Սննդակարգը կերակրափողի և ստամոքսի հիվանդությունների ժամանակ

Կերակրափողի հիվանդություններից ավելի հաճախ հանդիպում է նրա բորբոքումը` էզոֆագիտը, որն ունի սուր և խրոնիկական ընթացք: Դրանց բնորոշ են կլման ակտի ժամանակ կրծքավանդակի հետին հատվածի ցավերը, սրտխառնոցը, բխկոցը, այրոցի զգացումը և այլն:

Այս հիվանդության ժամանակ չափազանց կարևոր դեր է խաղում սնուցումը: Կերակրափողի սուր բորբոքման ժամանակ պետք է սնվել «ծայրահեղ խնայող» ռեժիմով: Նախ և առաջ անհրաժեշտ է խմել մեծ քանակությամբ հեղուկներ գոլ վիճակում, այդ թվում` առանց գազի հանքային ջրեր, հյութեր: Վերջիններս պետք է լինեն ոչ թթու` ջրով նոսրացված, որպեսզի կերակրափողի լորձաթաղանթը չգրգռվի: Ցանկալի է օգտագործել խնձորի, դեղձի, գազարի, տանձի հյութեր: Այրոցի դեպքում խորհուրդ չի տրվում ծիրանի, խաղողի հյութ խմել, իսկ կոմպոտներին անհրաժեշտ է ջուր ավելացնել: Կերակրափողի սուր բորբոքման առաջին 7 օրերին նպատակահարմար չէ պինդ կերակուրներ ուտել: Օրվա ընթացքում անհրաժեշտ է փոքր քանակներով օգտագործել կարագ, բուսական (կարելի է նաև չիչխանի) յուղ, թերխաշ ձու, կարագով եփված թեթև ապուր, սննդակարգից բացառելով արգանակը, թարմ հացը, հրուշակեղենը, մածունը, որը գրգռիչ ազդեցություն է թողնում ստամոքսի լորձաթաղանթի վրա: Խորհուրդ է տրվում ուտել ջրիկ շիլաներ (ավելի լավ է սպիտակաձավարի կամ հնդկացորենի), չոր լավաշ (քիչ քանակությամբ), կաթնամթերքից` խմել գոլ կաթ, յոգուրտ, կեֆիր: Կարելի է ուտել նաև փոքր կտոր անալի, անյուղ պանիր, դիետիկ թարմ կաթնաշոռ: Հիշեք, որ ուտելիքը պետք է լավ ծամել: Կերակրափողի բորբոքման սուր շրջանից 10 օր հետո սննդակարգը կարելի է ընդլայնել:  

Կերակրափողի խրոնիկական բորբոքումների ժամանակ նույնպես խորհուրդ է տրվում ուտել չգրգռող, ջրիկ կամ կիսաջրիկ կերակուրներ: Կաթնամթերքից (բացառելով մածունը), ջրիկ շիլաներից բացի կարելի է ուտել տավարի կամ հավի ոչ ճարպոտ միս, խաշած ձուկ, շոգեխաշած կոտլետ, բժշկական երշիկ, ոչ ճարպոտ նրբերշիկ: 

Խրոնիկական էզոֆագիտ է զարգանում նաև, երբ ստամոքսի պարունակությունը, հատկապես թթու ստամոքսահյութը վերադառնում է կերակրափող: Նման դեպքում նույնպես պետք է խնայող սննդակարգ պահպանել, բացառելով կծու, թթու, աղի կերակուրները: Սննդակարգը պահպանելու հետ մեկտեղ` պետք է պարբերաբար, ուտելուց 25-30 րոպե առաջ և ուտելուց անմիջապես հետո հանքային ջրեր խմել` գոլ վիճակում, օրինակ`«Ջերմուկ» կամ «Բջնի»: Դրանք իջեցնում են ստամոքսահյութի թթվայնությունը և լավացնում կերակրափողի լորձաթաղանթի վիճակը: Շատ կարևոր է, որ նրանք, ում ստամոքսի պարունակությունը հաճախ է վերադառնում կերակրափող, ուտեն փոքր չափաբաժիններով, ուտելուց հետո չպառկեն և քնելուց առաջ չուտեն:

Ստամոքսի բորբոքումը` գաստրիտը (ստամոքսաբորբ), նույնպես լինում է սուր և խրոնիկական ընթացքով: Սուր գաստրիտի ժամանակ սնվելու սկզբունքները նույնն են, ինչ կերակրափողի սուր բորբոքման դեպքում: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ սուր գաստրիտը հիմնականում սննդային թունավորումների հետևանք է, առաջին շաբաթվա ընթացքում անհրաժեշտ է մեծ քանակությամբ հեղուկներ խմել, այդ թվում` հյութեր, հանքային ջուր` գոլ վիճակում և ուտել չգրգռող կերակուր` փոքր չափաբաժիններով:

Խրոնիկական գաստրիտի դեպքում, երբ թթվայնությունը բարձր է, սննդակարգում պետք է ընդգրկել կաթնամթերք (բացառելով մածունը), շիլաներ (գլխավորապես հնդկացորենի և վարսակի), չոր հաց, ավելի լավ է լավաշ, պաքսիմատ, չորացրած թխվածքաբլիթ (ւսպոՓօ), կարագով կամ բուսական յուղով եփած ապուրներ` առանց տոմատի, սննդակարգից բացառել արգանակները: Կարելի է ուտել տավարի, հավի խաշած միս` առանց համեմունքների, բժշկական երշիկ, նրբերշիկ, խիստ սահմանափակել քաղցրավենիքի և հրուշակեղենի քանակը, քանի որ դրանք ուժեղացնում են այրոցի զգացումը, բխկոցները: Եթե ստամոքսի ցավերն ուժեղ չեն, սննդակարգում կարելի է ներառել թեթև աղցաններ, վինեգրետ` առանց սոխի, սխտորի ու համեմունքների: Ցանկալի չէ խմել սուրճ և թունդ թեյ,«Պեպսի-կոլա» «Ֆանտա», ինչպես նաև ալկոհոլային խմիչքներ:

Քանի որ ծիրանի և խաղողի հյութերը գրգռում են ստամոքսի լորձաթաղանթը և բարձրացնում թթվայնությունը, ուստի դրանք հակացուցված են: Նպատակահարմար է փոքր քանակությամբ և հաճախակի խմել հանքային ջուր` գոլ վիճակում:

Ցածր թթվայնությամբ խրոնիկական ստամոքսաբորբի ժամանակ խնայող սննդակարգի պահպանումը պարտադիր չէ: Միայն պետք է սահմանափակել թարմ հացի և հրուշակեղենի քանակը, որոնք ստամոքսում ծանրության զգացում են առաջացնում: Եթե ստամոքսի բորբոքումը թույլ է արտահայտված, խորհուրդ է տրվում ուտել լիարժեք և բազմազան, վիտամիններով հարուստ սնունդ: 

Ստամոքսի խոցային հիվանդության ժամանակ նույնպես մեծ նշանակություն ունի սննդակարգը: Նախ և առաջ պետք է պահպանել սննդի մաս-մաս ընդունման սկզբունքը` օրական 5-6 անգամ: Ի տարբերություն մյուս հիվանդությունների, այս դեպքում թույլատրվում է ուտել երեկոյան ժամերին, քանի որ հիվանդները գիշերային քաղցի զգացում են ունենում, որն ուղեկցվում է ցավերով: Պետք է ուտել խաշած սննդատեսակներ, խմել օրական մինչև 1,5 լ հեղուկ: 

Անհրաժեշտ է, որ խոցային հիվանդության սրացման ժամանակ սննդակարգը լինի չափազանց խնայող, նրանում ընդգրկելով թարմ կաթնաշոռ, կաթ` գոլ վիճակում, անալի պանիր, կարագ, թերխաշ ձու, ջրով եփած շիլաներ, առանց տոմատի թեթև ապուր, բացառվում են արգանակը, չոր հացն ու լավաշը: Արգելվում են տապակած և ճարպոտ կերակուրները, թթուները, մարինադները, ապխտած մթերքը, պահածոները, սպանախը, թրթնջուկը, սոխը, սխտորը, սուրճը, թունդ թեյը: Պետք է սահմանափակել քաղցրավենիքի, ալյուրից պատրաստած կերակուրների քանակը:

Չափազանց զգույշ պետք է լինել ստամոքսի արյունահոսող խոցային հիվանդության ժամանակ: Այս դեպքում առաջին 5 օրը անկողնային ռեժիմը պարտադիր է: Խորհուրդ է տրվում խմել միայն սառը հեղուկներ, այդ թվում` առանց գազի հանքային ջրեր, հյութեր, կիսել, ուտել թերխաշ ձու, անալի պանիր, դիետիկ թարմ կաթնաշոռ, վերմիշելով ապուր` տրորած վիճակում, կուլ տալ կարագի փոքր կտոր: Սկսած 5-րդ օրվանից` կարելի է սննդակարգն աստիճանաբար ընդլայնել, սնունդն ընդունել մաս-մաս, ուտել տավարի խաշած միս (ավելի լավ է շոգեխաշած կոտլետ), հավի միս, ձուկ, բժշկական երշիկ, ոչ ճարպոտ նրբերշիկ: Մրգային, հատկապես խնձորի, նռան և բալի հյութերին, ինչպես նաև մասուրի եփուկին պետք է ջուր ավելացնել: Կարելի է խմել ոչ թունդ թեյ` ավելացնելով կաթ կամ սերուցք: Սուրճն արգելվում է:

Ստամոքսի վիրահատությունից հետո սկզբնական շրջանում պետք է խստորեն, չափազանց խնայող սննդակարգ պահպանել, որը հետագայում, ստամոքսի կամ 12- մատնյա աղիքի վիրահատությունից հետո` վերականգնման փուլում կարելի է աստիճանաբար ընդլայնել: Հարկավոր է սնվել օրը 4-6 անգամ: Կերակուրը պետք է պատրաստված լինի շոգեխաշման եղանակով:

Խորհուրդ է տրվում ուտել չոր հաց կամ լավաշ, թխվածքաբլիթներ, չոր բիսկվիտ: Կաթնամթերքից կարելի է օգտագործել կաթ, թթվասեր, դիետիկ կաթնաշոռ, անալի պանիր: Կարելի է ուտել նաև կարագ, թերխաշ ձու, շոգեխաշած կոտլետ, տավարի, հորթի, հավի միս, խաշած ոչ ճարպոտ ձուկ, բժշկական երշիկ, նրբերշիկ: Օգտակար են ձավարեղենով և բանջարեղենով (կարտոֆիլով, գազարով), ոչ ճարպոտ արգանակով պատրաստած ապուրները: Խորհուրդ են տրվում կարագով շիլաներ, խաշած մակարոնեղեն, բնական մեղր, մուրաբաներ` քիչ քանակությամբ, կաթնային և մրգային սոուսներ, կիսել, կաթով ոչ թունդ թեյ, ջրով բացած կոմպոտներ, կիսաքաղցր մրգեր: 

Պետք է սահմանափակել կաթնային քաղցր ջրիկ շիլաները (հատկապես սպիտակաձավարով, բրնձով), ինչպես նաև քաղցր կաթը, թեյը, կակաոն, թթխմորով պատրաստած խմորեղենը և խմորից պատրաստած այլ ուտեստները` տաք վիճակում, կանաչեղենից պատրաստած կերակրատեսակները, մսեղենից` ուղեղը, թոքը, երիկամն ու լյարդը: Անհրաժեշտ է սննդակարգից բացառել խոզի, ոչխարի միսը, արգանակները, բանջարեղենային թունդ եփուկները, բորշչը, թթուները, մարինադները, ապխտած մթերքը, պահածոները, տորթերը, պիրոժնին, շոկոլադը, կաղամբը, լոբազգիները, սպանախը, թրթնջուկը, բողկը, սոխը, սխտորը, թթու և շատ քաղցր մրգերը, բալը, հաղարջը, կիտրոնը, գազով ըմպելիքները, ալկոհոլը, թունդ թեյը, սուրճը:

Այս ամենը վկայում է, թե ինչպիսի կարևոր դեր ունի սնունդը կերակրափողի և ստամոքսի հիվանդությունների բուժման հարցում: Այնպես որ, աշխատեք առաջնորդվել նշված խորհուրդներով, և դուք կխուսափեք ստամոքսի հիվանդություններից ու դրանց բարդություններից: 

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ