիկի օրն է
Հունվարի 30-ը Ձմեռ Պապիկի և Ձյունանուշիկի օրն է

Այս օրերին սովորաբար հեքիաթներ են պատմում Ձմեռ Պապիկի և Ձյունանուշի մասին: Այն մասին, թե ինչպես Ձյունանուշը սիրո աստվածուհի Լելիի քմահաճույքով սիրեց մի մարդու և Գարնան գալստյան պատճառով Հյուսիս չհեռացավ...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
1953 թ. հունվարի 30-ին, հաստատվել է բորոտությամբ հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը
1953 թ. հունվարի 30-ին,  հաստատվել է բորոտությամբ հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը

Ամեն տարի հունվարի վերջին կիրակին նշվում է բորոտությամբ տառապող հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը: Նրա նպատակը ոչ միայն բժշկական, այլև լայն համաշխարհային հասարակայնության, վարչական կառավարման օրգանների, հասարակական...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Հունվարի 29-ը Միջուկային պատերազմի սպառնալիքի դեմ համախմբման օրն է
Հունվարի 29-ը Միջուկային պատերազմի սպառնալիքի դեմ համախմբման օրն է

Միջուկային պատերազմի սպառնալիքի դեմ համախմբման օրն ամբողջ աշխարհում նշվում է Դելիի հռչակագրի ընդունման տարելիցի օրը, որի հիմնական նպատակն է կոչ անել դադարեցնելու միջուկային զենքի մրցավազքը, կրճատելու...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Հունվարի 28-ը՝ Անձնական տվյալների պաշտպանության միջազգային օր
Հունվարի 28-ը՝ Անձնական տվյալների պաշտպանության միջազգային օր

Հունվարի 28-ին նշվում է Անձնական տվյալների պաշտպանության միջազգային օրը (Data Protection Day): Այս տոնը սահմանվել է նրա համար, որ ցանցի օգտատերերը չմոռանան պահպանել ինտերնետում վարքագծի...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Հունվարի 28-ը Հայոց բանակի օրն է
Հունվարի 28-ը Հայոց բանակի օրն է

1991 թ.` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ, Մինիստրների խորհրդում ստեղծվեց Պաշտպանության Պետական Կոմիտե, իսկ հոկտեմբերի 5-ից` ՀՀ նախագահի հրամանով, պաշտպանության նախարար նշանակվեց...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Հունվարի 25 –ը՝ Առանց ինտերնետի միջազգային օր
Հունվարի 25 –ը՝ Առանց ինտերնետի միջազգային օր

Ինչպես հայտնի է, տոնական օրերի շարքում մի այսպիսի տոն կա՝ Ինտերնետի օր, բայց պետք չէ նաև անտեսել ևս մեկ՝ բավականին անսովոր մի տոն. այն է՝ Առանց ինտերնետի միջազգային օրը...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Հունվարի 21-ը Գրկախառնությունների միջազգային օրն է (International Hug Day):
Հունվարի 21-ը Գրկախառնությունների միջազգային օրն է (International Hug Day):

Գրկախառնությունների միջազգային օրը կարելի է ընկերաբար գրկել անգամ անծանոթ  մարդուն: Հունվարի 21-ին ամբողջ աշխարհում նշվում է ամենաանսովոր տոներից մեկը...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ