Հայ բժիշկերի կյանքից
Վիրաբուժական ծառայության հիմնադիրը (Համբարձում Քեչեկի ծննդյան 140-ամյակը)

«Ճշմարիտ աշխարհը իմաստունին, բարեպաշտին, առաքինուն է հասանելի. նա ապրում է նրա մեջ, նա այդ աշխարհն է»: Գերմանացի մեծագույն փիլիսոփա և մտածող Ֆրիդրիխ Նիցշեի թևավոր դարձած այս ասույթն ամբողջությամբ կարելի է վերագրել XX դարի հայ ականավոր բժիշկ, գիտական վիրաբուժության հիմնադիր, Երևանի պետական համալսարանի բժշկական առաջին վիրաբուժական ամբիոնի և կլինիկայի կազմակերպիչ ու դեկան, Խորհրդային Հայաստանի բժշկական ընկերության հիմնադիր և երկարամյա ղեկավար, գիտության վաստակավոր գործիչ Համբարձում Քեչեկին: Այո, նա իմաստուն էր, երբ խոսքն ընտրած մասնագիտության ու արհեստավարժության մասին էր, բարեպաշտ ու առաքինի էր ընտանիքի, շրջապատի և հասանելի ու սիրելի` իր հարյուրավոր ուսանողների համար, ովքեր դարձան նրա գործի արժանավոր շարունակողները:
Քեչեկը ծնվել է 1872-ին Դոնի Նախիջևանում, սկզբնական կրթություն ստացել է տեղի քաղաքային ուսումնարանում, ապա հոգևոր վարժարանում, իսկ արդեն 1890-ին ընդունվում է Դոնի Ռոստովի քաղաքային գիմնազիայի 7-րդ դասարան, 1892-ին փայլուն գնահատականներով ավարտելով` մրցույթով ընդունվում է ռազմաբժշկական ակադեմիա: Երրորդ կուրսից նա ուսումը շարունակում է Մոսկվայի պետական համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում:
1897-ին երիտասարդ շրջանավարտը կարճ ժամանակով երկմտում էր, թե ինչ մասնագիտական ընտրություն կատարի, չէ որ բժշկությունը չի սահմանափակվում մեկ մասնագիտության շրջանակներում: Ի վերջո, նա գերադասեց վիրաբուժությունը` դառնալով Դոնի Ռոստովի քաղաքային հիվանդանոցի վիրաբուժական բաժանմունքի օրդինատորը, միաժամանակ երկաթուղայինների հիվանդանոցի թաղային բժիշկը:
1900թ. Քեչեկը տեղափոխվում է Սանկտ-Պետերբուրգ` էքստերն հանձնելով քննությունները, ընդունվում ռազմաբժշկական ակադեմիայի վիրաբուժական կլինիկա: Հենց այստեղ նա խորանում է լուսաբուժական վիրաբուժության մեջ` դառնալով այս նորագույն բնագավառի պիոներներից մեկը: Աշխատելով ժամանակի համբավավոր այս կլինիկայում, նա միաժամանակ հրապուրվում է նաև ուրոլոգիայով, այս նպատակով արտասահմանյան գործողումների մեկնում, նախ Փարիզ, ապա Բեռլին:
1910-ին նա վերադառնում է հարազատ ծննդավայր, զբաղեցնում քաղաքային հիվանդանոցի գլխավոր բժշկի պաշտոնը` ղեկավարելով նաև վիրաբուժական բաժանմունքը:
Մասնագիտական առումով Քեչեկը ծանրաբեռնված և հայրենանվեր աշխատանք էր կատարում Համաշխարհային առաջին պատերազմի տարիներին. մեծ պատասխանատվությամբ ու սիրով նա վիրաբուժական օգնություն էր ցուցաբերում ռուսական բանակի վիրավոր զիվորներին և սպաներին: Այս նպատակով նրա ջանքերով կազմակերպվում է խոշոր լազարեթ, որտեղ հարյուրավոր սպաներ ու զինվորներ երկրորդ կյանք են ստանում Քեչեկի փայլուն վիրահատությունների շնորհիվ: Սա նաև ռազմադաշտային հմուտ վիրաբույժի, վարպետության արգասիքն էր:
Այս ամենին զուգահեռ` նա զբաղվում է մանկավարժական գործունեությամբ:
1919-ին փորձառու վիրաբույժն ու մանկավարժը տեղափոխվում է Թբիլիսի, աշխատում որպես վիրաբույժ-խորհրդատու:
Շատ շուտով նա արձագանքում է Ալեքսանդր Մյասնիկյանի կոչին, ով ավերակների վրա կառուցվող Խորհրդային Հայաստան էր հրավիրում աշխարհասփյուռ հայ գիտնականների, բժիշկների, նկարիչների, գրողների, մարդկանց, ում ջանքերի շնորհիվ ոտքի կկանգներ թուրքական յաթաղանից մազապուրծ հայերի նորոգ հայրենիքը:
1923-ին Քեչեկը մասնակցեց Երևանի պետական համալսարանի բժշկական ֆակուլտետի վիրաբուժության ամբիոնի թափուր տեղի համար հայտարարված մրցույթին և հաղթելով, ընտրվեց այդ պաշտոնում:
Իր նախնիների հայրենիքում Քեչեկի համար սկսվում է նոր, առավել վառ մի էջ: Առաջին վիրաբուժության ամբիոնի կազմավորմանն ու ամրապնդմանը զուգահեռ, Քեչեկն ակտիվ մասնակցություն է ցուցաբերում երիտասարդ համալսարանի, մասնավորապես, նոր ամբիոնների կազմավորման, պրոֆեսորադասախոսական կադրերի ընտրության գործում:
Նրա տաղանդավոր սաներից մեկը` պրոֆեսոր Ս.Շարիմանյանն իր հոդվածներից մեկում այսպիսի տողեր է գրում սիրելի ուսուցչի ու կնքահոր հասցեին.«Հրաշալի դասախոս ու եզակի մանկավարժ էր, ով աննկարագրելի սեր ու հարգանք էր վայելում, հատկապես, ուսանողների շրջանում»:
Կլինիկայում նա անսահման գորով ու սեր էր տածում իր հիվանդների նկատմամբ, իր ոգևորիչ խոսքով, մասնագիտական հմտությամբ նրանց մեջ ապրելու, ապաքինվելու մեծ հույսեր արթնացնելով:
Բազմազբաղ այս գիտնականն ու վիրաբույժը լայն մտահորիզոնականի տեր անհատականություն էր. տիրապետում էր մի քանի լեզուների` հունարեն, անգլերեն, ֆրանսերեն, ռուսերեն, լատիներեն, հին հայերենով (գրաբար) էր կարդում Նարեկացու «Մատյանն» ու «Աստվածաշունչը», քաջածանոթ էր համաշխարհային, մասնավորապես, հայոց պատմությանը, գրականությանը:
Երբ նրան հարցնում էին.«Եթե բժիշկ չդառնայիք, էլ ի՞նչ մասնագիտություն կընտրեիք», նա առանց վարանելու ֆիզիկոսի, մաթեմատիկոսի, աստղագետի մասնագիտություններն էր թվարկում, որովհետև ազատ ժամանակն ամբողջությամբ տրվում էր այս առարկաների խորհրդավոր աշխարհին ընկղմվելու գայթակղությանը, որն ավելին էր, քան հոբբին:
1931-ին Երևանում բացվեց Արյան փոխներարկման կայանը, որի առաջին տնօրենն էր: Չորս տարի անց նրան շնորհվեց գիտության վաստակավոր գործչի կոչում, ինչը նրա հայրենանվեր աշխատանքի գնահատականն էր:
Ամբողջ կյանքում Համբարձում Քեչեկը երբեք չդավաճանեց իր սկզբունքներին` մնալով սկզբունքային, երբեք փոխզիջումների չգնացող անհատականություն:


Կարդացեք նաև

Գրիգորի Գեորգիի Օկոևը Հայաստանի առողջապահության մեծ երախտավոր է ու կազմակերպիչ, մարդու վերարտադրողական առողջության գիտակ և իր իմացություններով մարդկանց երջանկություն պարգևող վաստակաշատ բժիշկ...



Նվիրվում է Պավել Պետրոսի Անանիկյանի հիշատակին
Արվեստի, բժշկագիտության, երաժշտության, շատ այլ բնագավառներում կան մարդիկ, որոնց կյանքն...



Ծնվել է 1930թ. մայիսի 7-ին Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետության մայրաքաղաք Երևանում:
1955թ. թվականին ավարտել է Երևանի պետական բժշկական ինստիտուտի բուժա-պրոֆիլակտիկայի...



Լիլիա Չիլինգարյանի կյանքում առանցքային է Երևանի պետական բժշկական համալսարանի դերը: Նրա լուսանկարների հարուստ արխիվում առանձնանում է մի նկար. 19-ամյա ուսանողուհին պրոֆեսոր Գաբրիել Խաչատրյանի հետ...



«Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի նեյրովիրաբուժական բաժանմունքում բացված աշխատասենյակ-թանգարանում այսուհետև կարելի է ծանոթանալ Հայաստանում նեյրովիրաբուժության հիմնադիր, պրոֆեսոր Սուրեն Զոհրաբյանի անցած ուղուն...



Երջանկությունը երբեք կիսով չափ չի լինում. կամ երջանիկ ես, կամ` ոչ: Եթե երջանիկ ես կոլեկտիվում, արդեն երջանիկ ես, եթե երջանիկ ես ընտանիքում, ուրեմն՝ արդեն երջանիկ ես...




Մեր ոչ շատ հեռավոր անցյալում գիտության, բժշկության, գրականության և արվեստի բնագավառի շատ երևելիներ ունենք, որոնցից ամեն մեկն իր ուրույն հետքն է թողել ընտրած բնագավառում` մի քանի քայլով առաջ մղելով առաջադիմության, նորարարության գնացքը...



Գիտության վաստակավոր գործիչ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Վահան Արծրունին ծնվել է 1857թ., Նոր Բայազետում...



2012-ը բժշկական համալսարանի երատավորներից մեկի` հոգեբուժության և նյարդային հիվանդությունների ամբիոնի հիմնադիր վարիչ (1930-37թթ.), մինչև 1930թ. ՀՀ առժողկոմատում մի շարք պատասխանատու պաշտոններ վարած, 1936-ին նյարդաբանական տերմինների...


1965 թվականի տաք աշնանամուտի ամեն երեկո, ականջը ձենի, աչքը դռան փականքին, անկողնում ծվարած 100-ամյա մի ծերունի համառաբար չէր ուզում հրաժեշտ տալ այս կյանքին. նրա ականջով էր ընկել...



Ծնվել է 01.05.1974 թ. Հայաստանում, Թումանյան շրջանի Օձուն գյուղում: 1966 թվականին, ավարտելով Երևանի Գրիբոյեդովի անվան դպրոցը ընդունվում է Երևանի Պետական Բժշկական համալսարանի...



2009 թ. նոյեմբերին 87 տարեկան հասակում վախճանվեց անվանի հայ բժիշկ, մանկավարժ, պրոֆեսոր Անուշավան Վահանի Ղազազյանը: Նա մեծ ներդրում ուներ համաճարակաբանության, ինֆեկցիոն և աղիքային հիվանդությունների ուսումնասիրության...



Կիլիկյան Հայկական թագավորության կործանումը ԺԳ դարի վերջին, ինչպես նաև ԺԵ-ԺԶ դարերի անընդհատ պատերազմները Օսմանյան Թուրքիայի և Պարսկաստանի միջև պատմական Հայաստանի հողերին...






ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Դդում
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Ընկերության մասին
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Կանայք և տղամարդիկ տարբեր կերպ են պայքարում սթրեսի դեմ
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն
- Բիոռեզոնանսային ախտորոշման և բուժման մեթոդներ
-
Բնական միջոց իմպոտենցիայի դեմ. 1in.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Տղամարդկանց մոտ տեստոստերոնի ցածր մակարդակը բարձրացնում է մահացության ռիսկը